Money Review
Μας κάνει πιο ευτυχισμένους ένα μπόνους στο τέλος του χρόνου ή μια αύξηση μισθού; Μήπως η χαρά που φέρνουν τείνει να ξεθωριάζει γρήγορα, ειδικά αν οι άλλοι γύρω μας παίρνουν και αυτοί μπόνους ή αυξήσεις;
Όσοι απάντησαν ότι μια αύξηση στο εισόδημά τους δεν βελτιώνει πολύ την αίσθηση της ευημερίας τους, επιβεβαιώνουν το «παράδοξο του Easterlin», μια οικονομική θεωρία που λέει ότι τα περισσότερα χρήματα, μακροπρόθεσμα, δεν αγοράζουν περισσότερη ευτυχία.
Το παράδοξο αυτό διατυπώθηκε από τον Richard A. Easterlin, έναν οικονομολόγο, δημογράφο και σημαντική προσωπικότητα στον τομέα της ακαδημαϊκής έρευνας για την ευτυχία. Το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, όπου ήταν καθηγητής, τον αποκάλεσε «πατέρα των οικονομικών της ευτυχίας», ανακοινώνοντας τον θάνατό του. Πέθανε στα 98 του στις 16 Δεκεμβρίου στην Καλιφόρνια.
φωτ.: USC Dornsife College of Letters
Το έργο του Easterlin αμφισβήτησε τη συμβατική άποψη αλλά και τη βασική οικονομική αρχή ότι η ανάπτυξη μιας οικονομίας φέρνει μια γενική βελτίωση του αισθήματος ευημερίας σε μια κοινωνία, σημειώνουν οι New York Times.
Οικονομολόγοι, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και απλοί πολίτες θεωρούσαν αυτονόητο ότι η αύξηση του ΑΕΠ μιας χώρας βελτιώνει την ευτυχία των ανθρώπων της.
Αλλά τη δεκαετία του 1970, ο Easterlin δημοσίευσε μια μελέτη που έδειχνε ότι παρόλο που τα εισοδήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αυξηθεί δραματικά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Αμερικανοί δήλωναν σε έρευνες ότι δεν ήταν πιο ευτυχισμένοι.
Ο καθηγητής βρήκε παρόμοια αποτελέσματα στην Ιαπωνία, μια χώρα που μετά την ανοικοδόμησή της από την καταστροφή του πολέμου, είχε γίνει από τις πλουσιότερες του κόσμου. Παρόλο που τα εισοδήματα των κατοίκων της Ιαπωνίας πενταπλασιάστηκαν από το 1958 έως το 1987, οι Ιάπωνες δεν ένιωθαν πιο ευτυχισμένοι.
Αυτό που ονομάστηκε «το παράδοξο του Easterlin» διατυπώθηκε σε μελέτη του 1974.
Εξετάζοντας δημοσκοπήσεις από 19 χώρες, ο οικονομολόγος διαπίστωσε ότι οι εύποροι άνθρωποι ήταν πιο ευτυχισμένοι από τους φτωχούς. Αλλά καθώς αυξάνονταν τα εισοδήματα, η ευτυχία των ανθρώπων δεν αυξανόταν αναλόγως.
Όταν πρόκειται για χρήματα, παρατήρησε ο Easterlin, η ευτυχία των ανθρώπων εξαρτάται από το πόσο καλά είναι σε σύγκριση με τους γύρω τους. Όταν κάποιος γίνεται πλουσιότερος, αν και οι φίλοι, οι συνάδελφοι ή οι γείτονές του επίσης βγάζουν περισσότερα, δεν αισθάνεται ότι έχει κερδίσει κάτι. Απλά ότι συμβαδίζει με τους υπόλοιπους.
Χιλιάδες ακαδημαϊκοί και ερευνητές έχουν επικαλεστεί το παράδοξο του Easterlin, ενώ αυτό έχει περάσει και στην καθημερινή ζωή, σαν επιβεβαίωση του κλισέ «τα χρήματα δεν αγοράζουν την ευτυχία».
Με βάση αυτό, κάποιοι οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν θα πρέπει να επιδιώκουν να αυξήσουν το ΑΕΠ της χώρας τους, καθώς κάτι τέτοιο θα είχε μικρή διαφορά στην αίσθηση ευημερίας των ανθρώπων.
Ο ίδιος ο Easterlin αρχικά πίστευε ότι καμία κυβερνητική πολιτική δεν θα μπορούσε να αυξήσει το άθροισμα της ανθρώπινης ευτυχίας. Όμως άλλαξε γνώμη τη δεκαετία του 1990, αναγνωρίζοντας ότι άλλοι παράγοντες εκτός από το εισόδημα ήταν σημαντικοί για την αίσθηση της ευημερίας. Μέτρα που βελτιώνουν την υγεία και την οικογενειακή ζωή έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο, κατέληξε.
