Kathimerini.gr
Ελένη Τζαννάτου Εικονογράφηση: Loukia Kattis
Το «Αρχηγείο»… συνεδριάζει καθημερινά, τα τελευταία περίπου οκτώ χρόνια. Τα πρώτα του «κεντρικά» ήταν στο Messenger, εδώ και τρία χρόνια έχει μεταφέρει τις δραστηριότητές του στο WhatsApp, που ρίχνει σήμα για κάθε έκτακτη συνέλευση. Εντάξει, δεν είναι πάντα και τόσο έκτακτα τα πράγματα, καμιά φορά πρόκειται για μια σύντομη συγκέντρωση πάνω από ένα meme.
Φυσικά και το «Αρχηγείο» δεν έχει φυσικό χώρο, παρά είναι ένα ομαδικό τσατ μιας παρέας δέκα περίπου φίλων, που είναι μαζί από το πανεπιστήμιο και που όσο μεγαλώνουν και οι υποχρεώσεις τούς διασκορπίζουν, έχουν αυτή τη μικρή ψηφιακή γωνιά για να μοιράζονται από τα πιο σοβαρά μέχρι και τα πιο χαζά που τους συμβαίνουν και βλέπουν εδώ κι εκεί. «Δεν θα στο κρύψω βέβαια πως υπάρχουν στιγμές που οι ειδοποιήσεις από το τσατ είναι ασταμάτητες και τις κλείνω. Κάποιες ώρες μετά μπαίνω και βλέπω μαζεμένα όσα είπαν οι άλλοι όσο έλειπα. Γιατί όσο και αν με εκνευρίζει ώρες-ώρες το τσίκι-τσίκι του τσατ, τόσο μου φαίνεται αδύνατο να χάσω τις εξελίξεις του “Αρχηγείου”», λέει ο 32χρονος Ανδρέας, ιδρυτής του τσατ.
Αυτό συνοψίζει λίγο πολύ τη σχέση των περισσότερων από εμάς με τα ομαδικά τσατ, σε μια εποχή που υπάρχει ένα για κάθε τι: με τους παλιούς φίλους, με τη νέα παρέα, με την οικογένεια, με τους συναδέλφους, ίσως ακόμα και με τους γείτονες. Ενας βολικός τρόπος να έχουμε συνεχή πρόσβαση στους ανθρώπους που αγαπάμε και συναναστρεφόμαστε σταθερά ή και όχι τόσο, αλλά και την ίδια στιγμή, μια πηγή ατέλειωτου σπαμ που έρχεται να προστεθεί στον ήδη υπάρχοντα θόρυβο κάθε μορφής που καταναλώνουμε καθημερινά και δοκιμάζει την υπομονή μας.
Μπορούμε, θέλουμε και κυρίως, χρειάζεται να απαλλαγούμε από αυτά ή αρκεί να προσαρμόσουμε τα ομαδικά τσατ στους ρυθμούς μας;
«Είναι σαν δουλειά μερικής απασχόλησης»
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στις ΗΠΑ και δημοσιεύθηκε στο Secure Data Recovery, το 52% των συμμετεχόντων παραδέχθηκε πως δυσκολεύεται να ακολουθήσει τα ομαδικά τσατ και το 66% νιώθει πως αυτά τους φορτώνουν. Πολλοί περισσότεροι (75%) έχουν καταφύγει στη λύση του να βάλουν στο αθόρυβο κάποιο ομαδικό τσατ που τους ενοχλεί, ενώ το 42% αισθάνεται πως αυτά απαιτούν τόσο χρόνο και ενέργεια που είναι σαν να έχουν μια δουλειά μερικής απασχόλησης. Ολα αυτά, τη στιγμή που το 83% των συμμετεχόντων στην έρευνα είναι μέλος σε 1 έως 4 ομαδικά τσατ.
Αυτό το μικρό «βάσανο» συνεχίζουν να υπομένουν άπειροι χρήστες, ακόμα και αν ο περισπασμός και η ενόχληση συχνά κυριαρχούν. Τι τους κρατάει; Μπορεί πάντα η παραμονή σε ένα ομαδικό τσατ να χρεωθεί στο λεγόμενο «FOMO» («Fear of missing out»), απλά δηλαδή στον φόβο της ιδέας πως αν αποχωρήσουν, μπορεί να χάσουν κάτι σημαντικό.
Ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι παραμένουν σε συνομιλίες στις οποίες έχουν να συμμετέχουν ενεργά μήνες ή και ότι έχουν να δουν τα άτομα αυτής στην πραγματική ζωή χρόνια. «Οι άνθρωποι κρατούν μεγάλες ομαδικές συνομιλίες ή συνομιλίες που αυτό που αφορούν έχει επέλθει –όπως ένα τσατ για κάποιου είδους ομάδα στην οποία το άτομο δεν συμμετέχει πια– γιατί τους αρέσει να ξέρουν τι κάνουν οι άλλοι, ακόμα και αν επιλέγουν να μη συμμετέχουν», λέει ο Τζέφρι Χολ, καθηγητής στη Σχολή Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, που διευθύνει το εργαστήριο Σχέσεων και Τεχνολογίας.
Οπως εξηγεί: «Δεν είναι κάποιος φόβος που κινητοποιεί, αλλά το ότι παρακολουθούν κάτι». Ισως όλη αυτή η εσαεί παραμονή σε διαδικτυακές συνομιλίες να θυμίζει και λίγο πολλούς χρήστες των social media που παρ’ όλο που γκρινιάζουν για το «πώς έχουν γίνει έτσι» το Facebook ή το Twitter/X, συνεχίζουν να τα παρακολουθούν «αθόρυβα».
