Του Γιώργου Σκαφιδά
Ο Τζόσουα Χάλντεμαν πέθανε τον Ιανουάριο του 1974 στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής, όταν ο Νέλσον Μαντέλα ακόμη ήταν στη φυλακή και το ρατσιστικό απαρτχάιντ στην εξουσία. Οταν άφησε την τελευταία του πνοή, ήταν 71 ετών. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το είχε περάσει στον Καναδά, αλλά από το 1950 και έπειτα ζούσε μόνιμα στη Νότια Αφρική όπου είχε μεταναστεύσει. Ο Τζόσουα Χάλντεμαν ήταν υποστηρικτής του απαρτχάιντ και δεν το έκρυβε. Αντιθέτως, εάν δεν υπήρχε το απαρτχάιντ ως εδραιωμένο καθεστώς ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1940, εκείνος μπορεί να μην είχε καν μετακομίσει μόνιμα στη Νότια Αφρική.
Ο Χάλντεμαν είχε αρχίσει, όμως, να αναπτύσσει ακροδεξιά πολιτική δράση ήδη από τη δεκαετία του 1930. Αντισημίτης και συνωμοσιολόγος, είχε πολιτευθεί αρχικά με το εχθρικό προς την αντιπροσωπευτική δημοκρατία κίνημα των «τεχνοκρατών» (που υποστήριζαν ότι θα πρέπει να τοποθετηθούν τεχνοκράτες και μηχανικοί στη θέση των δημοκρατικά εκλεγμένων πολιτικών). Στη συνεχεία συντάχθηκε με το δεξιό-λαϊκιστικό κόμμα των Socreds, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν έκρυβε τη συμπάθειά του προς τη ναζιστική Γερμανία. Οπως προαναφέρθηκε, τις απόψεις του δεν τις κρατούσε για τον εαυτό του. Αντιθέτως, ανέπτυσσε πολιτική δράση και ανά καιρούς δημοσίευε άρθρα στον Τύπο της εποχής.
Σύμφωνα με όσα είχε γράψει ο Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Τζόσουα Μπέντον σε παλαιότερο άρθρο του στο περιοδικό Atlantic, «εάν εξετάσει κανείς τα γραπτά του Τζόσουα Χάλντεμαν, θα βρεθεί μπροστά σε έναν ακραίο συνωμοσιολόγο που εξέφρασε ρατσιστικές, αντισημιτικές και αντιδημοκρατικές απόψεις επανειλημμένα επί δεκαετίες. Ο Χάλντεμαν πίστευε ότι το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής προοριζόταν να ηγηθεί του “λευκού χριστιανικού πολιτισμού” στον αγώνα του ενάντια στη “διεθνή συνωμοσία” των Εβραίων τραπεζιτών και τις “ορδές των εγχρώμων” που εκείνοι ήλεγχαν».
Εν έτει 2025 πια, δεκαετίες μετά τον θάνατό του, ο Τζόσουα Χάλντεμαν αποκτά ξαφνικά διεθνές ενδιαφέρον ως… ο παππούς (ο πατέρας της μητέρας) του Ελον Μασκ.
Ο βιογράφος του Μασκ, Γουόλτερ Αϊζακσον, παρουσιάζεται να μνημονεύει τον παππού του δισεκατομμυριούχου ως «λάτρη της περιπέτειας» («daredevil adventurer»), αφήνοντας μάλιστα να εννοηθεί ότι ο Μασκ μπορεί να κληρονόμησε την τάση που έχει να παίρνει ρίσκα από τον πατέρα της μητέρας του.
Αλλοι ωστόσο, τον θυμούνται πολύ διαφορετικά. «Ηταν φανατικοί υπέρ του απαρτχάιντ. Ηρθαν στη Νότια Αφρική από τον Καναδά επειδή συμπαθούσαν την κυβέρνηση των Αφρικάνερ. Παλαιότερα υποστήριζαν τον Χίτλερ». Ο Ερολ Μασκ, πατέρας του Ελον Μασκ, είχε πει τα παραπάνω λόγια στο πλαίσιο ραδιοφωνικής συνέντευξης, αναφερόμενος στα πεθερικά του, στον παππού και στη γιαγιά δηλαδή του Ελον Μασκ από την πλευρά της μητέρας του.
