Kathimerini.gr
Σοφία Σπίγγου
Στην τελική ευθεία για το ακροατήριο εκτιμάται πως εισέρχεται η υπόθεση για το δυστύχημα με τους 57 νεκρούς στα Τέμπη, με το αισιόδοξο σενάριο να κάνει λόγο για δίκη στο τέλος του δικαστικού έτους ή τον Σεπτέμβριο.
Ο φετινός Φεβρουάριος θεωρείται ο κρισιμότερος μήνας για την ανάκριση που διενεργείται από τον εφέτη Σωτήρη Μπακαΐμη στη Λάρισα, με τους συγγενείς των θυμάτων να αναμένουν με αγωνία την αναβάθμιση ή μη του κατηγορητηρίου για στελέχη της Hellenic Train αλλά και το πόρισμα του καθηγητή του ΕΜΠ Δημήτρη Καρώνη.
Μπορεί η διεξαγωγή της δίκης να είχε προαναγγελθεί από τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη για τον Ιούνιο του 2024, όμως τα «εμπόδια» που συνάντησε η ανακριτική έρευνα και το πολυπλόκαμο της διαδικασίας τίναξαν γρήγορα το ενδεχόμενο αυτό στον αέρα.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει, πάντως, ήδη ετοιμάσει την αίθουσα στον συνεδριακό χώρο Γαιόπολις του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αφού πρόκειται για μια πολυπρόσωπη ακροαματική διαδικασία που θα διαρκέσει για μήνες. Η αίθουσα θα μπορεί να φιλοξενήσει περίπου 60 κατηγορουμένους, 250 δικηγόρους, ενώ έχει δημιουργηθεί χώρος για δημοσιογράφους, αλλά και συμπληρωματικός χώρος ακροατηρίου για παρακολούθηση της δίκης μέσω οθονών.
Οι βασικές εκκρεμότητες που απομένουν για να κλείσει η ανάκριση είναι τέσσερις, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για την περάτωσή της μέσα στον Μάρτιο.
Μπορεί η διαδικασία να έχει ήδη διαρκέσει σχεδόν δύο χρόνια, περίοδος που σε άλλες περιπτώσεις θα δικαιολογούσε ενστάσεις περί καθυστέρησης της ποινικής έρευνας, όμως στην υπόθεση των Τεμπών το αίτημα πρωτίστως των οικογενειών που έχασαν τους ανθρώπους τους εκείνη τη νύχτα του Φεβρουαρίου είναι να διερευνηθεί εξονυχιστικά κάθε στοιχείο.
«Για τη δικαίωση της μαμάς μου που δολοφονήθηκε στα Τέμπη είναι αδιάφορο το να καθίσει απλώς ένας σταθμάρχης στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Θα πρέπει να αποδοθούν ευθύνες σε όλους όσοι άφηναν τρένα-νεκροφόρες να κυκλοφορούν χωρίς κανένα μέτρο ασφαλείας και χωρίς τηλεδιάσκεψη επί δεκαετίες», λέει στην «Κ» ο Χριστόφορος Κωνσταντινίδης, που έχασε τη μητέρα του, Βασιλική Χλωρού, στη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών.
Οπως εξηγεί η Βάσω Πανταζή, συνήγορος οικογένειας θύματος στην υπόθεση, «για την υποστήριξη της κατηγορίας ποτέ το ζητούμενο δεν ήταν η ταχύτητα εκδίκασης της υπόθεσης, αλλά η ποιότητα της διενεργούμενης ανακριτικής έρευνας, ώστε να ασκηθούν επιτέλους ποινικές διώξεις στα πρόσωπα εκείνα που επί δεκαετίες εξέθεταν χιλιάδες επιβάτες σε κίνδυνο ζωής, επιτρέποντας σε τρένα χωρίς κανένα σύστημα ασφαλείας να ταξιδεύουν και εκείνοι να είναι ανυποψίαστοι. Ζητούμενο είναι να αποδοθούν ευθύνες ποινικές σε αυτούς που τόσα χρόνια, αντί να ασκούν εποπτεία, κουνούσαν δάχτυλα».