Η δυσκολία, όπως σημειώνει ο καθηγητής, είναι «να παρατήσεις αυτή την πληροφορία, γιατί αυτό σημαίνει πως θα χάσεις και τα άσχετα και ασήμαντα και τα ουσιώδη». Κάτι που μας φέρνει στο να αναρωτηθούμε και για την ίδια τη φύση της επικοινωνίας σε αυτού του είδους τα τσατ. Το να μοιραζόμαστε με φίλους και συγγενείς κάθε τι που μας συμβαίνει ανά πάσα στιγμή και αυτό να μετατρέπεται στη βασική μορφή συνδιαλλαγής μαζί τους, ενέχει τον κίνδυνο να απομακρυνθούμε πλέον από την πραγματική επικοινωνία και να οδηγηθούμε απλά σε έναν διαδικτυακό χώρο συνεχούς επαφής;
«Υπάρχει πάντα μια διαφωνία για το τι σημαίνει “ουσιαστική” επικοινωνία και τι “φατική” επικοινωνία, δηλαδή το κουβεντολόι, οι τεμπέλικοι διάλογοι, τα αστεία» επιβεβαιώνει και ο Τζέφρι Χολ, για να καταλήξει όμως στο ότι «αυτή είναι η ουσία όλων των διαλόγων, είτε πρόκειται για μίτινγκ της δουλειάς είτε για το να τσεκάρουμε το βράδυ τι κάνουν αυτοί που αγαπάμε». Ο ίδιος υποστηρίζει πως «οσο περισσότερο μιλάμε, τόσο περισσότερο έχουμε και ουσιαστική και φατική επικοινωνία. Πάρτε για παράδειγμα τις οικογένειες που τους χωρίζουν μεγάλες γεωγραφικές αποστάσεις. Η συμβουλή είναι “Μοιραστείτε ό,τι μπορείτε”. Γιατί; Γιατί το να μένεις σε επαφή, σημαίνει να ξέρεις τις λεπτομέρειες της καθημερινότητας κάποιου για τον οποίο νοιάζεσαι».
Πώς μπορούμε να κάνουμε καλύτερη χρήση των ομαδικών τσατ;
Αφού, λοιπόν, όπως φαίνεται και θέλουμε και καλό μας κάνουν ως προς τη σχέση μας με τους άλλους οι ομαδικές συνομιλίες, πώς μπορούμε να τις κάνουμε πιο λειτουργικές;
Ο Τζέφρι Χολ στέκεται σε τρία σημεία που μπορούν να βελτιώσουν τα πράγματα:
«Επενδύστε στους ανθρώπους για τους οποίους νοιάζεστε περισσότερο»
Αν έχετε χάσει το μέτρημα με τις ομαδικές συνομιλίες, το σίγουρο είναι πως δεν είναι όλες το ίδιο σημαντικές για εσάς, ούτε ότι είστε τόσο κοντά με όλες αυτές τις ομάδες ανθρώπων. Επομένως, αν σας είναι αδύνατο να τσεκάρετε καθημερινά τόσα πολλά διαφορετικά και «λαλίστατα» τσατ, επικεντρωθείτε στο να βλέπετε πιο προσεκτικά αυτά που σας ενδιαφέρουν πραγματικά και τα υπόλοιπα, μπορούν να περιμένουν.
«Συμμετέχετε στις συνομιλίες που διατηρούν την αίσθηση της σύνδεσης με τους άλλους»
Σημειώθηκε παραπάνω πως οι φαινομενικά ανούσιες συζητήσεις μπορεί να είναι και οι πιο σημαντικές, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και ομαδικές συνομιλίες που έχουν χάσει το μομέντουμ τους ή ορθότερα, που κάποια από τα μέλη τους νιώθουν πως ίσως και να μην ανήκουν πλέον εκεί. Αντίθετα, κάποιες συνομιλίες μπορούν να αναζωογονήσουν τη σχέση των ατόμων, ενίοτε και λόγω συνθήκης. Αν για παράδειγμα, διατηρείτε ένα τσατ με παιδικούς σας φίλους και οι περισσότεροι από εσάς μένετε πλέον σε άλλη πόλη ή χώρα, φροντίστε να δίνετε το “παρών”, γιατί αυτός είναι ο βασικός τρόπος με τον οποίο μπορείτε να κρατάτε αυτές τις φιλίες ζωντανές.
«Τιμήστε και επικυρώστε τη συνεισφορά αυτών που μοιράζονται το περιεχόμενο που θέλετε να δείτε»
Σύμφωνοι, πολλά τσατ επιβιώνουν μόνο μέσα από memes και gifs, όμως, μπορεί να έχετε και ένα ομαδικό τσατ στο οποίο, ακόμα και αν βρίσκονται άτομα που δεν είναι πολύ κοντινά σας, να διακινούν περιεχόμενο που σας ενδιαφέρει πραγματικά. Τέτοιες συνομιλίες μπορεί να είναι αυτές με νυν ή πρώην συναδέλφους, που μπορούν να σας τροφοδοτήσουν με χρήσιμο για τη δουλειά σας περιεχόμενο ή τσατ από κάποια δραστηριότητά σας. Επίσης με άτομα που μοιράζεστε κοινά ενδιαφέροντα και τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν και ως άτυπη πηγή ενημέρωσης για όσα σας απασχολούν.
