Γιάννης Παπαδόπουλος
Καταδικάστηκαν αρχικά ως ενήλικοι για εμπρησμό, με μοναδικό τεκμήριο ενοχής την προανακριτική μαρτυρία ενός συμπατριώτη τους. Πέρασαν πάνω από τρία χρόνια στη φυλακή και τελικά δικάστηκαν ξανά, ως ανήλικοι, και αθωώθηκαν. Πίσω από την πρόσφατη απόφαση του Τριμελούς Δικαστηρίου Ανηλίκων Μυτιλήνης, το οποίο έκρινε ότι τρεις Αφγανοί δεν είχαν εμπλοκή στη φωτιά που έκαψε ολοσχερώς τον καταυλισμό της Μόριας το 2020, κρύβεται μια πολυετής δικαστική περιπέτεια.
Η φωτιά στην υπερκορεσμένη Μόρια ξεκίνησε τη νύχτα της 8ης Σεπτεμβρίου 2020. Λίγες ημέρες αργότερα, ένας 42χρονος Αφγανός υπέδειξε ως δράστες μια ομάδα ομοεθνών του. Πέντε άτομα συνελήφθησαν αρχικά και ένας ακόμη ταυτοποιήθηκε έπειτα από βίντεο που αναρτήθηκε στο Facebook. Δύο εκ των συλληφθέντων δικάστηκαν ως ανήλικοι και κρίθηκαν ένοχοι σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, με ποινή φυλάκισης πέντε ετών. Οι υπόλοιποι τέσσερις κρίθηκαν ένοχοι το 2021 από το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Χίου με ποινή κάθειρξης δέκα ετών.
Οι τρεις εξ αυτών είχαν υποστηρίξει ότι την ημέρα της φωτιάς ήταν ανήλικοι, 15, 16 και 17 ετών αντίστοιχα. Μάλιστα είχαν προσκομίσει και στο δικαστήριο επίσημα έγγραφα από τη χώρα καταγωγής τους για να το αποδείξουν. Ο ισχυρισμός της ανηλικότητας, όμως, δεν έγινε δεκτός. Θεωρήθηκε ότι ήταν πιο αξιόπιστη η πραγματογνωμοσύνη, η οποία βασίστηκε σε ακτινογραφίες των χεριών τους.
Το 2024 το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο Βορείου Αιγαίου έκρινε ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο ήταν αναρμόδιο να τους δικάσει, καθώς δεν ήταν ενήλικοι κατά την ημέρα των αποδιδόμενων πράξεων. Οπως είχαν υποστηρίξει τότε οι συνήγοροί τους, βάσει της σχετικής κοινής υπουργικής απόφασης, η αρχική διαπίστωση της ανηλικότητας πραγματοποιείται από κλιμάκιο ιατρικού ελέγχου και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, αλλιώς από παιδίατρο ή παθολόγο και ιδιώτη εκπαιδευμένο ψυχολόγο και κοινωνικό λειτουργό. Κατόπιν αυτών των εξετάσεων εάν υπάρχει αμφιβολία πραγματοποιείται εξέταση με ακτινογραφία αριστερού καρπού και άκρας χειρός για τον προσδιορισμό της οστικής ηλικίας. Σύμφωνα με την ΚΥΑ, προβλέπεται ότι η προσκόμιση επίσημων εγγράφων σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας αίρει την αμφιβολία περί ανηλικότητας.
Η υπόθεση στάλθηκε εκ νέου προς εκδίκαση στο Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων Μυτιλήνης, όπου οι τρεις Αφγανοί εκπροσωπήθηκαν από τους δικηγόρους Ζαχαρία Κεσσέ και Εβίτα Παπακυριακίδου. Στη συνεδρίαση της περασμένης Παρασκευής κρίθηκαν και οι τρεις αθώοι. Το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο που υπήρχε εις βάρος τους, σύμφωνα με τους συνηγόρους τους, ήταν η προανακριτική μαρτυρία ομοεθνούς τους, ο οποίος δεν εμφανίστηκε σε κανένα από τα δικαστήρια που ακολούθησαν. Από την υπεράσπιση προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι βάσει νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου παραβιάζεται η αρχή της δίκαιης δίκης όταν μοναδικό και αποφασιστικό στοιχείο είναι μία κατάθεση και δεν εμφανιστεί ο μάρτυρας ενώπιον της έδρας.
Για τον μοναδικό απόντα μάρτυρα είχε υποστηριχθεί ότι ήταν αναξιόπιστος. Αναφέρθηκε ότι είχε ρόλο «community leader» στη Μόρια, δηλαδή ήταν άτυπος εκπρόσωπος μελών της φυλής των Παστού, ενώ οι κατηγορούμενοι ανήκουν στην αντίπαλη φυλή των Χαζαρά. Οι τρεις Αφγανοί που αθωώθηκαν αναμένεται τώρα να διεκδικήσουν αποζημιώσεις για τον χρόνο που κρατήθηκαν άδικα στη φυλακή.
