Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Πολλές οι εποπτικές προκλήσεις για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ). Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Γιώργος Θεοχαρίδης, εκτιμά σε συνέντευξή του στην «Κ» πως, μέσω της διαδικασίας αποκρατικοποίησης του Χρηματιστηρίου, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της δημιουργίας μιας αποτελεσματικής αγοράς, ώστε οι εταιρείες να μπορούν και προσφύγουν για άντληση κεφαλαίων.
Την ίδια ώρα, σημειώνει ότι η Επιτροπή συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση των προσπαθειών εδραίωσης της Κύπρου ως χώρας επιλογής για την εγκατάσταση και διαχείριση Επενδυτικών Ταμείων.
- Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει σημαντικές αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τον τομέα των επενδυτικών υπηρεσιών. Να αναμένουμε και νέες αλλαγές;
- Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαπενταετία έχουμε δει σημαντικές νομοθετικές και άλλες ρυθμίσεις στον τομέα των επενδυτικών υπηρεσιών διεθνώς, λόγω των ραγδαίων εξελίξεων και της μετεξέλιξης των αγορών με στόχο την ομαλή λειτουργία τους και την ενίσχυση της προστασίας των επενδυτών. Από την πλευρά των εποπτών, η προσπάθεια αυτή αποτελεί μια συνεχή διαδικασία, καθώς οι αγορές πλέον επηρεάζονται, μεταξύ άλλων, και από τις τεχνολογικές εξελίξεις με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέες ανάγκες για θεσμικές αλλαγές ή και νέες ρυθμίσεις. Στο μικροσκόπιο αυτών των συζητήσεων βρίσκεται και η οδηγία που αφορά το MiFID II/MiFIR. Απώτερος στόχος, μεταξύ άλλων, είναι η ενδυνάμωση ιδιαίτερα των μικροεπενδυτών, ώστε να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα της αγοράς, που είναι απαραίτητα για να αποφασίσουν τις επενδυτικές τους επιλογές, καθώς και η ενίσχυση των υποδομών ώστε να είναι πιο εύρωστες. Αυτό αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση της ρευστότητας της αγοράς, η οποία κατ’ επέκταση θα διευκολύνει τις εταιρείες να χρηματοδοτούνται από τις κεφαλαιαγορές και αποτελεί και τον βασικό στόχο του σχεδίου της Ένωσης Κεφαλαιαγορών στην εξισορρόπηση της χρηματοδότησης από τράπεζες και αγορές. Ειδικότερα, μέσω των αλλαγών που βρίσκονται υπό διαδικασία διαβούλευσης στο παρόν στάδιο, επιδιώκεται η βελτίωση της διαφάνειας στις συναλλαγές και της διαθεσιμότητας των δεδομένων της αγοράς, η βελτίωση των ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των τόπων εκτέλεσης και η διασφάλιση ότι οι υποδομές της αγοράς της ΕΕ μπορούν να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο.
Ένας άλλος σημαντικός Ευρωπαϊκός Κανονισμός που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το 2024 είναι ο MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation), ο οποίος θα ρυθμίζει την αρχική προσφορά, διαπραγμάτευση και την παροχή υπηρεσιών των κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένων των λεγόμενων ‘stablecoins’, προσφέροντας προστασία στους επενδυτές.
Καθοριστικής σημασίας θα είναι και η εφαρμογή του πακέτου για θέματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας οι οποίες λαμβάνουν υπόψη νέες και αναδυόμενες προκλήσεις που συνδέονται με την τεχνολογική καινοτομία. Επίσης, προνοούν τη δημιουργία ευρωπαϊκής αρχής για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AML Authority (AMLA).
Αποκρατικοποίηση ΧΑΚ
- Υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την δημιουργία μιας κεφαλαιαγοράς (αγορά για άντληση κεφαλαίων) που θα λειτουργεί με αποτελεσματικότητα και θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη του τόπου;
- Μέσω της διαδικασίας αποκρατικοποίησης του Χρηματιστηρίου που βρίσκεται σε εξέλιξη, πιστεύω ότι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της δημιουργίας μιας αποτελεσματικής αγοράς, ώστε οι εταιρείες να μπορούν και προσφύγουν για άντληση κεφαλαίων. Όπως γνωρίζουμε έχει εκδηλωθεί σημαντικό ενδιαφέρον από διεθνείς οργανισμούς που διαθέτουν και την τεχνογνωσία και τα κεφάλαια στην ανάπτυξη του κυπριακού Χρηματιστηρίου. Ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, στηρίζουμε αυτή την προσπάθεια διότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς τα χρηματιστήρια διεθνώς αποτελούν πηγή άντλησης κεφαλαίων για τις επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στην ανάπτυξη της οικονομίας.
