Του Γιώργου Κακούρη
Θετικά βλέπει το 65% των ερωτηθέντων στην Κύπρο τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ή ρομπότ στον χώρο εργασίας, λίγο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του Ευρωβαρόμετρου. Ωστόσο το ποσοστό αυτών που είναι πολύ αρνητικοί είναι ψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, όπως και το ποσοστό των πολύ θετικών, σε ποσοστά αυξημένα σε σχέση με την τελευταία σχετική έρευνα του 2017.
Από εκεί και πέρα τα αισθήματα στην Κύπρο, όπως και στην ευρύτερη ΕΕ, είναι ανάμεικτα, με τους πολίτες να εκφράζουν ανησυχίες αλλά παράλληλα να βλέπουν τις προοπτικές της χρήσης των νέων τεχνολογιών σε εξίσου υψηλά ποσοστά. Μια μεγάλη πλειοψηφία πάνω από το 80% εξακολουθεί να θεωρεί πως τα νέα εργαλεία «απαιτούν προσεκτική διαχείριση» αν και το ποσοστό έχει πέσει κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες στην Κύπρο για να φτάσει σε παρόμοια με τα πανευρωπαϊκά επίπεδα σε σχέση με το 2017.
Η θετική προσέγγιση μάλιστα των πολιτών διαφοροποιείται αισθητά ανάλογα με τον ρόλο που μπορούν να έχουν τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη. Από τη μια οι πολίτες προκρίνουν για παράδειγμα την χρήση τους για ανάθεση εργασιών ή καθορισμό βάρδιας, ή τη χρήση τους για βαρετές ή επαναλαμβανόμενες εργασίες, αλλά δεν θα ήθελαν συστήματα AI να απολύουν αυτόματα εργαζομένους.
Σίγουρα όμως η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών (μεταξύ 65 - 70% περίπου στην Κύπρο και μεταξύ 70% με 80% περίπου στην ΕΕ), θεωρεί σωστό να υπάρξουν κανόνες που να ρυθμίζουν το πώς θα αξιοποιούνται αυτές οι τεχνολογίες αυτές στον χώρο εργασίας. Οι κανόνες αυτοί αφορούν μεταξύ άλλων την προστασία της ιδιωτικής ζωής (72% στην Κύπρο, 82% στην ΕΕ), τη διαφάνεια στη χρήση των τεχνολογιών και των αποφάσεων για το ανθρώπινο δυναμικό (71%, 75%), την απαγόρευση της αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων (65%, 74%) και τον περιορισμό της αυτοματοποιημένης παρακολούθησης (67%, 72%).
Τα ευρήματα έρχονται να ταιριάξουν στην ευρύτερη συζήτηση στην Ευρώπη για το πώς θα αναπτυχθούν, πώς θα χρησιμοποιούνται, και πώς θα ρυθμίζονται οι τεχνολογίες αυτές στην ΕΕ, τη στιγμή που προς το παρόν στην παγκόσμια σκηνή κυριαρχούν οι επιστημονικές καινοτομίες που έρχονται από τις ΗΠΑ ή την Κίνα. Με το αμερικάνικο μοντέλο να προκρίνει πλέον την πλήρη απορρύθμιση της ανάπτυξης και της χρήσης τεχνολογιών από τις εταιρίες, και το κινεζικό μοντέλο να λαμβάνει λιγότερο υπόψη τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε την περίοδο 25 Απριλίου - 22 Μαΐου και δείγμα 26.415 συνεντεύξεων στην ΕΕ, και την περίοδο 25 Απριλίου - 18 Μαΐου και δείγμα 1.007 συνεντεύξεων στην Κύπρο.
Διχασμός για ρομπότ - ΤΝ
Σε ερώτηση αν είναι θετικοί ειδικά για τη χρήση ρομπότ και τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο εργασίας πάντως, το 16% των Κυπρίων (6 μονάδες αύξηση σε σχέση με το 2017) και το 11% στην ΕΕ (1 μονάδα αύξηση) είπαν πως είχαν πολύ θετική άποψη, 39% στην Κύπρο και 51% στην ΕΕ δήλωσαν θετικοί (χωρίς αλλαγή).
