Money Review
O πόλεμος του Βλαντίμιρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας και οι συνέπειες των δυτικών κυρώσεων θα πάνε 30 χρόνια πίσω τη ρωσική οικονομία – κοντά στα επίπεδα της Σοβιετικής Ένωσης – σύμφωνα με οικονομολόγους, επενδυτές και διπλωμάτες.
Παράλληλα, ο «πόνος» στη ρωσική οικονομία από τις κυρώσεις, την έξοδο από τις διεθνείς αγορές και το «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων θα πάει πίσω τουλάχιστον πέντε χρόνια το επίπεδο ζωής στη Ρωσία.
Από τη στιγμή που επιβλήθηκαν οι πρώτες κυρώσεις πριν τρεις εβδομάδες, ένα νέο κεφάλαιο έχει ανοίξει στην ιστορία της ρωσικής οικονομίας. Το χρηματοπιστωτικό της σύστημα και το νόμισμά της καταρρέουν σε πολλά μέτωπα, αναγκάζοντας το Κρεμλίνο να κλείσει για κάποιες μέρες το χρηματιστήριο και να ενισχύσει το ρούβλι.
Μέσα σε μία νύχτα σχεδόν, η 40ετής προσπάθεια της χώρας να χτίσει μια υγιή οικονομία – η οποία άρχισε εκεί που απέτυχε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ – αποτελεί ένα ακόμα θύμα της βίαιης επίθεσης του Πούτιν στην Ουκρανία.
Οι ιστορικές οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980 έδωσαν στη Σοβιετική Ένωση μια πρώτη γεύση από τα αμερικανικά προϊόντα. Ωστόσο, την προηγούμενη εβδομάδα μπήκε ταφόπλακα σε δεκαετίες προσπαθειών για να ενταχθεί η ρωσική οικονομία στην Ευρώπη, καθώς οι ξένες εταιρείες άρχισαν να αποχωρούν από τη χώρα και επιβλήθηκαν αυστηρές κυρώσεις σε εμπόριο και τουρισμό.
Δύο είναι οι κυρώσεις που πραγματικά προκάλεσαν χάος. Πρώτον, το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες τέθηκαν εκτός συστήματος SWIFT, κάτι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τις συναλλαγές με το εξωτερικό.
Και δεύτερον, το «πάγωμα» εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε στο απόθεμά της η ρωσική κεντρική τράπεζα. Χωρίς τα αποθέματα αυτά για να στηρίξει το ρούβλι, το Κρεμλίνο μπορεί να κάνει ελάχιστα πράγματα για να μην καταρρεύσει η αξία του.
Τέλος στα χρόνια ανάπτυξης
Τον τελευταίο μήνα, το ρούβλι έχασε το 40% της αξίας του έναντι του δολαρίου και πλέον θεωρείται άχρηστο ως νόμισμα εκτός Ρωσίας.
Το ρούβλι έχει πλέον αξία μόνο στην ουσιαστικά εικονική οικονομία της Ρωσίας, όπου ο κόσμος δεν επιτρέπεται να αγοράσει τα προϊόντα που είχε συνηθίσει.
Επιπροσθέτως, οι κυρώσεις στις μεγάλες τράπεζες έχουν αυξήσει την αβεβαιότητα στις καθημερινές συναλλαγές. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να αγοράσει κάποιος ένα εισιτήριο στο μετρό της Μόσχας με Apple Pay ή να αλλάξει ρούβλια με δολάρια σε κάποια τράπεζα.
Η χιονοστιβάδα της οικονομικής κρίσης απειλεί να σβήσει την αγοραστική δύναμη των Ρώσων. Το χτύπημα θα είναι ισχυρό στη μεσαία τάξη της Ρωσίας, η οποία θα απομονωθεί και θα έχει στη διάθεσή της ένα αδύναμο νόμισμα.
Αρκετοί είναι αυτοί που φοβούνται ότι η Ρωσία θα χρεοκοπήσει, καθώς αύριο πρέπει να αποπληρώσει πάνω από 100 εκατ. δολάρια σε πληρωμές ομολόγων.
Η κυβέρνηση της Ρωσίας έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να πληρώσει τα εθνικά της χρέη σε ρούβλια, καθώς τα αποθέματά της σε δολάρια είναι «παγωμένα». Κάτι τέτοιο, όμως, δεν προβλέπεται από τα συμβόλαια που αφορούν στα χρέη της Ρωσίας.
Συνεπώς, το παραπαίον ρούβλι και ο φόβος της χρεοκοπίας έχουν καταστήσει τη ρωσική οικονομία εξαιρετικά επικίνδυνη για τους δανειστές, με τη Ρωσία να χάνει οποιαδήποτε αξιοπιστία.
Πτώση του βιωτικού επιπέδου
Το σίγουρο είναι ότι οι Ρώσοι πολίτες δεν έχουν δει ακόμα τις πραγματικές συνέπειες των ξένων κυρώσεων.
«Δεν μπορούν να εισάγουν φάρμακα. Δεν θα εισάγουν ανταλλακτικά για τα αεροπλάνα τους. Δεν θα έχουν πρόσβαση σε επενδύσεις για να αναπτύξουν τις πετρελαιοπηγές τους» αναφέρει ο Κρίστοφερ Σμαρτ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επενδύσεων Barings.
Αν δεν αλλάξει το καθεστώς Πούτιν, αναλυτές εκτιμούν ότι σε πέντε χρόνια οι Ρώσοι «θα ζουν σε κάποια μορφή της δεκαετία του ‘90 και πιθανώς ακόμα χειρότερα», αν ο Ρώσος ηγέτης αποφασίσει να «παίξει» με το νόμισμα ή να χρησιμοποιήσει τα εμπορεύματα ως όπλο.
Κατά τη διακυβέρνηση του Βλαντίμιρ Πούτιν, το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων ανέβηκε κατά πολύ. Αν οι Ρώσοι δουν ότι πέφτει το επίπεδο της ζωής τους ως αποτέλεσμα της ρωσικής οικονομίας, ο Πούτιν ενδέχεται να έχει πραγματικό πρόβλημα, καθώς θα έχει αθετήσει το κοινωνικό συμβόλαιο που έχει υπογράψει με τους ψηφοφόρους του.
H έξοδος των ξένων brands και η δεκαετία απομόνωσης
Tέλος, υπάρχει και η έξοδος των ξένων εταιρειών και brands από τη Ρωσία. Η αποχώρησή τους από τη Ρωσία δεν έγινε για λόγους κύρους ή δημοτικότητας, αλλά επειδή γνωρίζουν ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να κινούνται χρήματα εντός και εκτός χώρας για το μέλλον.
Αν και έχουν δεσμευθεί ότι θα επιστρέψουν, όταν τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, το σενάριο αυτό θεωρείται αβέβαιο να εκπληρωθεί εντός πέντε ετών.
Μόνο η μερική ή πλήρης άρση των κυρώσεων θα δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την επιστροφή των αμερικανικών εταιρειών, κάτι που είναι απίθανό να γίνεται τουλάχιστον στα επόμενα τρία χρόνια.
Για τους Ρώσους καταναλωτές, οι επόμενοι μήνες θα αποτελέσουν μια δοκιμασία για το κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τον σύγχρονο κόσμο για να ικανοποιηθούν οι φιλοδοξίες του Πούτιν.
Για τους αναλυτές, η 11η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου έχει κλειστεί σε ένα δοχείο και κανείς δεν θα συναλλάσσεται μαζί της για το άμεσο μέλλον.
