Του Γιάννη Σουλιώτη
Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο η εμπορική αμαξοστοιχία να μετέφερε αδήλωτο – εύφλεκτο φορτίο το οποίο ευθύνεται για την έκρηξη και τη φωτιά μετά τη σύγκρουση με το μοιραίο Intercity; Στη συνέντευξή του στον Alpha, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άφησε ανοικτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο, λέγοντας ότι «θέλω κι εγώ να μάθω την αλήθεια». Μέχρι σήμερα ουδείς μπορεί να υιοθετήσει με βεβαιότητα την εκδοχή του παράνομου φορτίου. Μια σειρά από επιμέρους στοιχεία, ωστόσο, την αφήνουν ανοιχτή.
1. Τα αθώα έλαια
Κατά το πρώτο στάδιο της έρευνας, για την έκρηξη και την πυρκαγιά που ξέσπασε αμέσως μετά τη σύγκρουση θεωρήθηκαν υπαίτια τα έλαια σιλικόνης. Τα λάδια δηλαδή που υπήρχαν στις μηχανές των δύο τρένων. «Διασκορπίστηκαν στον αέρα δημιουργώντας ένα νέφος το οποίο ανεφλέγη λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν», ανέφεραν αρχικά αξιωματούχοι που βρίσκονταν κοντά στην έρευνα. Στη συνέχεια, ωστόσο, μια σειρά από πειράματα, με πρώτα αυτά της Επιτροπής Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών (ΕΔΑΠΟ) ανέτρεψαν τα δεδομένα. Σε πόρισμα που είχαν συντάξει μερικούς μήνες μετά το δυστύχημα επεσήμαναν ότι το έλαιο σιλικόνης είναι εξαιρετικά δύσφλεκτο, καθώς και ότι με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία «επιτρέπεται να φορτωθεί σε οποιοδήποτε φορτηγό, τρένο, πλοίο, ακόμη και σε αεροσκάφος και να μεταφερθεί χωρίς επιφύλαξη ως προς την επικινδυνότητά του». Στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει μέχρι σήμερα αντίστοιχα συμπεράσματα εξήγαγαν κι άλλοι διορισμένοι και μη πραγματογνώμονες, ενεργώντας επ’ ονόματι των συγγενών των θυμάτων.
2. Τα «αόρατα» βίντεο
Ενα στοιχείο που θα μπορούσε να δώσει απάντηση στο ερώτημα σχετικά με το εάν υπήρχε παράνομο φορτίο στην εμπορευματική αμαξοστοιχία είναι τα βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας του ΟΣΕ που λειτουργούν στον εμπορευματικό σταθμό της Θεσσαλονίκης. Οι σκληροί δίσκοι στους οποίους εγγράφονται τα αρχεία εικόνας και ήχου από τον σταθμό της Θεσσαλονίκης ζητήθηκαν εγγράφως από τον εφέτη ειδικό ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη με αρκετούς μήνες καθυστέρηση, ήτοι τον Μάιο και τον Ιούλιο του 2023. Την ίδια περίοδο ο ανακριτής ζήτησε από τον ΟΣΕ και τα αρχεία εικόνας και ήχου από τους ενδιάμεσους σταθμούς μεταξύ της Θεσσαλονίκης και του σημείου της σύγκρουσης. Στόχος του ανακριτή και των πραγματογνωμόνων των οικογενειών που είχαν υποβάλει σχετικά αιτήματα ήταν να διαπιστώσουν εάν κατά τη φόρτωση ή τη διαδρομή τοποθετήθηκε σε κάποιο από τα βαγόνια αδήλωτο – εύφλεκτο υλικό.