Η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος του συλλόγου συγγενών θυμάτων «Τέμπη 2023», απευθύνεται στο συγκεντρωμένο πλήθος στο Σύνταγμα, την περασμένη Κυριακή. Το αίτημα για Δικαιοσύνη μονοπώλησε τις κινητοποιήσεις σε όλη την Ελλάδα. Απομένουν τέσσερις βασικές εκκρεμότητες για να κλείσει η ανάκριση, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για την περάτωσή της μέσα στον Μάρτιο. Φωτ. Giorgos Arapekos / NurPhoto via Getty Images.
Το μπάζωμα
Τα δύο χρόνια διάρκειας της έρευνας, βεβαίως, οδήγησαν τη ∆ικαιοσύνη στην απόφαση εκ νέου διαχωρισμού(!) του σκέλους που αφορά το «μπάζωμα» του τόπου του δυστυχήματος. Η δικογραφία που είχε σχηματισθεί εις βάρος του πρώην περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστού για παράβαση καθήκοντος είχε συσχετισθεί με τη βασική δικογραφία έπειτα από αίτημα του ανακριτή. Ομως η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της ανάκρισης οδήγησε σε «αναδίπλωση», με τη δικογραφία να διαχωρίζεται ξανά πριν από λίγες ημέρες, καθώς πρόκειται για πλημμέλημα, το οποίο έχει συντομότερο χρόνο παραγραφής. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι θα προσδιοριστεί σύντομα και ο άλλοτε ισχυρός άνδρας της Θεσσαλίας θα βρεθεί άμεσα στο εδώλιο.
Ο ανακριτής αναμένεται να λάβει την τελευταία απολογία κατηγορουμένου, στελέχους του υπουργείου Μεταφορών, στα τέλη Φεβρουαρίου.
Η έκρηξη
Το «κλειδί» στην υπόθεση είναι όμως το πόρισμα του καθηγητή Δημήτρη Καρώνη που αναμένεται να παραδοθεί τις επόμενες ημέρες στον ανακριτή. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πόρισμα θα αποσυνδέει την έκρηξη από τα έλαια σιλικόνης των δύο τρένων, ισχυρισμό που είχαν στηρίξει κυβερνητικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες στο παρελθόν.
Αρμόδια πηγή αναφέρει πως στο πόρισμα φαίνεται να περιγράφεται μία αρχική ανάφλεξη που κανείς δεν γνωρίζει από τι προκλήθηκε – και με τα υπάρχοντα στοιχεία η αιτία της δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Ο ρόλος των ελαίων σιλικόνης θα περιορίζεται στη συμμετοχή στο δεύτερο κύμα της φωτιάς και όχι στην αρχική ανάφλεξη. Φαίνεται πως τα λάδια των μετασχηματιστών τροφοδότησαν τη φωτιά στο κυλικείο, που έπιασε για άλλο λόγο και μετά συνέχισε να καίει για περίπου δύο ώρες.
Το φορτίο
Στο ερώτημα εάν υπάρχει το ενδεχόμενο το τρένο να μετέφερε κάτι ύποπτο, ο πρωθυπουργός ένα χρόνο μετά είπε σε συνέντευξή του πως «υπάρχει το ενδεχόμενο και θα το βρει η Δικαιοσύνη». Το ερώτημα που εγείρεται πλέον είναι ποιες ερευνητικές πράξεις θα απομένουν πλέον στον ανακριτή, αν πράγματι το πόρισμα δεν καταλήγει σε οριστική απάντηση για την αιτία της φωτιάς.
