Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η τελευταία τρίμηνη αναστολή των εκποιήσεων με απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων εκπνέει σήμερα Τρίτη, 31 Ιανουαρίου 2023, και από αύριο, 1η Φεβρουαρίου, θα αρχίσουν να στέλνονται πληθώρα επιστολών για εκποιήσεις. Από τα μέσα του Μάρτη, 45 ημέρες μετά τις αποστολές των επιστολών, θα αρχίσουν να γίνονται πολλές εκποιήσεις, διαδικασία που έχει να γίνει από αρχές Νοεμβρίου. Από την Τετάρτη λοιπόν θα αρχίσουμε να βλέπουμε πολλές δημοσιεύσεις για εκποιήσεις ακινήτων στην Κύπρο, όπως ορίζει δηλαδή ο νόμος για δημοσίευση στον Τύπο. Μετά από δύο χρόνια με αναστολές εκποιήσεων λόγω πανδημίας από πλευράς των ίδιων των τραπεζών, αλλά και τρίμηνες συνεχόμενες αναστολές με πρωτοβουλία των βουλευτών, εκτιμάται πως από το Μάρτη του 2023 έχει μαζευτεί αρκετός όγκος ακινήτων που θα προχωρήσουν για εκποίηση. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι εκποιήσεις που θα γίνονται από εδώ και πέρα –εάν δεν γίνει καμία έκτακτη τρίμηνη αναστολή εκποιήσεων μόλις ανοίξει ξανά η Βουλή- θα κυμαίνονται από 100 – 200 σε μηνιαία βάση. Και τα νούμερα αυτά δικαιολογούνται αφού έχει μαζευτεί ένα σεβαστό «στοκ» ακινήτων που συνδέονται με προβληματικό δανεισμό.
Πλέον είναι στα χέρια της νέας Κυβέρνησης και της Βουλής όλο το πλαίσιο των εκποιήσεων και το πώς θα γίνει κατορθωτό να γίνει πιο δίκαιο για τη μεριά των δανειοληπτών, αλλά και πιο βέλτιστο για την πλευρά των τραπεζών και των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων. Όταν βγει η καινούργια κυβέρνηση θα πρέπει συνδυαστικά με τη Βουλή να εξετάσουν τις δύο πτυχές του όλου προβλήματος, άρα και να κριθεί εάν θα οδηγούμαστε ξανά σε συνεχείς αναστολές ή όχι. Πρώτον, αν θα δημιουργηθεί επιτέλους το πολυδιαφημισμένο «ειδικό δικαστήριο» που θα εξετάζει μόνο τις υποθέσεις για τα ακίνητα, τα δάνεια, τις τράπεζες, τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και να είναι γενικότερα μία «εστία» που μπορεί να καταφύγει ο κάθε δανειολήπτης για να εξεύρει –εάν πραγματικά το δικαιούται- το δίκιο του. Δεύτερον, θα πρέπει να δουν σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών πότε και πως θα προχωρήσει το «πρότζεκτ» του ενοικίου έναντι δόσης (mortgage to rent) ώστε να βοηθηθούν οι πραγματικά ευάλωτοι δανειολήπτες, αυτοί που δεν έχουν τη δυνατότητα να δίνουν οποιαδήποτε δόση για να διατηρήσουν στην κυριότητά τους το ακίνητο.
Παλιές αμαρτίες
Όταν αποφασίζονταν οι συνεχείς τρίμηνες αναστολές εκποιήσεων οι τράπεζες υπογράμμιζαν -θέση που εκφράζουν και σήμερα- ότι οι περιπτώσεις που βρίσκονται σε διαδικασία εκποίησης δεν σχετίζονται ούτε με την πανδημία, ούτε με τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επρόκειτο για παλιές περιπτώσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, ορισμένες εξ αυτών που χρονολογούνται και σε περισσότερο από μία δεκαετία. Διεμήνυαν δε, πως, για κάποιες από αυτές, υπάρχουν και δικαστικές αποφάσεις.
