Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Κατά γενική ομολογία, ο DBRS Morningstar, ο Οίκος αξιολόγησης από τον Καναδά, προβλέπει μία σταθερή (stable) χρονιά σε σχέση με τις μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις το 2023 για την Κύπρο και δεν βλέπει ιδιαίτερους κινδύνους. Ο Οίκος τονίζει πως, στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, ομοιόμορφα, σε ολόκληρη την Ευρώπη, το αυξημένο κόστος δανεισμού, ο υψηλός πληθωρισμός και οι αυξημένοι λογαριασμοί ενέργειας συμβάλλουν στην επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης και επιβαρύνουν επιπλέον τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ενώ τα αυξανόμενα επιτόκια ασκούν καθοδικές πιέσεις στις αξίες των ακινήτων.
Όπως καταγράφει ο ένας εκ των τεσσάρων σημαντικότερων Οίκων Αξιολόγησης, σε συγκεκριμένο «ριπόρτ» για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κρατών, η κυπριακή οικονομία ανέκαμψε έντονα από το σοκ του κορωνοϊού, αλλά η μικρή, προσανατολισμένη στις υπηρεσίες οικονομία της, ήταν πιο ευάλωτη σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς. Η οικονομία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει περαιτέρω αναταράξεις που συνδέονται με τη σύγκρουση στην Ουκρανία, όπως η μείωση των αφίξεων Ρώσων τουριστών και ο πληθωρισμός. Παράλληλα, ο Οίκος κάνει αναφορά στην πιο πρόσφατη έκθεση της DBRS Morningstar για την αξιολόγηση του για την Κύπρο, λέγοντας πως υπάρχει ισχυρή κεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών που παρέχει «μαξιλάρι» έναντι κάποιας εξασθένησης της ποιότητας του ενεργητικού και της συνεχιζόμενης χαμηλής κερδοφορίας, και αναφέρει τις δημοσιονομικές πιέσεις που ενδέχεται να προκύψουν από το Εθνικό Σύστημα Υγείας και τη σχεδιαζόμενη επέκταση της δημόσιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, την ΚΕΔΙΠΕΣ. Αναφορικά με τα σχέδια της ΚΕΔΙΠΕΣ, ο Οίκος εξηγεί τη λειτουργία της, λέγοντας πως προκειμένου να αποτραπούν οι κατασχέσεις για τα ευάλωτα νοικοκυριά, η ΚΕΔΙΠΕΣ σχεδιάζει να αποκτήσει επιλέξιμες κύριες κατοικίες (αυτές με αγοραία αξία κάτω των 250.000 ευρώ), οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί ως εγγύηση σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, και να εκμισθώσει τις κατοικίες αυτές σε ευάλωτα νοικοκυριά (το ΔΝΤ εκτιμά το κόστος σε 3,5% του ΑΕΠ).
Ο Οίκος κάνει αναφορά και στα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, λέγοντας πως μεταξύ του 2017 και του τρίτου τριμήνου του 2022, υπήρξε μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά 17,8 δισ. ευρώ στα εγκεκριμένα πιστωτικά ιδρύματα (δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων 10,2% το Γ΄ τρίμηνο 2022 έναντι 46,4%). Σχολιάζει δε, ότι εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο ποσό σε σύγκριση με το μέγεθος της κυπριακής οικονομίας και τα δάνεια αυτά εξακολουθούν να βρίσκονται υπό διαχείριση.
Τα κόκκινα σημεία
Στη συνέχεια του ειδικού «ριπόρτ» για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τις εκτιμήσεις του για το 2023 σε σχέση με το δανεισμό, ο Οίκος προχωρά σε αρνητικά σημεία που έχουν σχέση με το γενικότερο οικονομικό κλίμα.