- Ποιες οι μεγαλύτερες εποπτικές προκλήσεις για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς;
- Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για όλους τους επόπτες διεθνώς, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, είναι η Χρηματοοικονομική και η Ρυθμιστική Τεχνολογία. Πέραν των ευκαιριών που δημιουργεί η αξιοποίησή τους, θα πρέπει να προσμετρηθεί το ρίσκο που ενέχουν, κάτι το οποίο εξετάζουμε από κοινού και με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους επόπτες. Γι’ αυτό και όπως προανέφερα έρχονται και νέες ρυθμίσεις που σχετίζονται με την τεχνολογική καινοτομία. Ήδη, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε το 2018 στη δημιουργία του Κόμβου Καινοτομίας για να ενθαρρύνει και να στηρίξει την καινοτομία στον χρηματοοικονομικό τομέα, να προσδιορίσει τις μελλοντικές απαιτήσεις για νέες νομοθετικές και εποπτικές προτεραιότητες και να διασφαλίσει ότι δεν υπονομεύεται η προστασία των επενδυτών. Στο παρόν στάδιο, προχωρούμε τις διαδικασίες μετεξέλιξης του Κόμβου Καινοτομίας σε Regulatory Sandbox, όπου θα παρέχονται σε ελεγχόμενο περιβάλλον, σε δοκιμαστική βάση και σε περιορισμένη κλίμακα, καινοτόμα προϊόντα/υπηρεσίες.
Μία άλλη σημαντική πρόκληση είναι η έγκαιρη υιοθέτηση των ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών στο θεσμικό πλαίσιο, είτε αφορούν εποπτικά θέματα, είτε νέες εξελίξεις για νέα προϊόντα και υπηρεσίες.
Όπως και οι αντίστοιχες εποπτικές αρχές στο εξωτερικό, η ΕΚΚ καλείται να ανταποκριθεί σε αυτό το ταχέως μεταβαλλόμενο επενδυτικό περιβάλλον. Γι’ αυτό είναι ύψιστης σημασίας και αποτελεί μια άλλη πρόσκληση η ΕΚΚ να διατηρήσει την ευελιξία της, ώστε να είναι σε θέση να συμβαδίζει με τον γρήγορο ρυθμό των εξελίξεων και να ανταποκρίνεται με επιτυχία στον ρόλο που καλείται να επιτελέσει ως εποπτική αρχή. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν έχει στη διάθεσή της όλες τις δέουσες εξουσίες και συνεχίσει να ενδυναμώνεται περαιτέρω με τους απαραίτητους πόρους, είτε αυτοί αφορούν την τεχνολογική της αναβάθμιση ή/και άλλες υποδομές, είτε την ενίσχυσή της με ανθρώπινο δυναμικό. Είναι σημαντικό, ως εποπτική Αρχή να ενεργεί προληπτικά, προλαβαίνοντας τυχόν κινδύνους, ώστε να διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και η βαρύτητα των αποφάσεών της να αντικατοπτρίζει τη σημασία που αποδίδει στην προστασία των επενδυτών και την αξιοπιστία του τομέα.
Πρόκληση αποτελεί και η διαχείριση και η σωστή επεξεργασία του τεράστιου όγκου δεδομένων που συγκεντρώνονται για τους εποπτευόμενους, μέσω έξυπνων μεθόδων και συστημάτων για να μας καθοδηγήσουν στην εποπτεία του τομέα. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αποδίδει μεγάλη σημασία στην αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων και στην ανάπτυξη νέων και άλλων μεθόδων προς αυτή την κατεύθυνση.
Μεγάλη πρόκληση αποτελεί και ο οδικός χάρτης της ΕΕ για την πράσινη οικονομία. Οι κεφαλαιαγορές έχουν καθοριστικό ρόλο υλοποίηση της πράσινης ανάπτυξης και κατ’ επέκταση ως εποπτικές Αρχές έχουμε ρόλο να διαδραματίσουμε στην προώθηση των πράσινων επενδύσεων και στην επίβλεψη ότι αυτές οι επενδύσεις αποτελούν πραγματική στροφή σε βιώσιμες επενδύσεις και δεν θα γίνεται το λεγόμενο “greenwashing”. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δίνει βαρύτητα στην οικοδόμηση της κατανόησης των συμμετεχόντων στην αγορά σχετικά με τη βιώσιμη χρηματοδότηση και παρέχει επίσης υποστήριξη μέσω του Κόμβου Καινοτομίας σε οντότητες που καινοτομούν στον τομέα του Green Fintech.
