Του Γιάννη Ιωάννου
Η ανείπωτη καταστροφή που προκαλεί ο σεισμός στη Τουρκία έχει τεράστιες προεκτάσεις για την χώρα αλλά και για την περιοχή -στην πιο κρίσιμη πολιτικά και οικονομικά συγκυρία. Αν κι εξαιρετικά νωρίς για να αξιολογήσει κανείς την επίδραση του στην πολιτική επιβιωσιμότητα του Ταγίπ Ερντογάν και του τι θα συμβεί με τις εκλογές, ένα πρώτο εργαλείο ανάλυσης μας παραπέμπει στο σεισμό του 1999 -με επίκεντρο στο Ιζμίτ- που τελικώς οδήγησε σε απώλειες 20.000 ανθρώπων. Αναπόφευκτα ο σεισμός έντασης 7.8 ρίχτερ θα οδηγήσει σε τέτοιο αριθμό θυμάτων. Και οι επόμενες ημέρες, σε μεγάλο βαθμό, θα επιταχύνουν σειρά εξελίξεων στο εύθραυστο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας.
Το 1999 και το AKP
Ένας από τους βασικούς λόγους ανόδου του AKP στην εξουσία ήταν ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση το 1999 είχε διαχειριστεί τις συνέπειες του σεισμού -με τον τρόπο συνολικά να θεωρείται αποτυχημένος. Αυτό μας οδηγεί σε ένα πρώτο συμπέρασμα ως προς το πως η διαχείριση της φοβερής καταστροφής θα ευνοήσει ή καταβαραθρώσει τον Ταγίπ Ερντογάν. Μέχρι στιγμής ο τελευταίος κινήθηκε γρήγορα δεδομένου ότι ο σεισμός έπληξε την χώρα σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία κι εν μέσω προεκλογικής:
• Κινητοποίησε άμεσα τον κρατικό μηχανισμό με συνεργεία διάσωσης και τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας
• Παραμέρισε την εθνικιστική ρητορική στο εσωτερικό καλώντας σε διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια με χώρες όπως η Ελλάδα και το Ισραήλ να είναι μεταξύ των first responders
• Ενεργοποίησε το ισλαμικό δίκτυο -τις δυνάμεις εκείνες που στηρίζουν το AKP επί της βάσεως- με τις γνωστές αδελφότητες (tarikats) να στήνουν ad hoc δίκτυα διάσωσης, εθελοντικές ομάδες αναζήτησης ανθρώπων στα ερείπια και κόμβους παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας
• Έδειξε ενσυναίσθηση αμέσως κηρύττοντας επταήμερο εθνικό πένθος
Βέβαια σε κάθε περίπτωση τα πρώτα 24ωρα της βιβλικής καταστροφής δεν δίνουν, ακόμη, ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με το πως θα κινηθεί ο τελικός απολογισμός σε νεκρούς, αστέγους αλλά και το πόσο αποτελεσματικά θα κινηθεί η πολιτική προστασία στη Τουρκία. Κάθε κρίση εξάλλου, όπως αποδείχθηκε και με το πραξικόπημα του 2016, στη χώρα θα μπορούσε να κινηθεί υπέρ του Ερντογάν. Με το ίδιο σκεπτικό, κι ο σεισμός θα γίνονταν -με μια επιτυχή διαχείρισή του- η χρυσή ευκαιρία για την εκλογική του ανάκαμψη.
Σημασία πλέον ο χρόνος
Η πρώτη ανάγνωση των επιπτώσεων του σεισμού στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας περνάει αναπόφευκτα και με το πως θα επηρεάσει τον χρονισμό των εκλογών. Ήδη η πρώτη μετατόπισή τους από τον Ιούνιο στο Μάϊο άλλαξε -προ ημερών- την δυναμική ανάλυσης τους. Η σαφέστερη ένδειξη για το πως ο Ερντογάν θα διαχειριστεί τον χρονισμό της τρέχουσας καταστροφής συνδέεται άρρηκτα με το αν θα κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας έκτακτης κατάστασης -κηρύττοντας την χώρα και θεσμικά σε μια τέτοια. Αυτό συνδυαστικά και με την διαχείριση θα μπορούσε να:
• Παρατείνει τελικά τον χρόνο τους, δίνοντας ουσιαστικά στον Ερντογάν τον χρόνο να κινηθεί με αυξημένη παροχολογία προς τις σεισμόπληκτες περιοχές στα πλαίσια του προεκλογικού του και
• Να κινηθεί εγγύτερα του χρόνου του Μάϊου (ή και νωρίτερα) προκειμένου να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά μια επιτυχημένη διαχείρισή των συνεπειών του σεισμού σε κοινωνικό επίπεδο -αντλώντας έτσι ρητορικά το αφήγημα για την αποτυχία των Κεμαλιστών να διαχειριστούν τον σεισμό του 1999
H απόφαση Ερντογάν να κηρύξει σήμερ, όπως κι αναμένονταν, επαρχίες σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης (σ.σ. τις 10 άμεσα σεισμόπληκτες για διάστημα 3 μηνών ως τις 7 Μαΐου, μια εβδομάδα πριν τις εκλογές) δείχνει προς την κατεύθυνση του δεύτερου, ως άνω, σεναρίου.
