Απορωσοποιείται το τραπεζικό σύστημα

Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα προχωρά στην πλήρη απορωσοποίησή του. Μετά την κίνηση της RCB Bank να πωλήσει στην Ελληνική Τράπεζα δάνεια 556 εκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία το 75% τους αφορούν κυπριακά δάνεια και το υπόλοιπο 25% τους αφορούν ακίνητα στην Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, έγινε μία «τομή» στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα και «απογαλακτίζεται» από οποιοδήποτε ρωσικό στοιχείο και των σχετικών κινδύνων που μπορεί να απορρέουν από τον πόλεμο και τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί σε Ρωσία και Λευκορωσία. Η Ελληνική Τράπεζα όπως είναι λογικό ενισχύεται, ωστόσο αυτό είναι μόνο αριθμοί και είναι μόνο το ένα κομμάτι της όλης ιστορίας. Το μέλλον της RCB Bank στην Κύπρο είναι το μεγαλύτερο κομμάτι από την εξέλιξη της Τρίτης 22 Μαρτίου 2022, του να πωλήσει επί της ουσίας όλα τα δάνειά της που δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με το ρωσικό στοιχείο. Εκείνο που είναι σημαντικό και αξίζει να υπογραμμισθεί, είναι ότι, η απόφαση της πώλησης του συγκεκριμένου χαρτοφυλακίου έγινε με τις «ευλογίες» του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB). Αν και αναμένονται για το τυπικό της διαδικασίας οι κατάλληλες εγκρίσεις, μπορεί να θεωρηθεί ότι θεωρητικά έχουν ήδη ληφθεί. Οι καταθέσεις έτσι έχουν διασφαλιστεί και όποιος κίνδυνος κυοφορείτο από τις εξελίξεις στην Ουκρανία λόγω της ρωσικής εισβολής, έχει απομακρυνθεί. Ποιο θα είναι το μοντέλο εργασιών της RCB Bank από εδώ και πέρα όμως εάν έχει στο χαρτοφυλάκιό της στην πλειονότητά του ρωσικό στοιχείο; Όπως διαρρέει και είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», από εδώ και πέρα η RCB Bank πιθανότατα να αποκτήσει ρόλο – μοντέλο «asset management company». Πρακτικά τι σημαίνει; Μία εταιρεία «asset management company» ή αλλιώς μία χρηματοδοτική εταιρεία, θα μπορεί να παραχωρεί δάνεια και να έχει έσοδα από αυτά. Δεν θα μπορεί να κρατά στους ισολογισμούς της καταθέσεις, δεν θα έχει τραπεζική άδεια και θα έχει έσοδα εκτός από δανεισμό, από ακίνητα, από μετοχές, από ομόλογα και άλλες επενδύσεις. Στην Ευρώπη ο δανεισμός εξάλλου πραγματοποιείται 70% από τραπεζικά ιδρύματα και 30% από εναλλακτικά κανάλια. Στον αντίποδα, στην Αμερική για παράδειγμα, οι τράπεζες δεν ασχολούνται με δανεισμούς, οι εργασίες τους είναι άλλου είδους και τα παραπάνω ποσοστά εν πολλοίς αντιστρέφονται. Οι τράπεζες δεν ασχολούνται με την παραχώρηση στεγαστικών δανείων και άλλων τέτοιων προϊόντων, ασχολούνται π.χ. σε τιτλοποιήσεις (securitization) για δάνεια που αντιστοιχούν σε 100 σπίτια.

Πάντως, η μεταφορά των μετοχών της VTB Bank (PJSC) που είχε στην RCB Bank σε μια προσπάθεια να απεμπλακεί από τις κυρώσεις που έγιναν στη VTB Bank (PJSC) λόγω του πολέμου, δεν έχει ακόμα εγκριθεί από τις εποπτικές Αρχές. Η καθυστέρηση της έγκρισης αυτής της μεταφοράς πιθανώς να σχετίζεται με τη μετεξέλιξη της RCB Bank ως ενός πιθανού σεναρίου σε «asset management company» και οι επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικές. Υπενθυμίζεται πως λήφθηκε η απόφαση στο τελευταίο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 2022 το 46,29 της VTB Bank να μεταφερθεί στις άλλες δύο εταιρείες, οι οποίες είναι οι μεγαλομέτοχοι της RCB, τις Crendaro Investments Limited και Mitarva Limited που διοικούνται από μετόχους που προέρχονται από τη διοίκηση της Τράπεζας.

Η RCB πάντως έχει δηλώσει μετά την πράξη της Ελληνικής πως η συναλλαγή θα ενισχύσει περαιτέρω το κεφάλαιο και τα αποθέματα ρευστότητάς της, ενώ η ρευστότητα της RCB θα υπερβαίνει το συνολικό ποσό όλων των υποχρεώσεών της. Η πώληση του δανειακού χαρτοφυλακίου των 556 εκατ. ευρώ θα ενίσχυε περαιτέρω το κεφάλαιο και τα αποθέματα ρευστότητάς της, επιτρέποντας παράλληλα έτσι σημαντική ικανότητα απορρόφησης τυχόν πιθανών εξωτερικών κραδασμών. Πρακτικά, τι σημαίνει αυτό; Έχει χρήματα να δώσει πίσω σε όλους τους καταθέτες της τις καταθέσεις τους, αν το αποφασίσουν οι ίδιοι ή αν το αποφασίσει ίδια η RCB Bank.

