Λουκάς Βελιδάκης
Ο βασικός εμβολιασμός και οι αναμνηστικές δόσεις προστατεύουν από σοβαρή νόσο και θανάτους. Όμως η περιορισμένη διάρκεια της ανοσίας και η εμφάνιση μεταλλάξεων υπαγόρευσαν την ανάγκη νέων εμβολίων.
Ζητήσαμε από δύο ειδικούς, τον δρ. μοριακής Βιολογίας στον Πανεπιστήμιο του Οντάριο, Γιάννη Πρασσά και τον παθολόγο Γιώργο Παππά, συγγραφέα και συντάκτη των δημοφιλών «Ημερολόγιων κορωνοϊού» στο Facebook, να μας ενημερώσουν σχετικά με το νέο, επικαιροποιημένο εμβόλιο, καθώς επίσης να περιγράψουν σε τι φάση βρίσκεται αυτή τη στιγμή η πανδημία.
Γιάννης Πρασσάς: Πιο αποτελεσματικές «χειροπέδες»
Γιατί να κάνω το επικαιροποιημένο εμβόλιο; Από τι με προστατεύει;
Όπως συμβαίνει και με τους άλλους αναπνευστικούς ιούς (π.χ. της γρίπης), έτσι και ο ιός SARS-COV2, καθώς κυκλοφορεί και πολλαπλασιάζεται στον πλανήτη, διαρκώς μεταλλάσσεται (τυχαία) και δημιουργεί νέες παραλλαγές που επικρατούν των προηγούμενων.
Αυτές οι αλλαγές του επιτρέπουν να ξεγλιστράει κάπως καλύτερα από τα αντισώματα που δημιουργήσαμε ενάντια σε παλαιότερες εκδόσεις του ιού. Να θυμηθούμε εδώ πως τα αντισώματα λειτουργούν σαν «χειροπέδες», ειδικά σχεδιασμένες να κουμπώνουν ακριβώς στο συγκεκριμένο χεράκι της παραλλαγής του ίου που βλέπουν μέσω εμβολιασμού ή νόσησης.
Καθώς λοιπόν το χεράκι του ίου μεταλλάσσεται, οι προηγούμενες «χειροπέδες» δεν τον «πιάνουν» το ίδιο αποτελεσματικά. Επίσης οι «χειροπέδες», που βρίσκονται στην κυκλοφορία του σώματος μας, φθίνουν μετά από 3-6 μήνες από τον εμβολιασμό με αποτέλεσμα να γινόμαστε περισσότερο επιρρεπείς σε πιθανή επαναμόλυνση. Να κάνουμε εδώ μία σημείωση: αυτό δεν σημαίνει ότι καθώς μειώνονται τα αντισώματα μας χάνεται εντελώς η προστασία μας έναντι βαριάς νόσησης COVID19.
Η προσδοκία είναι ότι η παροχή ενημερωμένων εμβολίων στους ανθρώπους και η επακόλουθη επαγωγή περισσότερο αποτελεσματικών «χειροπεδών» στην τρέχουσα παραλλαγή, θα βελτιώσει την ικανότητά τους να καταπολεμούν τη λοίμωξη, ενισχύοντας την προστασία τόσο έναντι σοβαρής ασθένειας -ειδικά στους μεγαλύτερους και ευπαθείς-, όσο και την προστασία από πιθανή επαναμόλυνση σε όλους – κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους ορθά ανησυχούν για τις άγνωστες μακροχρόνιες συνέπειες των επαναμολύνσεων.
Πόσο ασφαλές είναι το επικαιροποιημένο εμβόλιο;
Το σύνολο των μελετών γύρω από πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες μετά από αναμνηστικούς εμβολιασμούς mRNA σε ενήλικες δείχνει ότι οι τελευταίες ήταν ακόμη λιγότερο συχνές μετά τις αναμνηστικές δόσεις παρά μετά τις -ήδη πολύ ασφαλείς- αρχικές δόσεις του εμβολίου και οι περισσότερες ήταν ήπιες. Περίπου 1 στους 8 ενήλικες ανέφερε πονοκέφαλο, πυρετό ή πόνο μετά από ένα αναμνηστικό εμβολιασμό (σύνδεσμος από CDC).
Στην ιατρική πράξη δεν υπάρχει καμιά φαρμακευτική παρέμβαση με μηδενικό ρίσκο. Γνωρίζουμε πλέον ότι σε σπάνιες περιπτώσεις, τα εμβόλια mRNA μπορεί να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα/περικαρδιτιδα – ειδικά σε νέους άνδρες 18-29 ετών και ειδικότερα μετά τη δεύτερη δόση όταν γίνεται χρονικά κοντά στην αρχική δόση.
