Ελένη Τζαννάτου
Κάποτε αναρωτιόμασταν αν οι ταινίες που εκτυλίσσονται στο μέλλον θα αποδειχθούν προφητικές. Πλέον, διανύουμε την εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη μας έχει κάνει να αναρωτιόμαστε αν θα μας «καταπιεί» και που η επιστημονική φαντασία έχει αρχίσει πλέον να έρχεται αντιμέτωπη με τον εαυτό της.
Δεν πρέπει να υπάρχει κάποιος που τον τελευταίο καιρό δεν έχει μπει στον πειρασμό να ρωτήσει διάφορα πράγματα το ChatGPT για να λάβει απαντήσεις… αν όχι sci-fi, σίγουρα σουρεαλιστικές. Δεν πρόκειται βέβαια απλά για ένα «αθώο» chatbot που μπορεί να μας διασκεδάσει αλλά για μια δυνατότητα της τεχνητής νοημοσύνης που εγείρει έως και ηθικά ερωτήματα.
Το ΑΙ θα φτάσει στο σημείο να γράφει κείμενα που θα αντικαταστήσουν μέχρι και ολόκληρες θέσεις εργασίας; Κι αν συμβεί αυτό θα πρέπει να το δούμε ως μείωση των δυνητικών θέσεων εργασίας ή ως δυνατότητα για δημιουργικότερη απορρόφηση των ατόμων που χρησιμοποιούν τον γραπτό λόγο ως εργαλείο της δουλειάς τους; Κατά πόσο μπορούμε να εμπιστευόμαστε… τα ρομπότ; Είναι σωστό να γράψει κανείς ένα κείμενο με τη βοήθεια του ΑΙ κι αν ναι, του ανήκουν εξ ολοκλήρου τα πνευματικά δικαιώματα του εν λόγω κειμένου; Και τελικά, η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται περισσότερο σε ευκαιρία ή απειλή;
Τα παραπάνω ερωτήματα έρχεται να σκαλίσει μία πρόσφατη είδηση που αφορά το περιοδικό επιστημονικής φαντασίας «Clarkesworld». Μία έκδοση που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2006 με μηνιαία περιοδική κυκλοφορία και που μετρά ως σήμερα 197 τεύχη.
Στις χάρτινες και ψηφιακές σελίδες του «Clarkesworld» φιλοξενούνται ιστορίες επιστημονικής φαντασίας ενώ τις δικές τους ιστορίες μπορούν να στείλουν και οι αναγνώστες/sci-fi συγγραφείς.
Η τελευταία δυνατότητα, βέβαια, μπήκε σε παύση μέχρι νεοτέρας. Όπως εξήγησε ο ίδιος ο αρχισυντάκτης του «Clarkesworld», Νιλ Κλαρκ, ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός πως στις σχετικές αιτήσεις που φτάνουν στο περιοδικό, πλέον ο αριθμός κειμένων που είχαν επεξεργαστεί με αυτοματοποιημένα εργαλεία είχε γίνει ανησυχητικός και είναι πέρα από τις δυνάμεις του περιοδικού να διαχειριστεί αυτά τα κείμενα. Ενδεικτικά, όπως είπε ο ίδιος ο Κλαρκ, μόνο τον Φεβρουάριο δέχτηκαν 700 αιτήσεις με κείμενα γραμμένα από ανθρώπους και 500 γραμμένα και επεξεργασμένα μέσω εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
Submissions are currently closed. It shouldn't be hard to guess why.
— clarkesworld (@clarkesworld) February 20, 2023
Όπως εξηγεί ο αρχισυντάκτης του περιοδικού, σε ένα μακρύ και επεξηγηματικό νήμα του στο Twitter, οι άνθρωποι που προκαλούν αυτό το πρόβλημα είναι κόσμος εκτός της κοινότητας της επιστημονικής φαντασίας και της φαντασίας, πρόκειται για κάποιους που απλά θέλουν να βγάλουν εύκολα χρήματα μέσω του ChatGPT.
Θα σκεφτόταν κανείς πως, το «Clarkesworld» θα μπορούσε απλά να χρησιμοποιήσει κάποιο εργαλείο που εντοπίζει το παραγόμενο από τεχνητή νοημοσύνη περιεχόμενο και να ξεμπερδεύει με τις «spam» ιστορίες που φτάνουν στο μέιλ του. Τα πράγματα βέβαια δεν είναι τόσο απλά. Όπως γράφει ο Νιλ Κλαρκ «Τα εξωτερικά εργαλεία ταυτοποίησης είναι πιο ακριβά από όσο μπορούν να αντέξουν τα περιοδικά και έχουν “τρύπες”. Το να υιοθετήσουμε τη χρήση τους θα ισοδυναμούσε με το να αποκλείσουμε μέχρι και ολόκληρες χώρες».
Αν, από την άλλη, η έκδοση προσπαθούσε να φιλτράρει τις ιστορίες που φτάνουν σε αυτήν, επιτρέποντας λόγου χάρη την πρόσβαση μόνο σε χρήστες που έχουν στείλει ξανά στο παρελθόν περιεχόμενο στο περιοδικό, πάλι θα προέκυπτε ένα άλλο πρόβλημα. «Αυτό αυτομάτως θα απέκλειε νέους συγγραφείς, κάτι που δεν είναι αποδεκτό. Είναι ζωτικής σημασίας μέρος του οικοσυστήματος και του μέλλοντός μας», εξηγεί ο αρχισυντάκτης.