Τεχνολογικές προκλήσεις
- Με ποιο τρόπο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αντιμετωπίζει την επέλαση της τεχνολογίας στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες;
- Όπως προανέφερα, η τεχνολογία αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, γι’ αυτό και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συνεχίζει να επενδύει στην προληπτική εποπτεία, αναπτύσσοντας σειρά εξειδικευμένων συστημάτων που της επιτρέπουν να συμβαδίζει με τη ραγδαία ψηφιοποίηση του τομέα. Απώτερος στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η ομαλή λειτουργία της αγοράς και η διασφάλιση ενός ισχυρού πλαισίου προστασίας των επενδυτών.
Ένα τέτοιο εξειδικευμένο σύστημα είναι και αυτό για την παρακολούθηση του περιεχομένου των διαφημιστικών εκστρατειών των ΚΕΠΕΥ διαδικτυακά και των δραστηριοτήτων τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Το σύστημα δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να συλλέγει και να αναλύει πληροφορίες σχετικά με τη χρήση επιθετικών ή παραπλανητικών πρακτικών μάρκετινγκ ή άλλων μεθόδων, οι οποίες ενέχουν κινδύνους για τους επενδυτές και δεν συνάδουν με τη νομοθεσία που διέπει τις επενδυτικές υπηρεσίες (MiFID II). Από την παρακολούθηση που γίνεται έχουν εντοπιστεί ορισμένες περιπτώσεις που περιλάμβαναν παραπλανητικό περιεχόμενο και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε στη λήψη μέτρων. Μέχρι το τέλος Οκτωβρίου αναμένεται να ολοκληρωθεί και το σύστημα εισαγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και αναφοράς δεδομένων συναλλαγών για τη διαχείριση χρήσιμων πληροφοριών για σκοπούς εποπτείας των οντοτήτων στην αγορά. Το σύστημα θα συνδέεται στον κόμβο της ESMA και θα πραγματοποιεί τη λήψη και εισαγωγή σχετικών δεδομένων, επιτρέποντας στην Επιτροπή να τα αποθηκεύει με ασφάλεια. Θα δημιουργεί τυποποιημένες αναφορές με βάση τα συγκεντρωτικά δεδομένα και θα μπορεί να υποστηρίζει ad-hoc ερωτήματα και αναφορές.
Παράλληλα, προχωρούν και οι εργασίες ανάπτυξης διαδικασιών και μεθοδολογιών, οι οποίες, με την κατάλληλη τεχνολογική υποδομή, θα ενισχύσουν την άσκηση εποπτείας με τη χρήση δεδομένων, που απορρέουν από Κανονισμούς όπως το EMIR, το MIFIR και το SFTR, προκειμένου να εντοπίζει αυτόματα ενδεχόμενους κινδύνους και παρατυπίες σε πρώιμο στάδιο.
Επίσης έγιναν αναβαθμίσεις στο σύστημα του Πλαισίου Διαχείρισης Κινδύνων για τους Εποπτευόμενους (Risk Based Supervision Framework, RBS-F). Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία ώστε να λαμβάνει υπόψη οποιεσδήποτε εξελίξεις και αλλαγές που ενδεχομένως να ενέχουν κινδύνους για την αγορά.
Όσον αφορά στην ίδια την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία ενός Πλαισίου Διαχείρισης Επιχειρησιακών Κινδύνων (ΠΔΕΚ), που θα της επιτρέψει να προσεγγίζει και να αξιολογεί κινδύνους που προέρχονται από παλαιότερες, τρέχουσες και μελλοντικές δραστηριότητες.
Παράλληλα, αναμένουμε και εξετάζουμε ότι οι εποπτευόμενες οντότητες διαθέτουν τα κατάλληλα συστήματα τόσο για την διεκπεραίωση των εργασιών τους, όσο και για την συμμόρφωσή τους στη βάση των προνοιών της κείμενης νομοθεσίας.
