Του Γιώργου Κακούρη
Η Ευρώπη έχει μάθει το μάθημά της και δεν θα εξαρτάται στο μέλλον από μόνο μια χώρα για την ενέργειά της, προτιμώντας ανανεώσιμες που θα παράγει η ίδια, ανέφερε σε γραπτή της συνέντευξη στην «Κ» η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, αμέσως μετά την ανακοίνωση του φιλόδοξου και τεράστιου σε όγκο πακέτου προτάσεων REPowerEU. Η κ. Σίμσον αναφέρθηκε στις «τεράστιες δυνατότητες» της Κύπρου όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τονίζοντας πως η αξιοποίησή τους είναι ο καλύτερος δρόμος για μείωση των τιμών ενέργειας για τους καταναλωτές, αλλά και μελλοντικά ακόμα και για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου.
Αναφερόμενη στη συμβολή της Κομισιόν στη διαμόρφωση στρατηγικής της Κύπρου για το πράσινο υδρογόνο, η Επίτροπος τόνισε τον ρόλο που μπορεί να παίξει η περιοχή της Μέσης Ανατολής. Όσον αφορά τον EastMed, η κ. Σίμσον επανέλαβε πως είναι μια επιλογή για μεταφορά φυσικού αερίου από τη Μεσόγειο στην Ε.Ε., αλλά πως η υλοποίησή του θα εξαρτηθεί από την εμπορική βιωσιμότητα και τις περιφερειακές δυναμικές.
–Τι ρόλο μπορεί να παίξει στους ευρύτερους σχεδιασμούς ο EastMed, μετά την εισβολή στην Ουκρανία;
–Η Κομισιόν δημοσίευσε, απαντώντας στην απρόκλητη και αδικαιολόγητη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, το σχέδιο REPowerEU για να δώσει τέλος στην εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο, σίγουρα αρκετά πριν από το 2030, μέσω κυρίως της επίσπευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αύξηση της αποδοτικότητας και της εξοικονόμησης. Η Κύπρος έχει τεράστιες δυνατότητες όσον αφορά την παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας, και οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς μπορούν να φέρουν σημαντικά οφέλη για την ασφάλεια εφοδιασμού, τις τιμές ενέργειας, τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά και μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη με όρους ανάπτυξης και θέσεων εργασίας. Δεν μπορούμε όμως να καλύψουμε 155bcm ρωσικού φυσικού αερίου (σ.σ. ετησίως) από τη μία ημέρα στην άλλη. Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Μεσογείου στην αγορά της Ε.Ε. είναι λοιπόν μια επιλογή. Ο EastMed είναι ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος της Ε.Ε. όπως επιβεβαιώθηκε πρόσφατα, και είναι ξεκάθαρη η σημασία της άρσης της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου. Στο τέλος όμως, η κατασκευή του έργου εξαρτάται από την εμπορική βιωσιμότητά και τις περιφερειακές δυναμικές της ζήτησης.
–Πώς εντάσσεται η Κύπρος στους σχεδιασμούς για τη μεταφορά και υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ε.Ε.;
–Το LNG παίζει σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια εφοδιασμού της Ε.Ε., ειδικά καθώς καταργούμε σταδιακά το ρωσικό αέριο. Αναμένουμε πως θα αντικαταστήσουμε περίπου 50bcm από τα 155bcm που εισάγουμε από τη Ρωσία με LNG. Είναι μια πιο ευέλικτη εναλλακτική σε σχέση με τους αγωγούς. Αναμφίβολα δεν θα μπορούσαμε σήμερα να απαντήσουμε στη ρωσική απειλή χωρίς τις επενδύσεις που έγιναν τη τελευταία δεκαετία σε τερματικούς σταθμούς LNG από την Ε.Ε. Έχουν ήδη ολοκληρωθεί σημαντικές υποδομές με τη στήριξη της Ε.Ε. Μόνο φέτος, έργα κοινού ενδιαφέροντος για το φυσικό αέριο θα προσθέσουν συνολικά 20 bcm τον χρόνο στο ενεργειακό μας σύστημα. Στην Κύπρο θα ξεκινήσει τη λειτουργία της του χρόνου η πλωτή αποβάθρα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης στο Βασιλικό. Με δυνητική χωρητικότητα 2 bcm τον χρόνο, θα συμβάλει στο τέλος της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου και θα επιτρέψει στη χώρα να απομακρυνθεί από τη χρήση του ρυπογόνου πετρελαίου.