Γι’ αυτό και η σύσταση πλέον είναι οι αναμνηστικές δόσεις να χορηγούνται τουλάχιστον 3 μήνες μετά την προηγούμενη δόση. Μυοκαρδιτιδες/περικαρδιτιδες και ένα σωρό από άλλες σοβαρές παρενέργειες δημιουργεί αρκετά συχνότερα όμως και η νόσος με COVID19. Είναι σε αυτή τη βάση οφέλους/κόστους που έγινε η έγκριση των αναμνηστικών δόσεων.
Σε τι φάση βρισκόμαστε με την πανδημία, δοθέντος του ότι έχει μειωθεί η ενημέρωση και η κυβέρνηση ακολουθεί πολιτική συμβίωσης;
Είμαστε στη φάση που βγαίνουμε από την πρώτη -και πλέον εκρηκτική- στροφή της πανδημίας και που θα έπρεπε να προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε τον χρόνο ώστε να ενισχύσουμε περαιτέρω τις υποδομές και τα εργαλεία μας και να εντατικοποιήσουμε τις μελέτες μας ώστε να ζυγίσουμε καλύτερα το μεγάλο μακροχρόνιο κόστος της διαρκούς συμβίωσης μας με τον νέο αυτό ίο.
Αντ’ αυτού, δυστυχώς, τα κράτη στη Δύση επιλεγούν να «κλείσουν» το θέμα πανδημία όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ελπίζοντας το «σιωπηλό» μακροχρόνιο κόστος της πανδημίας να αποδειχτεί διαχειρίσιμο.
Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν -και είναι λογικό να μην το γνωρίζουν- είναι ότι η ανοιχτή συμβίωση με τους ιούς είχε μεγάλο «σιωπηλό» κόστος -υγεία, οικονομία, ποιότητα ζωής- και πριν την πανδημία. Δεν ξέρουν π.χ. ότι πολλά αυτοάνοσα, καρκίνοι, σύνδρομα κτλ που ταλαιπωρούν τους ίδιους και τους δικούς προκαλούνται από «καθημερινές» ιικές λοιμώξεις.
Το κόστος αυτό -που το πληρώνουμε όλοι- είναι δεδομένο ότι θα αυξηθεί πολύ με την προσθήκη του SARS-COV2. Πόσο ακριβώς θα αυξηθεί, δεν το ξέρουμε ακόμη. Δεν έχουμε ακόμη «ζυγίσει» με ασφάλεια τον νέο λογαριασμό, αλλά βάσει των ως τώρα δεδομένων (π.χ. Long Covid) αναμένεται να αυξηθεί πολύ – ακόμη και στο καλύτερο σενάριο.
Είναι απογοητευτικό πραγματικά ότι ούτε η σκληρή εμπειρία της τρέχουσας πανδημίας δεν μας ταρακούνησε αρκετά ήδη, ώστε να γίνουν αλλαγές σε νοοτροπία και υποδομές που θα περιορίζουν το κόστος ανοιχτής συμβίωσης με ιούς – π.χ. συστηματικός καθαρισμός αέρα σε εσωτερικούς χώρους, αναβάθμιση υποδομών επιδημιολογικής ετοιμότητας, εκπαιδευτική επένδυση στις άξιες της δημοσιάς υγείας κτλ.
Θεωρώ ότι θα έρθει η ώρα που θα γίνουν οι αλλαγές αυτές, μόνο όταν η κρίσιμη μάζα αντιληφθεί το τεράστιο -αυξανόμενο- κόστος που πληρώνουμε στο όνομα της ανοιχτής συμβίωσης μας με τους ιούς -ειδικά στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις μεγαθήρια- και τότε θα το απαιτήσει επιτακτικά από τους πάνω.
Μέχρι τότε όσοι λένε τα προφανή -επειδή τυχαίνει να τα βλέπουν- θα λοιδορούνται ως γραφικοί και φοβικοί, ενώ κάποιοι άλλοι θα εκμεταλλεύονται την ευκαιρία να πουλήσουν δημαγωγία. Τίποτα καινούριο. Πάντα έτσι γινόταν.
Γιώργος Παππάς: Το καλύτερο εμβόλιο είναι αυτό που γίνεται τώρα
Γιατί να κάνω το επικαιροποιημένο εμβόλιο; Από τι με προστατεύει;
Για να αυξήσεις, έστω και παροδικά, την προστασία σου από το να κολλήσεις τον ιό, αλλά και για να αυξήσεις ακόμη περισσότερο την ήδη υψηλή προστασία σου από το να νοσήσεις σοβαρά, να χρειαστείς νοσοκομείο, ή να απειληθεί η ζωή σου. Ταυτόχρονα, προστατευόμενος από το να κολλήσεις, σημαίνει ότι θα έχεις λιγότερες πιθανότητες να μεταδώσεις τον ιό σε κάποιον ευπαθέστερο, λιγότερο προστατευμένο γύρω σου. Τέλος, θα έχεις λιγότερες πιθανότητες να πάθεις Long covid αν κολλήσεις, αν και σε αυτό το ζήτημα η προστασία φαίνεται να είναι μικρότερου εύρους.
