Kathimerini.gr
Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς κυκλοφόρησε το Εγωιστικό γονίδιο, ένα βιβλίο που ψηφίστηκε αργότερα ως το πιο επιδραστικό επιστημονικό βιβλίο όλων των εποχών, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, όταν το ίντερνετ ήταν ακόμα σε ερευνητικό στάδιο. Στο βιβλίο αυτό ο Ντόκινς παρουσίασε για πρώτη φορά την ιδέα του μιμιδίου ή αλλιώς του meme, του ιδιόμορφου αυτού πολιτιστικού φαινομένου που είναι αρκετά οικείο σε όσους συμμετέχουν στα σόσιαλ μίντια.
Τα μιμίδια έχουν παρόμοια συμπεριφορά με τα γονίδια. Το κύριο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι, όταν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, τους αρέσει να αναπαράγονται. Οποιοδήποτε λοιπόν πολιτιστικό στοιχείο μπορεί να αντιγραφεί τεχνικά σε κόπιες, είναι υποψήφιο για μιμιδιοποίηση· μιμίδιο μπορεί να είναι μια έκφραση (το duckface), μια φράση (άντε γεια!), ένα στιλ εικόνων (Ghibli Studio) και δυνητικά το καθετί.
Σήμερα, τα διαδικτυακά μιμίδια ανεβoκατεβάζουν κυβερνήσεις, εκτοξεύουν και καταστρέφουν υπολήψεις και διασκεδάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους. Το 1991, ο Ντόκινς πήγε τη σκέψη του ένα βήμα παραπέρα, μιλώντας για «διανοητικούς ιούς» με συγκεκριμένη συμπτωματολογία. Όταν κάποιος γίνεται φορέας αυτών των ιών του νου, νιώθει ότι συμμετέχει σε μια κοινή εμπειρία που την έχει ανάγκη. Άθελά του, όμως, γίνεται και ξενιστής δυνητικά επικίνδυνων ιδεών.
Το virality, η ιοβόλος μετάδοση των μιμιδίων, είναι ένα είδος αυτοσκοπού. Για να διακριθεί όμως και να κυριαρχήσει ένα μιμίδιο ή ένας διανοητικός ιός, θα πρέπει να αναπαράγεται υπακούοντας σε κάποιους κανόνες. Μη ρωτάτε ποιοι γνωρίζουν την τεχνική: τους βλέπετε διαρκώς να την εξασκούν μπροστά σας. Ας μην αναρωτιέστε, λοιπόν, γιατί πέφτει διαρκώς ο πήχης όλο και πιο χαμηλά στο διαδίκτυο και γενικότερα στη δημόσια σφαίρα. Όσο πιο εξωφρενικό είναι αυτό που παράγεται, τόσο πιο εύκολα αναπαράγεται. Το μιμίδιο είναι το απόλυτο επικοινωνιακό εργαλείο της εποχής μας.
Όποιος παράγει επιτυχημένα μιμίδια αιχμαλωτίζει την προσοχή του κοινού και ξεκινά επιδημίες διανοητικής επιρροής. Τα μιμίδια αποδεικνύονται εξαιρετικά ανθεκτικά στην κριτική σκέψη. Θα μπορούσαν ενδεχομένως να κάνουν και ωφέλιμες πράξεις, να πολλαπλασιάσουν ας πούμε την καλοσύνη, τον αλτρουισμό, τον ορθολογισμό σε αυτόν τον κόσμο, αλλά οι ανταγωνιστικές δυνάμεις της αγοράς, της πολιτικής, της ισχύος έχουν άλλες προτεραιότητες. Τα εγωιστικά μιμίδια είναι προγραμματισμένα να αυξάνουν αενάως την επιρροή τους. Ηθικά, είναι ηθικά. Αναπόφευκτα, αυτοί που θα εφεύρουν το εμβόλιο ενάντια στους διανοητικούς ιούς, θα είναι μιμίδια και οι ίδιοι.