–Πρόσφατα η Κύπρος ζήτησε τεχνική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάπτυξη αγοράς παραγωγής και μεταφοράς πράσινου υδρογόνου. Ποια μορφή θα λάβει αυτή η βοήθεια;
–Η Κομισιόν στηρίζει τα κράτη μέλη ώστε να μπορούν καλύτερα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις στον τομέα της ενέργειας μετά την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ήδη έχει ξεκινήσει η δουλειά για αναθεώρηση των σχεδιασμών της Κύπρου για τον ενεργειακό της τομέα μέχρι το 2030. Τον Απρίλιο, η Κομισιόν εγκαινίασε την Ενεργειακή Πλατφόρμα της Ε.Ε., η οποία θα συγκεντρώνει τη ζήτηση και θα διαπραγματεύεται με διεθνείς εταίρους για κοινές αγορές φυσικού αερίου, καθώς και υδρογόνου στο μέλλον. Όλα τα κράτη μέλη μπορούν να συμμετάσχουν σε εθελοντική βάση. Σε αυτό το πλαίσιο θα δημιουργηθεί μια Παγκόσμια Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση για το Υδρογόνο, για συντονισμό των κρατών μελών και του ιδιωτικού τομέα όσον αφορά την παραγωγή και χρήση υδρογόνου σε τρίτες χώρες και την εισαγωγή του. Θα δοθούν ακόμα κίνητρα για την παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για ώθηση της παγκόσμιας αγοράς. Όσον αφορά την ενέργεια στην Κύπρο, το κύριο όφελος θα προκύψει από επενδύσεις σε ανανεώσιμες για εσωτερική κατανάλωση. Δεδομένων όμως των δυνατοτήτων που έχει η χώρα στον τομέα αυτό, υπάρχει σίγουρα η δυνατότητα της αύξησης της παραγωγής ανανεώσιμων για χρήση στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου.
–Η Ε.Ε. εστιάζει όλο και περισσότερο στις διασυνοριακές υποδομές ενέργειας και για την ένταξη των ανανεώσιμων στο ενεργειακό μείγμα της ηπείρου. Πώς εντάσσεται στους σχεδιασμούς η Μέση Ανατολή ή Νότια Γειτονία της Ε.Ε.;
–Όπως υπογραμμίζεται στην πρόσφατη εξωτερική στρατηγική ενέργειας της Ε.Ε., η Νότια Γειτονία έχει ρόλο κλειδί, μεταξύ άλλων για το εμπόριο υδρογόνου και την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ήδη από το 2020 η στρατηγική της Ε.Ε. για το υδρογόνο κατέγραψε τη σημασία της περιοχής λόγω της εγγύτητας της, των φυσικών πόρων της και των υπαρχουσών διασυνδέσεων με την Ε.Ε. Το υδρογόνο είναι επίσης μια από τις προτεραιότητες στο πλαίσιο της ανανεωμένης εταιρικής σχέσης με τη Νότια Γειτονία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανακοινώσει μια Μεσογειακή Σύμπραξη για το Πράσινο Υδρογόνο για τη στήριξη του εμπορίου υδρογόνου μεταξύ της Ευρώπης, της Αφρικής και της περιοχής του Κόλπου. Ένα από τα εργαλεία για στήριξη της παραγωγής ενέργειας και της δημιουργίας υποδομών είναι η Επενδυτική Πλατφόρμα Γειτονίας μέσω της οποίας στηρίζεται εδώ και χρόνια έργα η μετάβαση των εταίρων της Ε.Ε. στην καθαρή ενέργεια. Η προσπάθεια αυτή χτίζει στην νέα Ατζέντα για τη Μεσόγειο και θα ξεκινήσει με τη Συνεργασία για το Υδρογόνο Ε.Ε. - Αιγύπτου.