Ο Ερολ Μασκ, πατέρας του Ελον Μασκ (REUTERS/Esa Alexander)
Υπενθυμίζεται ότι ο Ελον Μασκ γεννήθηκε στη Νότια Αφρική όπου και μεγάλωσε. Οταν πέθανε ο παππούς του το 1974, εκείνος ήταν μόλις τριών ετών. Ως εκ τούτου, δεν πρόλαβε να τον «ζήσει» παρά μόνο μέσα από όσα θα του μετέφεραν η γιαγιά του και η μητέρα του.
Ο Ελον Μασκ προφανώς και δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τις πολιτικές θέσεις των προγόνων του, όποιες κι αν ήταν αυτές. Πόσο τον έχουν επηρεάσει ή συνεχίζουν να τον επηρεάζουν, όμως, αυτές οι θέσεις; Αυτό το ερώτημα παύει πια να αποτελεί προσωπική/οικογενειακή υπόθεση και αποκτά δημόσιο/εθνικό/διεθνές ενδιαφέρον, από τη στιγμή που ο Μασκ συνέβαλε αποφασιστικά στην εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, στην κυβέρνηση του οποίου πια συμμετέχει ως κορυφαίος «ειδικός κυβερνητικός υπάλληλος».
Θα είχε, άραγε, η κυβέρνηση Τραμπ επιτεθεί στην ηγεσία της Νότιας Αφρικής εν έτει 2025, αποκηρύσσοντας ως «ρατσιστικές» τις –όχι μαζικές/συνολικές αλλά μερικές και υπό προϋποθέσεις– απαλλοτριώσεις κτημάτων των Αφρικάνερ (που συνεχίζουν να είναι οι με διαφορά μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες στη Νότια Αφρική, αν και πληθυσμιακή μειοψηφία), εάν ο Αμερικανός πρόεδρος δεν είχε στο πλευρό του έναν νοτιοαφρικανικής καταγωγής απόγονο υποστηρικτών του απαρτχάιντ όπως είναι ο Μασκ;
Θα είχε, άραγε, ο Μασκ τις συνωμοσιολογικές τάσεις, τις τεχνοκρατικές εμμονές, τη δυσπιστία απέναντι στους κρατικούς θεσμούς αλλά και τις ακροδεξιές συμπάθειες που πλέον έχει και δεν κρύβει, εάν δεν ήταν ο ίδιος εγγονός του Τζόσουα Χάλντεμαν; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Οι υπάρχουσες ομοιότητες ενθαρρύνουν, πάντως, παραλληλισμούς και υποψίες αιτιότητας.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι ο Μασκ δεν είναι ο μόνος υπερπλούσιος λευκός τεχνοκράτης από τη Νότια Αφρική που έχει πάρει θέση επί του παρόντος στο πλευρό του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ.
Ο δισεκατομμυριούχος χρηματοδότης της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ, Πίτερ Τιλ, είχε περάσει μέρος της παιδικής του ηλικίας στην περιοχή Σουακοπμούντ, που ήταν τότε κομμάτι της Νότιας Αφρικής και σήμερα αποτελεί μέρος της Ναμίμπια.
Ο Ντέιβιντ Σαξ, που επελέγη από τον Τραμπ ως «τσάρος της Τεχνητής Νοημοσύνης και των κρυπτονομισμάτων», είχε γεννηθεί στο Κέιπ Τάουν, ενώ στενές σχέσεις με τον Ελον Μασκ φέρεται να διατηρεί και ο Ρόλοφ Μπότα ο οποίος είναι όμως εγγονός του Πικ Μπότα, τελευταίου υπουργού Εξωτερικών του απαρτχάιντ.
Οι προαναφερθέντες (Μασκ, Τιλ, Σαξ και λιγότερο ο Μπότα ο οποίος δεν έχει μέχρι στιγμής παρουσιαστεί να στηρίζει ανοιχτά τον Τραμπ) έχουν όμως όλοι τους ένα κοινό. Συμμετείχαν όλοι (ως διευθύνοντες, συνιδρυτές, συνέταιροι) στην PayPal, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος του Guardian Κρις ΜακΓκρίλ. Σε μακροσκελές άρθρο του παρουσιάζει τις ρίζες της καλούμενης «PayPal Mafia» που απλώνονται, όπως υποστηρίζει, ως το απαρτχάιντ.