Στα τέλη Φεβρουαρίου αναμένεται και το πόρισμα του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) και θα προσδιορίσει κι εκείνο τις αιτίες της έκρηξης. Πρόκειται για τον επίσημο φορέα που θα έπρεπε να κάνει τη διερεύνηση. Αυτός ο φορέας υπήρχε «στα χαρτιά», χωρίς να είναι στελεχωμένος τη βραδιά του ατυχήματος. Η λειτουργία του ξεκίνησε ένα χρόνο αργότερα και επικεφαλής της διερεύνησης του δυστυχήματος έχει τεθεί Eλληνας ερευνητής. Oμως, τη βασική έρευνα διεξάγουν δύο Βέλγοι που έχουν φθάσει στη χώρα μας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων. Πρόκειται για πόρισμα ανεξάρτητο και δεν αποτελεί υλικό της ανακριτικής διαδικασίας, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι οι οικογένειες των θυμάτων θα το προσκομίσουν στον ανακριτή μόλις εκδοθεί.
Το κατηγορητήριο
Μία ακόμη απάντηση που εκκρεμεί και ενδέχεται να μεταθέσει το τέλος της ανάκρισης αφορά το αίτημα που είχαν υποβάλει οικογένειες θυμάτων για αναβάθμιση του κατηγορητηρίου εις βάρος δύο κατηγορουμένων της Hellenic Train που αντιμετωπίζουν κατηγορίες σε βαθμό πλημμελήματος. Το αίτημα των συγγενών για διώξεις σε βαθμό κακουργήματος είχε απορριφθεί, αλλά κατατέθηκε προσφυγή κατά της ανακριτικής απόφασης. Πλέον η υπόθεση βρίσκεται σε δικαστικό συμβούλιο το οποίο θα κληθεί να κρίνει το αίτημα, που αν γίνει δεκτό θα «καθυστερήσει» το κλείσιμο της ανάκρισης, καθώς θα πρέπει να κληθούν ξανά οι κατηγορούμενοι σε απολογία για τις νέες κατηγορίες.
Τα συμπεράσματα από τα έξι πειράματα στο Χημείο
Τέσσερις ημέρες πέρασαν στις εγκαταστάσεις της Β΄ Χημικής Υπηρεσίας Αθηνών, στην οδό Τσόχα, τρεις τεχνικοί σύμβουλοι προκειμένου να παρακολουθήσουν τα πειράματα σχετικά με την αναφλεξιμότητα των ελαίων σιλικόνης που συγκεντρώθηκαν από τους τρεις μετασχηματιστές των τρένων που συγκρούστηκαν το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 στα Τέμπη.
«Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δοκιμών – πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν στα δύο εργαστήρια του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ), εκτιμώ υπεύθυνα ότι δεν είναι δυνατή η δημιουργία πυρόσφαιρας από τα έλαια σιλικόνης», φέρεται να καταλήγει στη γνωμοδότησή του ο χημικός μηχανικός και διορισμένος τεχνικός σύμβουλος από την πλευρά συγγενούς θύματος Μάρκος Χρυσός, που παρακολούθησε τις διαδικασίες.
Η διεξαγωγή των εν λόγω πειραμάτων, που θα διαπίστωναν αν το φαινόμενο του fireball μπορούσε να προκληθεί από τα λάδια των μετασχηματιστών των δύο συρμών, είχε ζητηθεί από τον εφέτη ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη έπειτα από αίτημα του πραγματογνώμονα και καθηγητή του ΕΜΠ Δημήτρη Καρώνη. Το πόρισμα του τελευταίου αναμένεται αγωνιωδώς προκειμένου να προχωρήσει η ανάκριση και να ρίξει φως στα αίτια της πυρόσφαιρας που δημιουργήθηκε μετά τη σύγκρουση.
Η γνωμοδότηση αφορά την αξιολόγηση της πειραματικής διαδικασίας για τη διεξαγωγή δοκιμών πειραμάτων για τα δείγματα ελαίου σιλικόνης από τις υπηρεσίες του ΓΧΚ, με τον τεχνικό σύμβουλο να ξεκαθαρίζει ότι από τις οπτικές παρατηρήσεις του δεν υπήρχε αποδόμηση των δειγμάτων λόγω κακής συντήρησης ή θερμικής αποδόμησης μετά την έκθεσή τους σε υψηλή θερμοκρασία.