Η Κύπρος ως χώρα επιλογής
- Η προσέλκυση επενδυτικών ταμείων στην Κύπρο εξακολουθεί να αποτελεί μια ρεαλιστική επιλογή;
- Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση των προσπαθειών εδραίωσης της Κύπρου ως χώρας επιλογής για την εγκατάσταση και διαχείριση Επενδυτικών Ταμείων, σε ένα περιβάλλον που θα συνεχίσει να διασφαλίζει παράλληλα την προστασία των επενδυτών. Ο τομέας εξακολουθεί να αναπτύσσεται με σταθερούς ρυθμούς, πάρα τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που οδήγησαν στην αποσταθεροποίηση του διεθνούς επενδυτικού περιβάλλοντος, κυρίως λόγω των εξωπραγματικών συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία, καθώς και της στρατιωτικής επέμβασης στην Ουκρανία. Από το 2019 μέχρι σήμερα, τα υπό διαχείριση κεφάλαια των Οργανισμών Συλλογικών Επενδύσεων αυξήθηκαν σχεδόν κατά 34% και ανέρχονται στο παρόν στάδιο στα €11,1 δισ. με τον αριθμό των εποπτευόμενων οντοτήτων να ξεπερνά τις 315 οντότητες, ενώ βρίσκονται υπό διαδικασία αξιολόγησης για αδειοδότηση άλλες 18 αιτήσεις διαφόρων τύπων. Αξίζει να σημειώσω ότι από τα €11,1 δισ., τα €2,5 δισ. ή το 22,5% επενδύονται στην Κύπρο, ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με άλλους Ευρωπαϊκούς προορισμούς θέσπισης Επενδυτικών Ταμείων. Από τα €2,5 δισ., το 66,3% είναι επενδυμένα σε επενδύσεις ιδιωτικού μετοχικού κεφαλαίου στην Κύπρο και το 12,4% σε ακίνητα.
Περίπου το 56% του συνολικού Ενεργητικού υπό Διαχείριση, προερχόταν από τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΔΟΕΕ), το 23% από τις Εταιρείες Διαχείρισης ΟΕΕ και ΟΣΕΚΑ και το 12% από τους ΔΟΕΕ-κάτω των ορίων.
Το Συμβούλιο της Επιτροπής προχώρησε πριν μερικούς μήνες σε αναθεώρηση της διαδικασίας εγγραφής στο μητρώο των ΚΟΕΕ ώστε να συμβαδίζει με άλλους ευρωπαϊκούς επενδυτικούς προορισμούς. Επίσης, έχει ολοκληρωθεί το νομοσχέδιο ρύθμισης και λειτουργίας των κυπριακών εταιρειών παροχής διοικητικών υπηρεσιών σε ΟΕΕ (fund administrators) και έχει παραδοθεί στο Υπουργείο Οικονομικών για τη συνέχιση της διαδικασίας νομοθέτησής του. Με την ψήφισή του σε νόμο, οι εταιρείες που λαμβάνουν την ανάθεση τέτοιων εργασιών θα πρέπει να αδειοδοτούνται και να εποπτεύονται από την ΕΚΚ.
Το επενδυτικό ρίσκο από κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία
- Πρόσφατα δώσατε έγκριση στις πρώτες εταιρείες κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, τι πρέπει να προσέξουν οι επενδυτές σε σχέση με αυτά τα προϊόντα;
- Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εποπτεύει τους Παρόχους Υπηρεσιών Κρυπτο-περιουσιακών Στοιχείων μόνο για θέματα παρεμπόδισης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στη βάση της σχετικής νομοθεσίας και ότι δεν εποπτεύει τα ίδια τα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία. Ορισμένα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία ενέχουν υψηλό επενδυτικό ρίσκο γι’ αυτό οι επενδυτές πρέπει να είναι σε εγρήγορση όταν προβαίνουν σε αγορά ή/και κατοχή αυτών των μέσων, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας απώλειας ολόκληρου του κεφαλαίου τους. Ενέχουν επίσης κινδύνους φύλαξης, που απορρέουν από τεχνολογικές ιδιαιτερότητες όπως η κατοχή κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων στα λεγόμενα Hot Wallets, η πιθανότητα κλοπής των συσκευών όπου μπορεί να φυλάσσονται τα ιδιωτικά κλειδιά και από το γεγονός ότι οι επενδύσεις σε κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία που δεν χαρακτηρίζονται ως χρηματοοικονομικά μέσα, δεν είναι επιλέξιμες για αποζημίωση από το Ταμείο Αποζημίωσης Επενδυτών. Περαιτέρω, εγκυμονούν κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, που απορρέουν από τον κομιστικό τους χαρακτήρα. Ενέχουν επίσης κινδύνους που απορρέουν από τεχνολογικές ιδιαιτερότητες, όπως η πιθανότητα σφαλμάτων κωδικοποίησης σε έξυπνα συμβόλαια και η πιθανότητα επιθέσεων στον κυβερνοχώρο. Στο παρόν στάδιο, οι επενδυτές δεν έχουν κάποιας μορφής προστασία, γι’ αυτό είναι σημαντικό να κατανοούν τους κινδύνους που σχετίζονται με τα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία και κατά πόσο ταιριάζουν στο επενδυτικό τους προφίλ. Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη η νέα εκστρατεία της Επιτροπής για την προστασία του επενδυτικού κοινού σε σχέση με επενδύσεις που ενέχουν υψηλό ρίσκο και ενδέχεται να μην είναι κατάλληλες για αυτό και να εντοπίζει και να αποφεύγει ενδεχόμενες απάτες.