Υπενθυμίζω ακόμα πως φέτος στηρίξαμε το έργο για τον EuroAsia Interconnector με 657 εκατομμύρια ευρώ μέσω της Διευκόλυνσης «Ενώνοντας την Ευρώπη». Πρόκειται για ακόμα ένα κρίσιμο έργο για να δοθεί τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, μέσω της διασύνδεσής της με το Ισραήλ και την Ελλάδα.
Οι ανανεώσιμες μπορούν να μειώσουν τους λογαριασμούς στην Κύπρο
–Υπάρχει κίνδυνος η Ε.Ε. να αντικαταστήσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία με μια εξάρτηση από μη δημοκρατικές και πιθανώς ασταθείς χώρες από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο;
–Το ξεκάθαρο δίδαγμα αυτής της κρίσης είναι πως δεν μπορούμε να εξαρτόμαστε από έναν και μοναδικό πάροχο, ειδικά έναν που είναι έτοιμος να κάνει την ενέργεια όπλο. Καθώς εισάγουμε το 90% του φυσικού αερίου, το 97% του πετρελαίου και το 70% του άνθρακα που καταναλώνουμε, θα πρέπει να διαφοροποιήσουμε τις εισαγωγές ενέργειας αν θέλουμε να αποφύγουμε κινδύνους όσον αφορά την προμήθεια. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερο αριθμό παρόχων και μικρότερες ποσότητες παροχής που μπορούν πιο εύκολα να αντικατασταθούν. Μακροπρόθεσμα, στρατηγική μας είναι φυσικά η δραστική μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, η οποία θα μειώσει σημαντικά την ενεργειακή μας εξάρτηση. Η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές παράγεται στην ίδια την Ευρώπη και ενέχει πολύ χαμηλότερο ρίσκο για την ενεργειακή ασφάλεια.
– Πώς αξιολογείτε τα μέτρα που έχει λάβει η Κύπρος για αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών ενέργειας;
–Από τον περασμένο Οκτώβριο, όταν άρχισαν να αυξάνονται για πρώτη φορά οι χονδρικές τιμές ενέργειας, η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα μια «εργαλειοθήκη» στην οποία περιγράφονται μέτρα με τα οποία οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, ειδικά όσον αφορά την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών.
Όλα τα κράτη μέλη, μεταξύ τους και η Κύπρος, αξιοποίησαν τις επιλογές που περιλαμβάνουν προγράμματα άμεσης στήριξης, κρατικές ενισχύσεις και μέτρα που σχετίζονται με τη φορολογία, μέτρα των οποίων η συνολική αξία σε όλη την Ε.Ε. εκτιμάται πως έφτασε περίπου στα 100 δισ. ευρώ. Η Κύπρος έχει κάνει μια σειρά από βήματα, από μειώσεις στον ΦΠΑ και τους φόρους κατανάλωσης μέχρι τη θέσπιση σχεδίων στήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στη βάση της καθοδήγησης που περιέχεται στην εργαλειοθήκη της Κομισιόν.
Αυτό που είναι σημαντικό να γίνει τώρα στην Κύπρο για οικονομικά προσβάσιμες τιμές και ενεργειακή ασφάλεια, είναι η ανάπτυξη των τεράστιων δυνατοτήτων της χώρας στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Αυτή τη στιγμή αποτελούν τις πιο φτηνές πηγές ενέργειας στην Ευρώπη το κόστος των φωτοβολταϊκών για παράδειγμα μειώθηκε κατά 82% την τελευταία δεκαετία. Όσο περισσότερο η Κύπρος αυξάνει την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και όσο βελτιώνει τα μέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας, όπως στην ανακαίνιση κτηρίων, τόσο πιο ανεξάρτητη θα καθίσταται από εισαγωγές και τόσο χαμηλότεροι θα γίνονται οι λογαριασμοί.