Κατά τη διάρκεια των πειραμάτων εξετάστηκαν τα δείγματα σιλικόνης που ελήφθησαν μέσα από τους μετασχηματιστές των τριών μηχανών των δύο συρμών που ενεπλάκησαν στο δυστύχημα των Τεμπών. Αν και η μέθοδος ελέγχου είχε σχεδιαστεί «in house» από το προσωπικό του εργαστηρίου και δεν είναι διακριβωμένη επίσημα, βρήκε και τους τρεις παρόντες τεχνικούς συμβούλους σύμφωνους ότι συνάδει με τις αρχές της επιστήμης και είναι απολύτως αποδεκτή.
Από τα τέσσερα δείγματα που είχαν συλλεγεί, τελικά το πείραμα περιορίστηκε σε έξι δοκιμές ενός μόνο δείγματος. Οι ποσότητες δύο εκ των τεσσάρων δειγμάτων δεν επαρκούσαν, ενώ στο τρίτο δείγμα διαπιστώθηκε μεγάλη ποσότητα ύδατος νερού που το απέκλεισε από τις δοκιμές.
«Παρ’ όλη τη σωστή διαδικασία δειγματοληψίας και η οποία πραγματοποιήθηκε με ορθό τρόπο, διατηρούνται επιφυλάξεις για την ποιότητα των δειγμάτων. Τα δείγματα, προερχόμενα από τους τρεις μετασχηματιστές των μηχανών, βρίσκονταν εκτεθειμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, περίπου 19 μηνών, σε καιρικά φαινόμενα», σημειώνει ο πραγματογνώμονας.
Oπως εξηγεί στη γνωμοδότησή του, που αριθμεί 10 σελίδες, τα λάδια σιλικόνης δημιουργήθηκαν για χρήση σε μετασχηματιστές υψηλής τάσης ακριβώς για να αποφεύγεται κίνδυνος φωτιάς. «Τα έλαια σιλικόνης είναι ανθεκτικά σε θερμοκρασία, ηλεκτρικές εκκενώσεις και είναι σχεδιασμένα για μείωση θεμάτων ασφάλειας που προϋπήρχαν με τη χρήση κλασικών ελαίων», εξηγεί και ξεκαθαρίζει πως θα υπήρχε υψηλή αναφλεξιμότητα των ελαίων σιλικόνης μόνο αν υπήρχε παρουσία εύφλεκτων υδρογονανθράκων.
Ωστόσο, από τα πειράματα που διεξήχθησαν, η παρουσία πτητικών υδρογονανθράκων είναι σχεδόν μηδενική και δεν επηρεάζει σε καμία περίπτωση τις βασικές ιδιότητες του ελαίου σιλικόνης. Για την πειραματική δοκιμή αναφλεξιμότητας (διαπιστώθηκε αναφλεξιμότητα 288-299 °C), ο τεχνικός σύμβουλος σημειώνει ότι «δεν δικαιολογείται κάποια αποδόμηση του εν χρήση ελαίου σιλικόνης. Τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, αφού η θερμοκρασία αναφλεξιμότητας είναι 300-320 °C και η μικρή απόκλιση δικαιολογείται από τον χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ ατυχήματος και δειγματοληψίας».
Κλείνοντας τη γνωμοδότησή του, καταλήγει πως «σε κάθε περίπτωση τα πειραματικά δεδομένα δεν μπορούν να υποστηρίξουν τη δημιουργία πυρόσφαιρας, πιδάκων φωτιάς αλλά και γενικότερα της συμπεριφοράς φωτιάς που παρατηρείται στο βιντεοληπτικό υλικό, που έχει προκληθεί από το έλαιο σιλικόνης το οποίο βρισκόταν εντός των μετασχηματιστών των μηχανών».
