Kathimerini.gr
Το πρώτο εξάμηνο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία το 2015, που είχε ως βασικό στοιχείο την ψευδαίσθηση της «επαναδιαπραγμάτευσης» των μνημονίων με την Ε.Ε., θυμίζει σε έμπειρους γνώστες της πραγματικότητας στα Σκόπια η στάση που τηρεί η νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία εντός αυτών των 24ώρων αναμένεται να αναλάβει καθήκοντα. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, ο πρόεδρος του VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο οποίος θα είναι και ο νέος πρωθυπουργός, δεν θεωρεί ότι υπάρχει πίεση χρόνου για την κυβέρνησή του και πιστεύει πως, εφόσον εφαρμόζει τη συμφωνία των Πρεσπών με τον δικό του τρόπο (δηλαδή στα επίσημα έγγραφα και τελετές, καθώς και στο εξωτερικό, αλλά όχι στις ομιλίες εντός της χώρας του), μπορεί να πείσει τους Ευρωπαίους και Δυτικούς συνομιλητές του για την ορθότητα των επιλογών του. Είναι προφανές σε οποιονδήποτε ότι η συγκεκριμένη στάση αποτελεί παραβίαση του όρου «erga omnes», δηλαδή της χρήσης της συνταγματικής ονομασίας της χώρας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, που αποτελούσε και τον βασικό στόχο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, κάτι που προβλέπεται ξεκάθαρα στη συμφωνία των Πρεσπών.
Ατυπες επαφές
Αν και η ελληνική πλευρά δεν βιάζεται για επίσημες επαφές με τη νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας, άτυπες επαφές σε διάφορα επίπεδα υπάρχουν, κυρίως προκειμένου να αντιληφθεί η Αθήνα τι ακριβώς σκέφτεται ο κ. Μίτσκοσκι. Η επιλογή του αντιπροέδρου του VMRO Μίτσκο Μουκούνσκι, του 34χρονου δημάρχου Αεροντρόμ (ένας από τους δέκα δήμους της πόλης των Σκοπίων), ενός σχετικά μετριοπαθούς στελέχους του κόμματος, καθώς επίσης και οι πρόσφατες δηλώσεις (18/6) του κ. Μίτσκοσκι περί ορκωμοσίας και διεθνών επαφών με βάση τη συνταγματική ονομασία (Βόρεια Μακεδονία) γίνονται από την Αθήνα αντιληπτές ως μια ελαφρά μετατόπιση στον δημόσιο λόγο του εν αναμονή πρωθυπουργού της χώρας, δίχως αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει έστω και ένας έμπειρος Ελληνας διπλωμάτης που να μην αντιλαμβάνεται πως η νέα ηγεσία στα Σκόπια παίζει «κλεφτοπόλεμο». Ενδιαμέσως έχουν ήδη ξεκινήσει οι φιλικές –προς το παρόν– παραινέσεις από τη Δύση προς τη νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας για την εγγενή δεσμευτικότητα που χαρακτηρίζει κάθε διεθνή συμφωνία, περιλαμβανομένης και αυτής των Πρεσπών.
Η Ελλάδα δεν πρόκειται να μπει στη διαδικασία των βιομηχανικών διαβημάτων, ωστόσο θα επισημάνει κάθε κίνηση στις Βρυξέλλες, όπου η ευαισθησία για την τήρηση της συμφωνίας των Πρεσπών είναι αυξημένη.
Την ανησυχία της Αθήνας εντείνουν οι εκλεκτικές συγγένειες του κ. Μίτσκοσκι και του κόμματός του με αντιδυτικούς παράγοντες της ευρύτερης περιφέρειας. Το νέο κυβερνών κόμμα έχει στενές σχέσεις με την Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, ενώ αρμονικές είναι και οι επαφές με τη Σερβία του Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Είναι αντιληπτό ότι διά της τεθλασμένης το VMRO έχει και έναν πολύ καλό δίαυλο επικοινωνίας με τη Μόσχα, παρά τα φιλονατοϊκά πυροτεχνήματα της προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα. Αν και εκ πρώτης όψεως ένας υπόγειος συντονισμός αυτού του είδους ενδεχομένως να λειτουργούσε θετικά για τις θέσεις της Αθήνας βραχυπρόθεσμα, σε βάθος χρόνου θα αποκτούσε στα βόρεια σύνορά της μια «μαύρη τρύπα», την οποία με κόπο και συμβιβασμούς η ελληνική διπλωματία έκλεισε το 2018.