Τιμή σχεδόν 1:1

Η Ελληνική Τράπεζα, όπως υπολογίζει η «Κ», απέκτησε τα δάνεια των 556 εκατ. ευρώ από την RCB Bank κοντά στην πραγματική τους τιμή, απλώς ελαφρώς μειωμένη. Ενδεχομένως στα 95 σεντ του ευρώ, δύο σεντ του ευρώ επάνω, δύο σεντ του ευρώ κάτω, μικρή η διαφορά. Εκτός όμως από το να μεγαλώσει το δανειακό της χαρτοφυλάκιο με εξυπηρετούμενο δανεισμό, η Ελληνική έδωσε ως αντίτιμο ρευστό (cash) λίγο πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ στην RCB Bank. Εκεί δηλαδή που η Ελληνική πλήρωνε στην ΕΚΤ για να είναι «παρκαρισμένο» αυτό το ποσό των 500 και πλέον εκατ. ευρώ, είδε διπλό όφελος και από την αποφυγή «τέλους παρκαρίσματος» στην ΕΚΤ.

Τα δάνεια που απέκτησε των 556 εκατ. ευρώ, ενδεχομένως να άξιζαν να πληρωθούν σε αυτή την υψηλή τιμή, διότι είναι καλύτερα από νέο δανεισμό. Έχουν ιστορικό αποπληρωμής χρόνων, από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται χρόνια στην Κύπρο και είναι υγιείς. Έτσι το ρίσκο που αναλαμβάνει η Ελληνική είναι μειωμένο σε σχέση με το να έδινε νέο επιχειρηματικό δανεισμό. Ο πόλεμος γενικά, όπως και πριν από δύο χρόνια η πανδημία, ανέβασε τα προφίλ κινδύνου του δανεισμού. Ο πληθωρισμός έχει συμβάλει αρνητικά και αυτός σε αυτό το αποτέλεσμα, ενώ ο πόλεμος που κάνει η Ρωσία είναι ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις γενικότερα. Ένα έτοιμο «βιβλίο» λοιπόν, έχει τη δική του ιδιαίτερη αξία.

Παράλληλα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Ελληνικής, το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο από δάνεια κυμαίνεται στο 1,8%. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν κόστη από αυτή τη συναλλαγή (που υπάρχουν) και άλλα δεδομένα ώστε να αποσβέσει την επένδυση, άντε να μειωθεί το ποσοστό αυτό στο 1% (μιλώντας μόνο για τη συγκεκριμένη πράξη). Γίνεται αντιληπτό πως για δάνεια 556 εκατ. ευρώ θα είναι τουλάχιστον –και συντηρητικά ομιλώντας- 5 εκατ. ευρώ κέρδη ετησίως. Ρεαλιστικά θα κυμαίνεται από 5 – 10 εκατ. ευρώ ετησίως η κερδοφορία της μόνο από αυτή την πράξη που απέκτησε τα δάνεια της RCB Bank.

Όπως τονίστηκε στην εφημερίδα χαρακτηριστικά από πηγές, τα εν λόγω δάνεια σχηματίζουν ένα «εκλεκτό» δανειακό χαρτοφυλάκιο, το οποίο αποτελείται από την «αφρόκρεμα» των κυπριακών επιχειρήσεων. Μην ξεχνάμε πως η RCB Bank μέχρι πριν ξεκινήσει τον πόλεμο η Ρωσία κατά της Ουκρανίας και να επηρεαστεί, ήταν τράπεζα με ισχυρή κεφαλαιακή βάση της τάξης του 21%, με σχεδόν μηδενικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ρευστότητα άνω του 170%, με μεγάλη ετήσια κερδοφορία και γενικότερα με υγιέστατους δείκτες.

Το δανειακό χαρτοφυλάκιο απoτελείται από δύο μέρη. Το μέρος Α (που αφορά μόνο κυπριακά δάνεια) ύψους περίπου 292 εκατ. και μέρος Β, ύψους περίπου 264 εκατ. Η απόκτηση του Μέρους Α θα ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Μαρτίου 2022 και του Μέρους Β μέχρι τέλος Μαΐου 2022, αφού ελεγχθεί και λάβει και τις απαραίτητες εγκρίσεις. Οι κύριοι τομείς του χαρτοφυλακίου είναι κατά 37% ακίνητα και κατασκευές, 29% ξενοδοχεία και 19% χονδρικό και λιανικό εμπόριο. Περίπου 54% των δανείων αυτών επί κυπριακού εδάφους είναι από υφιστάμενους πελάτες της Ελληνικής.

Συζητήσεις και με Τρ. Κύπρου

Το χαρτοφυλάκιο των 556 εκατ. ευρώ δεν το προσέγγισε μόνο η Ελληνική Τράπεζα. Η Τράπεζα Κύπρου «πολέμησε» και αυτή για την απόκτησή του, ωστόσο όπως γνωρίζει η «Κ» παρουσιάστηκε επιφυλακτική. Χαρακτηριστικά, δεν ήθελε όλο το μέρος των δανείων των 556 εκατ. ευρώ, ενώ «ακούγεται» σε τραπεζικά πηγαδάκια πως, έδινε και λιγότερη τιμή (μεγαλύτερο discount). Η Τράπεζα Κύπρου όπως και η Ελληνική Τράπεζα, βλέποντας τους ισολογισμούς τους και τα έσοδά τους εκτιμάται πως το χρειάζονταν εξίσου, ιδίως σε μία εποχή που υπάρχει στη μέση ο πόλεμος και η επενδυτική δραστηριότητα περιορίζεται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον εξάλλου, έχει ιδιαίτερο πολλαπλασιαστή για το ποιος κέρδισε το βιβλίο.