Του Γιάννου Σταυρινίδη
Η τελευταία μείωση των επιτοκίων δεν ήταν σημαντική μόνο επειδή ολοκλήρωσε τέσσερις διαδοχικές πτώσεις συνολικού ύψους 1% κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2024, αλλά γιατί άλλαξε το αφήγημα. Το αφήγημα άλλαξε και πλέον η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ δεν δεσμεύεται από τους περιοριστικούς όρους της προηγούμενης περιόδου. Οι λόγοι έχουν να κάνουν με τον πληθωρισμό όπου δεν αναμένεται περαιτέρω εκτίναξη, αλλά σύγκλιση με τον μακροπρόθεσμο στόχο του 2%. Και ναι, αυτή η νέα πραγματικότητα είναι σημαντική και αναμένεται πως θα καθορίσει τις εξελίξεις για το 2025.
Η ΕΚΤ μπορεί πλέον με σχετική ασφάλεια να προβλέψει τη μελλοντική πορεία του πληθωρισμού αποχαιρετώντας μια μακρά περίοδο αβεβαιότητας. Να υπενθυμίσουμε ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα η ΕΚΤ δεν φαινόταν να αντιλαμβάνεται τις δυναμικές του πληθωρισμού, πέφτοντας σε ατυχείς δηλώσεις περί μεταβατικής φάσης η οποία δεν πρόκειται να επηρεάσει τις οικονομίες. Αυτό το δεν πρόκειται να επηρεάσει τις οικονομίες οδήγησε τελικά στη γρηγορότερη άνοδο των επιτοκίων από συστάσεως της Ευρωζώνης. Αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν, οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ είναι σε θέση πλέον να παράγουν ακριβείς προβλέψεις προκαλώντας κλίμα ενθουσιασμού στη Φρανκφούρτη και επαναφέροντας τη ζωή των τεχνοκρατών στην προ-πανδημίας κανονικότητα.
Η διαδικασία εμφάνισης και εξάπλωσης του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη ήταν όντως μια πρωτόγνωρη διαδικασία και κατά βάση δύσκολα κατανοητή όσον αφορά στην επιμονή του φαινομένου. Μια επιμονή που ακόμα και σήμερα παραμένει με τη μορφή του εσωτερικού πληθωρισμού που αποδίδεται στον τομέα των υπηρεσιών, με τις μετρήσεις να προσεγγίζουν το 4%, παρόλο που και εδώ προβλέπεται αποκλιμάκωση. Και αυτό γιατί η πορεία αύξησης των ημερομισθίων που συνδέεται άμεσα με το κόστος των υπηρεσιών δεν προβλέπεται να συνεχιστεί το 2025 με την ένταση που έγινε το 2024.
Παρόλο που το σημαντικότερο κομμάτι του πληθωρισμού που είχε να κάνει με την ενέργεια και τα βιομηχανικά προϊόντα έχει τιθασευτεί, η προσπάθεια δεν τελειώνει εδώ αλλά συνεχίζεται για το τελευταίο κομμάτι που αφορά στις υπηρεσίες. Πέραν τούτου, σημαντική παράμετρο αποτελεί και η ανάκαμψη των οικονομιών η οποία είναι πολύ πιο αργή από ό,τι αναμενόταν. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ οι προβλέψεις το 2023 έκαναν λόγο για ανάπτυξη 1,8% για το 2024, η πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες καταγράφοντας 0,7% ή 50% χαμηλότερα από την εκτίμηση. Μια κατάσταση που αποδίδεται πρωτίστως στην οπισθοχώρηση των επενδύσεων και της κατανάλωσης, κάτι που όμως αναμένεται να διορθωθεί καθώς τα επιτόκια ακολουθούν πτωτική πορεία.
Για τη συνέχεια και εφόσον επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, η ΕΚΤ αναμένεται πως θα προχωρήσει με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στην αποκλιμάκωση των επιτοκίων. Προφανώς και οι γεωπολιτικές εντάσεις εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχία, όμως υπάρχει αισιοδοξία πως οι δυναμικές του πληθωρισμού εφόσον διαφοροποιηθούν θα είναι ευκολότερο να αναγνωριστούν και να υπάρξει άμεση αντίδραση. Σημαντική ανησυχία προκαλεί και η εμπορική πολιτική που θα ακολουθήσει ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ, κάτι που θα καθορίσει τον ρυθμό ανάκαμψης στην Ευρωζώνη.
Για τους επόμενους μήνες, αν και συνεχίζουν να εντάσσονται στο πλαίσιο της αβεβαιότητας, επικρατεί διάχυτη αισιοδοξία ότι το οικονομικό περιβάλλον είναι πολύ πιο κατανοητό και η βήμα προς βήμα προσέγγιση που εφάρμοζε για μήνες η ΕΚΤ μπορεί να εγκαταλειφθεί δίνοντας τη θέση της σε μια πιο κανονική διαδικασία χάραξης οικονομικής πολιτικής. Το είπαμε πολλές φορές θα το επαναλάβουμε και τώρα, η αποστολή των κεντρικών τραπεζών έχει τελειώσει και σειρά πλέον παίρνουν οι κυβερνήσεις.