Και πριν ρωτήσει κανείς: «Δεν τα έκανε αυτά το προηγούμενο, παραδοσιακό εμβόλιο;», η απάντηση είναι ότι φυσικά και τα έκανε. Το επικαιροποιημένο εμβόλιο προσφέρει οριακά μεγαλύτερη προστασία από το να κολλήσεις, σύμφωνα με τις μελέτες. Εξαιρετικό ήταν και το προηγούμενο εμβόλιο, και για τον λόγο αυτό έπρεπε να έχουν εμβολιαστεί ακόμη περισσότεροι, με αυτό, το διάστημα που μας πέρασε.
Εφόσον κάποιοι επέλεξαν να περιμένουν, ενίοτε και εξαιτίας μιας ασυντόνιστης πολυφωνίας από θεσμικούς χώρους, τώρα δεν έχουν κανένα λόγο να περιμένουν. Για να παραφράσω την Ντέμπορα Κρόμερ, που μελετά σε μοντέλα την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, «το αποτελεσματικότερο, σημαντικότερο εμβόλιο, είναι αυτό που θα κάνεις». Ανεξαρτήτως ονόματος.
Πόσο ασφαλές είναι;
Ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο εμβόλιο με πριν, με ελάχιστες αλλαγές στο μήνυμα που μεταφέρει, αλλά όχι στην σύστασή του ή το περίβλημά του ή τον τρόπο που λειτουργεί. Συνεπώς, το προφίλ των παρενεργειών του είναι το αναμενόμενο, αντίστοιχο αυτού της 3ης δόσης για παράδειγμα. Κάποιες τοπικές αντιδράσεις ή παροδικές συστηματικές ενοχλήσεις. Μην ξεχνάτε ότι ήδη 4η δόση έχουν κάνει εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, με το παραδοσιακό εμβόλιο. Η γελοιότητα περί αδοκίμαστων εμβολίων, που κυκλοφορεί από επαγγελματίες υπονομευτές της δημόσιας υγείας, είναι επικίνδυνη: και τα εμβόλια της γρίπης αλλάζουν σύσταση σε τακτά χρονικά διαστήματα, ως προς τα στελέχη που περιέχουν, εξακολουθούν να είναι τα ίδια εμβόλια, δεν κάνουμε δοκιμές!
Ποιοι πρέπει να κάνουν το επικαιροποιημένο, με δεδομένο ότι κάποιοι νόσησαν πρόσφατα;
Είναι δεκάδες οι υποπεριπτώσεις, και σαφώς θα πρέπει να εξατομικεύονται ανάλογα με το πότε νόσησε κάποιος, πόσο εκτίθεται καθημερινά, αν έχει ευπαθείς στο περιβάλλον του, κ.ο.κ. Αλλά δεν έχει πρακτική λογική να σκεφτούμε ότι «νόσησα τον Ιανουάριο από το Όμικρον 1, άρα δεν θα κερδίσω πολλά από ένα εμβόλιο με Όμικρον 1, θα περιμένω αυτά με το Όμικρον 5». Επειδή δεν ξέρουμε τι στέλεχος θα κυκλοφορεί τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, και πόσο κοντά ή μακριά θα είναι από τα στελέχη του Όμικρον που γνωρίσαμε. Άρα, επαναλαμβάνω, το καλύτερο εμβόλιο είναι αυτό που γίνεται τώρα.
Σε τι φάση βρισκόμαστε με την πανδημία;
Τα κρούσματα υποδηλώνονται, αλλά η καθημερινή πρακτική είναι γεμάτη κρούσματα. Δυστυχώς είναι αξιοσημείωτος ο αριθμός των θανάτων και επιλέξαμε να μην τον συζητούμε. Χώρες που καταγράφουν συστηματικά τους θανάτους από τον ιό σε σχέση με τους θανάτους με τον ιό, όπως η Δανία, λένε ότι στην εποχή του Όμικρον 5, το 85% των θανάτων είναι από τον ιό. Κι εκεί είναι το πρόβλημα, όπως και στο Long Covid. Μάσκες σε κλειστούς χώρους και καθαρισμός του αέρα των κλειστών χώρων, θα έσωζαν ζωές μέχρι να αποφασίσουμε να ζήσουμε με τον ιό δραστικότερα. Τον δε καθαρισμό του αέρα πρέπει να τον κρατήσουμε και μετά την πανδημία, για δεκάδες λόγους.
