Το Ιράν έχει μακρά ιστορία στην ενίσχυση και την ανάπτυξη δυνάμεων που πολεμούν τους εχθρούς του σε όλη τη Μέση Ανατολή, καθώς και σε συγκρούσεις με αυτονομιστικές και τρομοκρατικές ομάδες και οργανώσεις.
Με κάποιον τρόπο συνδέεται με όλες τις συγκρούσεις και τις εστίες ανάφλεξης των τελευταίων μηνών: Ισραήλ και Γάζα, Υεμένη και Ερυθρά Θάλασσα, Λίβανος, Συρία, Ιράκ, τώρα και Πακιστάν.
Η Τεχεράνη έχει αφήσει το αποτύπωμά της παντού στην περιοχή: είτε με παρασκηνιακή υποστήριξη ενόπλων στον Λίβανο και στην Υεμένη είτε με άμεσες πυραυλικές επιθέσεις, αυτή την εβδομάδα, σε στόχους στο Ιράκ, στη Συρία και στο Πακιστάν.
Η σύνδεση εξηγείται εν μέρει από τις επί δεκαετίες προσπάθειες της Τεχεράνης να αποτρέψει τις απειλές εναντίον της και να υπονομεύσει τους εχθρούς της δημιουργώντας πολιτοφυλακές σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
Επιπλέον, το ίδιο το Ιράν, όπως και γειτονικές του χώρες, αντιμετωπίζει αυτονομιστικά κινήματα ενόπλων και τρομοκρατικές ομάδες σε συγκρούσεις που συχνά ξεπερνούν τα σύνορα.
Ωστόσο, τι σχέση έχει το Πακιστάν με τη Γάζα; Ακολουθεί μία σύνοψη για το πώς το Ιράν συνδέεται με τις πρόσφατες εντάσεις.
Το ιστορικό
O Εμπραχίμ Ραΐσι, πρόεδρος του Ιράν, στη Διεθνή Διάσκεψη της Τεχεράνης για την Παλαιστίνη, εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης Ισραήλ – Χαμάς, στην Τεχεράνη, στις 23 Δεκεμβρίου. (Reuters)
Μετά την επανάσταση του 1979, στο Ιράν εγκαθιδρύθηκε η σιιτική μουσουλμανική θεοκρατία, η χώρα απομονώθηκε και θεωρεί ότι πολιορκείται.
Το Ιράν θεωρεί επίσης τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ ως τους μεγαλύτερους εχθρούς του, εδώ και πάνω από τέσσερις δεκαετίες. Οι ηγέτες του έχουν ορκιστεί να καταστρέψουν το Ισραήλ.
Η χώρα επιδιώκει επίσης να εδραιωθεί ως το ισχυρότερο κράτος στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, με τον κύριο αντίπαλό του, τη Σαουδική Αραβία, να έχει συμμαχήσει με τις ΗΠΑ.
Οι σχέσεις της Τεχεράνης με τους Σαουδάραβες, καθώς και άλλους, κυρίως σουνίτες μουσουλμάνους Αραβες γείτονες, είναι συχνά εχθρικές.
Μαζί με λίγους συμμάχους, το Ιράν εδώ και καιρό εξοπλίζει, εκπαιδεύει, χρηματοδοτεί, συμβουλεύει και κατευθύνει ένοπλα κινήματα με τα οποία έχει κοινούς εχθρούς.
Οι ιρανικές δυνάμεις έχουν εμπλακεί άμεσα σε πολέμους στη Συρία και στο Ιράκ, ωστόσο, γενικά, η Τεχεράνη έχει αντιμετωπίσει τους εχθρούς της στο εξωτερικό, κυρίως μέσω «αντιπροσώπων» ή, αλλιώς, «πληρεξουσίων».