Αρκετά αρνητική άποψη έχει το 21% των Κύπριων, έχοντας μειωθεί κατά 5 μονάδες, σε αντιπαράθεση με 24% στην ΕΕ και αύξηση δύο μονάδων. Το ποσοστό όσων στην Κύπρο είναι πολύ αρνητικοί (20%) είναι αρκετά ψηλότερο από τον μέσο όρο της της ΕΕ (8%), έχοντας μάλιστα αυξηθεί κατά 4 μονάδες (στην ΕΕ το ποσοστό έμεινε αναλλοίωτο.
Το 82% στην Κύπρο θεωρεί ότι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη απαιτούν προσεκτική διαχείριση (82%, -11 μονάδες σε σχέση με το 2017), ενώ το 77% θεωρεί ότι μπορούν να αυξήσουν τον ρυθμό ολοκλήρωσης εργασιών. Από τη μια το 77% (-8%) φοβάται πως θα χαθούν περισσότερες θέσεις εργασίες από ότι θα δημιουργηθούν, και από την άλλη ένα 71% αναγνωρίζει πως η τεχνητή νοημοσύνη είναι απαραίτητη για εργασίες που θεωρούνται βαρετές ή επαναλαμβανόμενες.
Όσον αφορά πιο έντονες τοποθετήσεις, 77% (-7 μονάδες) στην Κύπρο θεωρούν πως ρομπότ και τεχνητή νοημοσύνη κλέβουν τις δουλειές των ανθρώπων, 58% (+2) ότι έχουν το θετικό αντίκτυπο να βοηθούν τους ανθρώπους στη δουλειά ή στην καθημερινές εργασίες, ενώ 70% προβλέπει αρνητικό αντίκτυπο στην επικοινωνία μεταξύ συναδέλφων.
Επηρεάζει τη ζωή
Γενικότερα οι Κύπριοι αντιλαμβάνονται πως οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν συμβάλει τα τελευταία πέντε χρόνια μεταξύ άλλων στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (74% στην Κύπρο, 66% στην ΕΕ) και στην ποιότητα της ζωής (68%, 62%), καθώς και σε τομείς όπως η οικονομία και τα επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας με ανάλογα ποσοστά.
Ωστόσο οι ερωτήσεις αυτές, όπως και οι επόμενες, πρέπει να σημειωθεί πως αφορούν τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, και για αυτό ενδεχομένως οι απαντήσεις να αφορούν περισσότερο άλλα ψηφιακά εργαλεία.
Παράλληλα, η πλειοψηφία θεωρεί πως είναι ενημερωμένη για τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, στον χώρο εργασίας (64% στην Κύπρο και 62% στην ΕΕ θεωρούν ότι είναι ενήμεροι, και 31% και 33% αντίστοιχα πως δεν είναι), αλλά και πως έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση και πληροφορίες για διαχείρισή τους (65% στην Κύπρο και 68% στην ΕΕ συμφώνησαν, 28% και στις δύο περιπτώσεις διαφώνησαν).
Πάντως οι απαντήσεις για τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών δείχνουν χαμηλότερη χρήση όταν οι συμμετέχοντες ρωτούνται ειδικά για τη χρήση τους σε κάθε τομέα. Οι περισσότεροι στην Κύπρο απάντησαν πως οι τεχνολογίες αυτές χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή μέτρων ασφαλείας (43%, έναντι 30% στην ΕΕ), το 40% στην Κύπρο (29% στην ΕΕ) πως χρησιμοποιούνται για διαχείριση του χρονοδιαγράμματος στον χώρο εργασίας, 33% (22% στην ΕΕ) για ανάθεση εργασιών, 31% (21% στην ΕΕ) για αξιολόγηση των εργαζομένων, και 27% (18% στην ΕΕ) για προσλήψεις.