Ο αλβανικός παράγοντας
Αυτόν τον φόβο ενισχύει και η αλβανική παράμετρος. Ο κ. Μίτσκοσκι εξελέγη με μια εξαιρετικά «αντιαλβανική» ατζέντα, κατηγορώντας το DUI του Αλί Αχμέτι για πρόσδεση στην εξουσία και υποταγή της σλαβομακεδονικής εξωτερικής πολιτικής στις προτεραιότητες των Αλβανών της χώρας. Η κυβέρνηση που έχει ανακοινώσει ο κ. Μίτσκοσκι έχει μεν αλβανική συμμετοχή, είναι όμως η μικρότερη δυνατή από το 2001, όταν υπεγράφη η συμφωνία της Αχρίδας, με σκοπό να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις δύο βασικές εθνοτικές ομάδες της Βόρειας Μακεδονίας. Η αλβανική διάσταση του ζητήματος ξεπερνάει τα σύνορα της Βόρειας Μακεδονίας. Ο Αλί Αχμέτι και το κόμμα του DUI ήταν κυβερνητικός εταίρος για πολλά χρόνια και διατηρούσε μάλλον κακές σχέσεις με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι, ο οποίος σε αυτή τη φάση μάλλον έχει ισχυροποιήσει τη θέση του στον αλβανικό άξονα, καθώς το κόμμα VLEN που θα πάρει κάποια κυβερνητικά πόστα στην κυβέρνηση Μίτσκοσκι είναι της επιρροής του. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, στα τέλη Μαΐου, ο κ. Κούρτι υποδέχθηκε στην Πρίστινα το σύνολο της ηγεσίας του VLEN.
Η αντικατάσταση του DUI από το VLEN στον συνασπισμό με τους Σλαβομακεδόνες του VMRO αποτελεί, επίσης, μια μετατόπιση υπέρ του κ. Κούρτι στην ενδοαλβανική αντιπαλότητά του με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Εντι Ράμα, ο οποίος αποτελεί τον μετριοπαθή παράγοντα στη συγκεκριμένη εξίσωση των Δυτικών Βαλκανίων. Υπάρχει, ωστόσο, ένα στοιχείο που είναι αδιαπραγμάτευτο για το αλβανικό στοιχείο της Βόρειας Μακεδονίας: είναι η ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Αν, δηλαδή, ο κ. Μίτσκοσκι οδηγήσει τα Σκόπια σε σύγκρουση με την Ε.Ε., είτε με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών, είτε λόγω της –πολύ δυσκολότερης– διαφωνίας που υπάρχει ανάμεσα στη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία, τότε έμπειροι παρατηρητές εκτιμούν ότι ακόμη και το VLEN θα εγκαταλείψει την κυβέρνηση. Μάλιστα, σε περίπτωση που Αθήνα και Τίρανα αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους, δεν θα πρέπει να αποκλείεται και αποσύνδεση της υποψηφιότητας Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας για την Ε.Ε., κάτι που θα εντείνει περαιτέρω τις πιέσεις στα Σκόπια.
Διμερή ζητήματα
Ολη αυτή η κατάσταση καθιστά σαφές ακόμη και στον πιο άπειρο εξωτερικό παρατηρητή ότι η ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας έχει επιλέξει να βάλει τη χώρα σε μια πιθανή περιπέτεια, από την οποία είναι πρακτικά αδύνατον να εξέλθει κερδισμένη. Ως προς τα διμερή, οι ελληνικές αρχές υπενθυμίζουν σε εταίρους και συμμάχους ότι η κατηγορία περί μη κύρωσης των τριών μνημονίων από τη Βουλή των Ελλήνων δεν είναι και πολύ σοβαρή, καθώς η πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας δεν έχει εφαρμόσει σοβαρές προβλέψεις της συμφωνίας των Πρεσπών, με πλέον χαρακτηριστικό το ζήτημα των προσωπικών εγγράφων (διαβατήρια, ταυτότητες, διπλώματα οδήγησης), που ακόμη δεν έχουν αντικατασταθεί σε σημαντικό βαθμό με νέα που αναγράφουν τη συνταγματική ονομασία, αλλά και λιγότερο εμφανή, όπως είναι ότι τα Σκόπια ουδέποτε προσήλθαν σε διάλογο για τα σχολικά βιβλία, ενώ παραμένουν στη θέση τους αγάλματα ή ονομασίες δρόμων που παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική μακεδονική ιστορία. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να μπει στη διαδικασία των βιομηχανικών διαβημάτων, ωστόσο θα επισημάνει κάθε κίνηση στις Βρυξέλλες, όπου η ευαισθησία για την τήρηση της συμφωνίας των Πρεσπών είναι αυξημένη.