Το Ιράν, το οποίο αποκαλεί τον εαυτό του και τις πολιτοφυλακές της σφαίρας επιρροής του ως «άξονα αντίστασης» στην αμερικανική και την ισραηλινή εξουσία, εκτιμά ότι όσα συμβαίνουν στην περιοχή εντάσσονται σε «έναν ενιαίο αγώνα», σύμφωνα με τον Χασάν Αλχασάν, ανώτερο συνεργάτη για την πολιτική της Μέσης Ανατολής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Οι Ιρανοί ηγέτες χαρακτηρίζουν την προσέγγισή τους ως στρατηγική εμπρόσθιας άμυνας, εκτιμώντας ότι για να υπερασπιστεί τον εαυτό της η χώρα τους πρέπει να αναλάβει δράση εκτός των συνόρων της.
«Αν θέλουν να αποφύγουν να πολεμήσουν τους Αμερικανούς και τους Ισραηλινούς στο έδαφος του Ιράν, θα πρέπει να το κάνουν αλλού», τονίζει ο Αλχασάν, προσθέτοντας πως «αυτό μπορεί να είναι στο Ιράκ, στη Συρία, την Υεμένη, την Παλαιστίνη ή στο Αφγανιστάν».
Η στρατηγική αυτή είναι αμφιλεγόμενη, όπως και τα αποτελέσματά της, στην ευρύτερη περιοχή. Τρομοκρατικές ομάδες επιτέθηκαν πρόσφατα σε ιρανικό έδαφος.
Επιπλέον, εδώ και χρόνια το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει στοχευμένες επιθέσεις στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, σκοτώνοντας κάποια από τα βασικά στελέχη του και καταστρέφοντας εγκαταστάσεις του.
Γιατί αναθέτει τις συγκρούσεις σε τρίτους
Οι επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού κατά της υποστηριζόμενης από το Ιράν, Χαμάς, στη Λωρίδα της Γάζας. Η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση αυξάνει τις εντάσεις στην ευρύτερη περιοχή. (Reuters)
Το Ιράν επιδιώκει να κάνει επίδειξη της ισχύος του, καθώς και να διευρύνει την επιρροή του, ωστόσο, διστάζει να εμπλακεί άμεσα με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τους συμμάχους τους, προχωρώντας σε σοβαρά αντίποινα ή σε πόλεμο μαζί τους.
Το πόσο ασφαλείς αισθάνονται οι ηγέτες του Ιράν για την εξουσία τους δεν είναι σαφές. Δεκαετίες κυρώσεων και εμπάργκο σε βάρος τους έχουν υποβαθμίσει τις στρατιωτικές του δυνατότητες και την οικονομία. Ενώ το καταπιεστικό καθεστώς της Τεχεράνης αντιμετωπίζει πλέον σοβαρές αντιδράσεις και στο εσωτερικό, καθώς και σκληρή αντιπολίτευση.
Το Ιράν ελπίζει να αντισταθμίσει τα τρωτά του σημεία αναπτύσσοντας πυρηνικά όπλα, τα οποία θα το έφερναν στο ίδιο επίπεδο ετοιμότητας με το Πακιστάν και το Ισραήλ και μπροστά από τη Σαουδική Αραβία. Αλλά μέχρι στιγμής το πυρηνικό του πρόγραμμα δεν έχει παραγάγει βόμβα.
Επενδύοντας σε άλλες δυνάμεις –σιίτες στον Λίβανο, στο Ιράκ και στην Υεμένη και στη σουνιτική Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας– το Ιράν επιδιώκει να πλήξει στους εχθρούς του και ταυτόχρονα να αυξήσει τις δυνατότητες επιτυχούς αντεπίθεσης, σε περίπτωση που κριθεί αναγκαίο.
«Οι δυνάμεις πληρεξουσίων πρόσφεραν στο Ιράν ένα “ασύμμετρο όπλο” για να χτυπήσει αποτελεσματικά το Ισραήλ ή να του ασκήσει πίεση», ανέφερε το Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας του αμερικανικού στρατού, σε έκθεση του Δεκεμβρίου.
Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν αρνηθεί δημοσίως ότι συμμετείχαν ή διέταξαν την επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, από την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι.
Ωστόσο, εξήραν την επίθεση ως σημαντικό επίτευγμα και προειδοποίησαν ότι το περιφερειακό τους δίκτυο θα ανοίξει πολλαπλά μέτωπα εναντίον του Ισραήλ, εάν η χώρα συνεχίσει τον πόλεμο αντιποίνων κατά της Χαμάς στη Γάζα.
Κάποιες από τις ένοπλες δυνάμεις που υποστηρίζονται από το Ιράν έχουν ήδη εντείνει τις επιθέσεις κατά του Ισραήλ, αλλά έχουν αποφύγει να εμπλακούν σε ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον του.
Ποιες δυνάμεις υποστηρίζονται από το Ιράν
Γυναίκες στον νότιο Λίβανο περπατούν μπροστά από σημαίες της Χεζμπολάχ, από τις πιο ισχυρές οργανώσεις τις οποίες υποστηρίζει το Ιράν. (Reuters)
Η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η οποία θεωρείται ευρέως ως η πιο ισχυρή και εξελιγμένη από τις δυνάμεις που έχουν συμμαχήσει με το Ιράν, ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980 με ιρανική βοήθεια. Στόχος της, να πολεμήσει ενάντια στην ισραηλινή κατοχή του νοτίου Λιβάνου.
Η οργάνωση, η οποία διαθέτει επίσης πολιτικό σκέλος και κόμμα στον Λίβανο, έχει δώσει πολλές μάχες σε πολέμους και συνοριακές αψιμαχίες με το Ισραήλ.
Η Χεζμπολάχ ανταλλάσσει σχεδόν καθημερινά πυρά με τον στρατό του Ισραήλ στα σύνορα, μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου υπό την ηγεσία της Χαμάς, αλλά μέχρι στιγμής απέχει από το να συμμετάσχει πλήρως στη σύγκρουση.
Οι Χούθι στην Υεμένη ξεκίνησαν εξέγερση κατά της κυβέρνησης της χώρας πριν από δύο δεκαετίες. Από ομάδα εξαθλιωμένων ανταρτών κάποτε, σήμερα έχουν αποκτήσει δύναμη χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στη συγκαλυμμένη στρατιωτική βοήθεια από το Ιράν.
Οι Χούθι κατέλαβαν μεγάλο μέρος της χώρας το 2014 και το 2015, ενώ συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας παρενέβη στον εμφύλιο πόλεμο στο πλευρό της κυβέρνησης της Υεμένης.
Μία de facto εκεχειρία ισχύει από το 2022, με τους Χούθι να εξακολουθούν να ελέγχουν τις βορειοδυτικές περιοχές της χώρας και την πρωτεύουσα, Σαναά.
Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, οι Χούθι διεξάγουν «εκστρατεία αλληλεγγύης προς τους Παλαιστινίους» που δέχονται τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.
Εχουν εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον του Ισραήλ και έχουν διακόψει σημαντικό μέρος της παγκόσμιας ναυτιλίας επιτιθέμενοι σε δεκάδες πλοία που κατευθύνονταν προς τη διώρυγα του Σουέζ ή έρχονταν από εκεί.
Αυτό μετέτρεψε τους Χούθι σε δύναμη της οποίας οι ενέργειες έχουν πλέον παγκόσμιο αντίκτυπο. Οι επιθέσεις τους ώθησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία, με τη βοήθεια συμμάχων, να πραγματοποιήσουν πυραυλικές επιδρομές εναντίον στόχων τους στο εσωτερικό της Υεμένης.
Η Χαμάς, στα παλαιστινιακά εδάφη, έχει επίσης λάβει όπλα και εκπαίδευση από το Ιράν και έχει συμμετάσχει επανειλημμένα σε πολέμους εναντίον του Ισραήλ.