Στοιχεία που έχει στην κατοχή της η «Κ» και αφορούν τις χρονιές 2020 και 2021, δείχνουν πως από τους 1.528 πλειστηριασμούς που έγιναν συνολικά, πωλήθηκαν μόλις 233 ακίνητα. Σύμφωνα με τον κατακερματισμό που υπάρχει, 128 χωράφια και οικόπεδα προχώρησαν σε πλειστηριασμό το 2020 και το 2021 τα χωράφια και τα οικόπεδα ήταν συνολικά 30. Όσον αφορά στα χωράφια με κτήριο και οικόπεδα με κτήριο το 2020 εκπλειστηριάστηκαν 6 και το 2021 έφτασαν τα 5. Τα διαμερίσματα και οι κατοικίες που εκπλειστηριάστηκαν το 2020 ήταν 46 και το 2021 έφτασαν τα 10. Οι βιομηχανικοί χώροι που εκπλειστηριάστηκαν και τις δύο χρονιές έφτασαν μόλις τις 2, κατοικία με κατάστημα και τις δύο χρονιές εκπλειστηριάστηκε μόλις μια και άδεια κατοικία, επίσης μόλις μια. Σημειώνεται επίσης βάσει της ίδιας πληροφόρησης από τράπεζες πως όσες εκποιήσεις – πλειστηριασμοί έγιναν, δεν αφορούν «πρώτες» ή «κύριες» κατοικίες και η αξία τους δεν είναι ούτε πιο κάτω, ούτε κοντά στις 350 χιλιάδες ευρώ.
Από 28,4 δισ. σε 2,7 δισ.
Σύμφωνα με το τελευταίο οικονομικό δελτίο της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου που κάνει αναφορά στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον τραπεζικό τομέα, αναφέρει πως αυτά έχουν μειωθεί κατά 90,5%, από 28,4 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2014, σε 2,7 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο του 2022, κυρίως λόγω των ενεργειών που έχουν αναληφθεί από τις μεγαλύτερες τράπεζες. Παρόλα αυτά, ο δείκτης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων κατά την 31η Οκτωβρίου 2022 ανήλθε στο 10,5% και παραμένει σημαντικά ψηλότερος από το 1,8%, τον μέσο δείκτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράλληλα, η ΚΤΚ προειδοποιεί ότι ο κίνδυνος επιδείνωσης της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών είναι υπαρκτός, καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επηρεάσει διάφορες πτυχές της οικονομικής αλυσίδας.
Προληπτικές αναδιαρθρώσεις
Αναφορικά με την ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, παρά τις διαδοχικές κρίσεις της πανδημίας και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το υπόλοιπο των ΜΕΔ μέσα στο 2022 συνέχισε με μειωμένους ρυθμούς την καθοδική του πορεία, μετά τη σημαντική μείωση που καταγράφηκε τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω πωλήσεων/μεταφορών δανειακών χαρτοφυλακίων σε Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων και λόγω διαγραφών δανείων. Σχολιάζει επίσης η ΚΤΚ ότι τα δάνεια που μεταφέρονται σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων εξακολουθούν να βαραίνουν την οικονομία μέσω του υψηλού ιδιωτικού χρέους. Μετά την πανδημία, τονίζει, παρατηρείται αύξηση στο ποσοστό των δανείων που χαρακτηρίζεται ότι παρουσιάζει αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο. Οι εξελίξεις στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και στο περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων θα καθορίσουν την ευχέρεια της ομαλής εξυπηρέτησης των δανειακών τους οφειλών στο προσεχές μέλλον. Ως εκ τούτου, στη βάση και των σχετικών παραινέσεων της ΚΤΚ, η περαιτέρω στενή παρακολούθηση και οι προληπτικές αναδιαρθρώσεις από τις τράπεζες είναι ουσιαστικής σημασίας.