Καθώς οι συνολικά 15 σκληροί δίσκοι με τα αρχεία εικόνας και ήχου σβήνονται κάθε 14 ημέρες, για την ανάκτηση των επίμαχων βίντεο που είχαν τραβηχτεί την ημέρα του δυστυχήματος, δηλαδή μήνες νωρίτερα, ζητήθηκε η συνδρομή εξειδικευμένου εργαστηρίου στην Αγγλία. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας προέκυψαν το φθινόπωρο του 2024, με τον ανακριτή, τους πραγματογνώμονες και τους συγγενείς των θυμάτων να έρχονται αντιμέτωποι με μια δυσάρεστη έκπληξη: αντί για τον σκληρό δίσκο του εμπορικού σταθμού της Θεσσαλονίκης, προς επεξεργασία και ανάλυση είχε δοθεί το ψηφιακό αρχείο από τον επιβατικό σταθμό, όπου φυσικά δεν υπήρχε ούτε ένα καρέ του εμπορικού τρένου. Ο ΟΣΕ απέδωσε το πισωγύρισμα στην έρευνα σε κακή συνεννόηση μεταξύ των εμπλεκομένων και τελικά οι επίμαχοι σκληροί δίσκοι δόθηκαν με καθυστέρηση 20 μηνών για ανάλυση. Οι πιθανότητες ανάκτησης κρίσιμου για την έρευνα υλικού θεωρούνται πλέον μηδαμινές.
3. Το τυχαίο πλάνο
Η κίνηση της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας λίγη ώρα πριν από τη σύγκρουσή της με το Intercity καταγράφηκε από την κάμερα ενός μίνι μάρκετ στην περιοχή της Λεπτοκαρυάς. Το επίμαχο βίντεο, αν και προβλήθηκε –λίγες εβδομάδες μετά το δυστύχημα– στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων ιδιωτικού σταθμού, έφτασε στα χέρια του ανακριτή Λάρισας τον Οκτώβριο του 2024. Κατόπιν παραγγελίας του, αστυνομικοί πήγαν στο κατάστημα και παρέλαβαν το επίμαχο βίντεο το οποίο ο ιδιοκτήτης του μίνι μάρκετ είχε κρατήσει αποθηκευμένο σε ένα USB. Στη συνέχεια ο κ. Μπακαΐμης ζήτησε από την ΕΛ.ΑΣ. να ελέγξει τη γνησιότητά του, με τα εγκληματολογικά εργαστήρια πάντως να επισημαίνουν με έγγραφό τους τον Νοέμβριο του 2024 ότι δεν μπορούν να γνωματεύσουν σχετικά, καθότι η αντιγραφή του βίντεο έγινε όχι από τον σκληρό δίσκο της κάμερας αλλά από φορητό USB. Μολονότι δεν είναι πρόσφορο για δικαστική χρήση, σύμφωνα με πραγματογνώμονες οικογενειών σ’ αυτό διακρίνεται μια σκιά σε ένα από τα τρία ανοικτά βαγόνια, δίχως πάντως να είναι απολύτως σαφές εάν πρόκειται για παράνομη δεξαμενή ή όχι.
4. Το «μυστικό σημείο»
Συγγενείς θυμάτων που από την πρώτη στιγμή ερευνούν τις συνθήκες του δυστυχήματος έχουν γίνει αποδέκτες πληροφοριών, σύμφωνα με τις οποίες η φόρτωση του παράνομου και εύφλεκτου φορτίου έχει γίνει στο τμήμα του σιδηροδρόμου που μεσολαβεί από τον εμπορευματικό σταθμό της Θεσσαλονίκης έως τον σταθμό της Σίνδου. Η πληροφορία φέρεται να προέρχεται από πηγές με γνώση του τρόπου δράσης των λαθρεμπορικών κυκλωμάτων στη βόρεια Ελλάδα. Η συγκεκριμένη περιοχή επιλέγεται καθώς συγκεντρώνει δύο πλεονεκτήματα: είναι ερημική, ενώ ακριβώς δίπλα στον σταθμό υπάρχει ευρύχωρο πάρκινγκ. Απαντώντας σε διευκρινιστικές ερωτήσεις αξιωματούχος του ΟΣΕ δήλωσε ότι με βάση τα διαγράμματα των σταθμαρχών η εμπορική αμαξοστοιχία δεν πραγματοποίησε στάση μετά την εκκίνησή της από τη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να ακινητοποιήθηκε για μερικά λεπτά κατά μήκος της διαδρομής για λόγους που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση της κυκλοφορίας.