Γιατί το Ιράν χτύπησε απευθείας Ιράκ, Συρία και Πακιστάν
H τελετή κηδείας των θυμάτων της επίθεσης του Ισλαμικού Κράτους στο Κερμάν του Ιράν στις 5 Ιανουαρίου. (Reuters)
Κυρίως, εξαιτίας των προβλημάτων της ιρανικής κυβέρνησης στο εσωτερικό. Καθώς οι εντάσεις αυξάνονται στην περιοχή, η Τεχεράνη γίνεται συχνά στόχος.
Τον περασμένο μήνα, αυτονομιστική οργάνωση επιτέθηκε σε αστυνομικό τμήμα στο νοτιοανατολικό Ιράν σκοτώνοντας 11 άτομα. Δύο ανώτεροι Ιρανοί διοικητές δολοφονήθηκαν στη Συρία, σε επίθεση για την οποία το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ.
Στη συνέχεια, αυτόν τον μήνα, βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στο Κερμάν του Ιράν είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων από 90 ανθρώπων. Ηταν οι πιο θανατηφόρες τρομοκρατικές επιθέσεις από την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος.
Ιρανοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση επιδιώκει να κάνει επίδειξη δύναμης με στόχο τους σκληροπυρηνικούς, που αποτελούν τη βάση υποστήριξής της και οι οποίοι ήταν ήδη εξοργισμένοι με τις ισραηλινές επιθέσεις. Το Ιράν πέρασε στην επίθεση.
Αυτή την εβδομάδα ανακοίνωσε ότι εκτόξευσε πυραύλους κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και κατά ισραηλινής βάσης συλλογής πληροφοριών στο βόρειο Ιράκ, όπως είπε (η ιρακινή κυβέρνηση αρνήθηκε ότι το κτίριο που χτυπήθηκε συνδεόταν με το Ισραήλ.) Επληξε επίσης στόχους στο Πακιστάν.
«Το Ιράν έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι πρόθυμο να αναπτύξει τις στρατιωτικές του δυνατότητες για τίποτα λιγότερο από την υπεράσπιση της πατρίδας του», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, επικεφαλής προγράμματος για το Ιράν στο International Crisis Group.
Πώς εμπλέκεται το Πακιστάν
Η αυτονομιστική οργάνωση Τζάις Αλ Αντλ επιδιώκει να δημιουργήσει ανεξάρτητη πατρίδα για την εθνοτική ομάδα των Μπαλούχων, οι οποίοι κατοικούν σε τμήματα του Ιράν και του Πακιστάν, και δραστηριοποιείται και στις δύο πλευρές των συνόρων. Ανέλαβε επίσης την ευθύνη για τη φονική επίθεση τον περασμένο μήνα σε ιρανικό αστυνομικό τμήμα.
Οι δύο χώρες έχουν κατηγορήσει η μία την άλλη ότι δεν κάνουν αρκετά για να εμποδίσουν τους μαχητές να περάσουν τα σύνορα.
Το Ιράν δήλωσε ότι τα χτυπήματά του στο Πακιστάν στόχευαν βάσεις της αυτονομιστικής οργάνωσης, αλλά το Πακιστάν απέρριψε το σκεπτικό της Τεχεράνης, επικαλούμενο, όπως είπε, απώλειες αμάχων. Χθες Πέμπτη, το Πακιστάν απάντησε βομβαρδίζοντας, όπως ανακοίνωσε, κρησφύγετα τρομοκρατών στο εσωτερικό του Ιράν.
Το Πακιστάν και το Ιράν έχουν γενικά φιλικές σχέσεις και οι μεταξύ τους τριβές ήταν περιορισμένες.
Ωστόσο, η απόφαση της Τεχεράνης να επιτεθεί θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στις μελλοντικές τους σχέσεις.
Σε μία εποχή που οι εντάσεις στην περιοχή είναι ήδη αυξημένες, οποιοσδήποτε λανθασμένος υπολογισμός θα μπορούσε να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνος.
Πηγή: ΝΥΤ