Πρώτος κίνδυνος που μπορεί να αυξήσει τα ΜΕΔ στην Κύπρο αφορά τη μείωση της αύξησης του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιευμένα Βασικά Μακροοικονομικά Σενάρια της DBRS Morningstar, αναφέρει πως αν και η κυπριακή οικονομία ανέκαμψε καλά από την πανδημία το 2022, η πρόβλεψη για το 2023 έχει μειωθεί στο 1,8% από 4,6%.
Άλλος ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει πιθανώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Κύπρο αφορά τις τιμές ενέργειας και ο πληθωρισμός. Εξηγεί πως ο ετήσιος πληθωρισμός τον Αύγουστο του 2022 έφτασε το 9,6%, συμπληρώνοντας πως ενώ το ενεργειακό μείγμα της Κύπρου δεν βασίζεται στο φυσικό αέριο, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις μεγάλες εισαγωγές πετρελαίου.
Προφανώς ο Οίκος κάνει αναφορά και στην σύγκρουση στην Ουκρανία. Επισημαίνει ότι ο πιο ορατός αντίκτυπος στην κυπριακή οικονομία ήταν μέχρι στιγμής η μεγάλη μείωση των αφίξεων Ρώσων τουριστών. Παρά την έντονη ανάκαμψη των αφίξεων μη Ρώσων τουριστών, η δραστηριότητα του τουριστικού τομέα δεν έχει φθάσει μέχρι στιγμής στα προ της πανδημίας επίπεδα, αλλά αυτό ως γεγονός προκάλεσε κάμψη στην αγορά κατοικιών υψηλού επιπέδου.
Αναφορικά με τα επιτόκια, ο DBRS υπογραμμίζει πως η νομισματική σύσφιξη της ΕΚΤ ενδέχεται επίσης να αυξήσει τους κινδύνους ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των εγχώριων δανείων έχει κυμαινόμενα επιτόκια.
Τέλος, όσον αφορά στον τύπο των χαρτοφυλακίων που συνδέονται με τα δάνεια, ο Οίκος σημειώνει ότι τα χαρτοφυλάκια αποτελούν ως επί το πλείστον συνδυασμό εξασφαλισμένων δανείων και δανείων που ανήκουν σε ακίνητα (REO), με μια μειοψηφία μη εξασφαλισμένων δανείων.
Ανεργία και Ταμείο
Στο εισαγωγικό σημείωμα του Οίκου το οποίο δεν αφορά συγκεκριμένα την Κύπρο, αλλά και άλλα κράτη, σημειώνεται πως τα ποσοστά ανεργίας εξακολουθούν να είναι χαμηλά από τα υψηλά επίπεδα της πανδημίας και οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι τράπεζες είναι καλά κεφαλαιοποιημένες και έχουν μειώσει περαιτέρω τον κίνδυνο τα τελευταία δύο χρόνια, μειώνοντας τον κίνδυνο στενότητας χρηματοδότησης. Τα κονδύλια της ΕΕ από το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας που αναμένονται στην Ιταλία, την Ισπανία και την Κύπρο αναμένεται να επηρεάσουν θετικά τις αντίστοιχες μακροοικονομικές επιδόσεις. Όπως σημειώνει, το κλείσιμο των δικαστηρίων και οι επακόλουθες «εμπλοκές» στα δικαστήρια, οι οποίες οδήγησαν σε καθυστερήσεις ανάκτησης για τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων και σε στροφή των διαχειριστών από τις δικαστικές στρατηγικές ανάκτησης προς πιο φιλικές στρατηγικές, όπως η ανταλλαγή χρέους με περιουσιακά στοιχεία ή οι επιλογές αγοράς χρέους, εκκαθαρίζονται (με εξαίρεση την Ισπανία). Στις εκθέσεις των διαχειριστών, η DBRS Morningstar παρατηρεί ότι η συγκριτική μείωση του ποσοστού των δικαστικών εισπράξεων στις περιοδικές εισπράξεις αντιστρέφεται και ότι αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τα μελλοντικά επικαιροποιημένα επιχειρηματικά σχέδια για τις συναλλαγές με διαβάθμιση DBRS Morningstar