Όλα αυτά κάνουν τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης να μοιάζει σαν μια λερναία ύδρα που με κάθε νέα έκφανσή της προκύπτουν άλλοι, συχνά αστάθμητοι παράγοντες, για τους οποίους, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είμαστε ακόμη εφοδιασμένοι με τα «όπλα» και τα αντανακλαστικά που χρειάζονται για να τους αντιμετωπίσουμε επιτυχώς.
Είναι δεδομένο πως το ΑΙ και δυνατότητες όπως το ChatGPT θα συνεχίσουν να μας απασχολούν όλο και πιο πολύ και θα δούμε να αφομοιώνονται με διάφορους τρόπους και για διαφορετικές χρήσεις. Όπως όλα δείχνουν βέβαια, έχουμε μακρύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι τη στιγμή που όλα θα δουλεύουν ρολόι. Πέρα από το «Clarkesworld», το αυστραλέζικο περιοδικό «Grimdark», που επίσης κινείται στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας, σταμάτησε προσώρας τις αιτήσεις που δέχεται για τον ίδιο ακριβώς λόγο.
Για το τέλος, βέβαια, κρατήσαμε τη μεγάλη ερώτηση και ζητήσαμε από το ChatGPT να μας την απαντήσει:
Είναι ηθικό για ένα περιοδικό να εκδίδει ιστορίες γραμμένες από την τεχνητή νοημοσύνη;
Φωτ.: Shutterstock
Η απάντηση έχει ως εξής:
«Το αν είναι ηθικό για ένα περιοδικό να δημοσιεύει ιστορίες γραμμένες μέσω τεχνητής νοημοσύνης είναι μία σύνθετη ερώτηση που δεν έχει μια απλή απάντηση. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η φύση της ιστορίας, το κοινό απεύθυνσης και ο σκοπό της έκδοσης.
»Από τη μία, το ΑΙ περιεχόμενο μπορεί να προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα όπως είναι η ταχύτητα, η αποδοτικότητα και η σχέση κόστους-οφέλους. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναλύσει γρήγορα μεγάλη ποσότητα δεδομένων και να παράγει ιστορίες βασισμένες σε προκαθορισμένους παράγοντες, κάτι που μπορεί να είναι ωφέλιμο για ειδησεογραφικά μέσα και άλλα δημοσιογραφικά μέσα που χρειάζεται να παράξουν μεγάλο όγκο περιεχομένου καθημερινά. Επιπλέον, το ΑΙ περιεχόμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παρέχει εξατομικευμένο περιεχόμενο που δύναται να βελτιώσει την εμπειρία του αναγνώστη.
»Από την άλλη, υπάρχουν ηθικά ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Για παράδειγμα, στο παραγόμενο από τεχνητή νοημοσύνη περιεχόμενο μπορεί να λείπει η ανθρώπινη πινελιά που είναι απαραίτητη για να παραχθούν ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές ιστορίες. Ακόμα, η χρήση του ΑΙ στην παραγωγή περιεχομένου μπορεί να εγείρει ανησυχίες σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα και τον ρόλο των συγγραφέων στη δημιουργική διαδικασία.
»Γενικά, μπορεί να είναι ηθικό για ένα περιοδικό να δημοσιεύει άρθρα γραμμένα από την τεχνητή νοημοσύνη, όσο το περιεχόμενο είναι ακριβές, κατατοπιστικό και βρίσκεται σε συνάφεια με το κοινό στο οποίο στοχεύει.
»Παρόλα αυτά, οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσουν τη διαφάνεια σε ό,τι αφορά στη χρήση ΑΙ στην παραγωγή περιεχομένου και να παρέχουν τα απαραίτητα εύσημα στους γράφοντες ανθρώπους που συνεισέφεραν στη διαδικασία. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουν υπόψη τη δυνητική επίδραση του ΑΙ περιεχομένου στην εργασιακή αγορά για τους ανθρώπους που γράφουν αλλά και άλλους επαγγελματίες της βιομηχανίας των μίντια.
»Είναι ακόμα σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι δυνητικές προκαταλήψεις που μπορεί να παρουσιάζονται στο περιεχόμενο τεχνητής νοημοσύνης. Το ΑΙ είναι τόσο αμερόληπτο όσο τα δεδομένα στα οποία έχει εκπαιδευτεί κι αν αυτά τα δεδομένα είναι προδιαθετημένα ή ημιτελή, το περιεχόμενο από το ΑΙ μπορεί να είναι επίσης το ίδιο. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει συγκεκριμένες μονάδες ή ομάδες, να διαιωνίσει στερεότυπα ή να ενισχύσει ήδη υπάρχουσες προκαταλήψεις.
»Συνοψίζοντας, παρότι μπορεί να είναι ηθικό για ένα περιοδικό να δημοσιεύει ιστορίες γραμμένες από την τεχνητή νοημοσύνη, οι οργανισμοί των μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να λάβουν προσεκτικά υπόψη τα πιθανά προτερήματα και μειονεκτήματα της χρήσης τέτοιου περιεχομένου. Θα πρέπει ακόμα να υπάρχει διαφάνεια ως προς τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και να εξασφαλιστεί ότι το περιεχόμενο είναι ακριβές, κατατοπιστικό, συναφές και δίχως προκαταλήψεις.
»Τελικά, οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στα ενδιαφέροντα του κοινού τους και να λαμβάνουν επίσης υπόψη το ευρύτερο κοινωνικό αποτύπωμα των πράξεών τους».
Στην προκειμένη, πάντως, το ChatGPT δεν τα πήγε καθόλου άσχημα -κι αυτό κάπως μας τρομάζει.
