Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η σκηνοθέτρια Νεχίρ Ντεμιρέλ σκηνοθετεί το έργο «Ο πατέρας» του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ για λογαριασμό της ΕΘΑΛ και λέει στην «Κ» ότι στην παράσταση δημιούργησαν έναν κόσμο βασισμένο σε μια σκοτεινή, σκονισμένη και σχεδόν απόκοσμη ατμόσφαιρα που ξεπροβάλλει από την εποχή που γράφτηκε το έργο. Η Νεχίρ αναφέρει στην «Κ» πως το κοινό χαρακτηριστικό του Άντολφ και της Λάουρα είναι ο πόθος τους ν’ αποδείξουν την ύπαρξή τους. Η διαφορά τους διακρίνεται στις μεθόδους που χρησιμοποιούν. Κανένας από τους δύο δεν χόρτασε τη γονική αγάπη... και λέει επίσης πως η οικογένεια του ίλαρχου Άντολφ θα μπορούσε να είναι η ίδια η Κύπρος...
–Προσπάθησες να φέρεις το έργο του Στρίντμπεργκ «Ο Πατέρας» στο σήμερα;
–Είναι πιο ουσιαστικό να αποδώσουμε το έργο άχρονα, παρά να το εκμοντερνίσουμε. Φαίνεται πως η υπαρξιακή μάχη ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, που ξεκίνησε από την αρχή της ανθρωπότητας, δεν θα τελειώσει ποτέ. Δημιουργήσαμε ένα κόσμο βασισμένο σε μια σκοτεινή, σκονισμένη και σχεδόν απόκοσμη ατμόσφαιρα που ξεπροβάλλει από την εποχή που γράφτηκε το έργο. Ένας νοσηρός ομφάλιος λώρος μεταξύ μάνας και παιδιού γεννά ασθενικά πλάσματα, και κοινωνίες, που είναι αδύνατον να διατηρήσουν την ανεξάρτητη ύπαρξή τους, καθώς και τη διανοητική ακεραιότητα. Στην προσπάθειά της η μάνα να θεραπεύσει πληγές και τραύματα του παρελθόντος καλουπώνει το ίδιο το παιδί της… Οι κοινωνίες που διαμορφώνονται μέσα από την άγνοια και τον φόβο δεν έχουν κανένα μέλλον. Η κοινωνική καταπίεση ωθεί τους ανθρώπους να κάνουν τις λάθος επιλογές. Ν’ ανήκεις ή να μην ανήκεις, ν’ αγαπάς ή να μην αγαπιέσαι και μετά έρχεται η αγάπη… που έχει στο κέντρο της την παράνοια. Οι άνθρωποι που απέτυχαν ν’ ανεξαρτητοποιηθούν ανακαλύπτουν ότι ολόκληρος ο κόσμος τους μπορεί να καταρρεύσει με το παραμικρό ταρακούνημα. Ίσως, το παιδί στο έργο να αντιπροσωπεύει την Κύπρο, που προσπαθεί ν’ ανεξαρτητοποιηθεί και να υπάρξει στον κόσμο, αλλά είναι βαθιά χειραγωγημένη και αβέβαιη…
–Θέλησες να μεταφέρεις επί σκηνής ένα πεδίο μάχης;
–Παρουσιάζονται παράλληλα συναισθηματικές, πνευματικές και φυσικές διαμάχες κατά τη διάρκεια του έργου. Στο τέλος, η σκηνή μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Με μια αιματηρή νίκη…
–Πώς δίνεις τον ίλαρχο Άντολφ και τη σύζυγό του Λάουρα; Είναι αυτά τα δύο πρόσωπα και δύο διαφορετικοί κόσμοι;
–Το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ο πόθος τους ν’ αποδείξουν την ύπαρξή τους. Η διαφορά τους διακρίνεται στις μεθόδους που χρησιμοποιούν. Κανένας από τους δύο δεν χόρτασε τη γονική αγάπη, πάσχουν και δύο από αδύναμες ρίζες και προβλήματα σύνδεσης. Ο Άντολφ έχει μια θέση στον στρατό που πληρώνει τους λογαριασμούς, αλλά έχει και το κάλεσμα της επιστήμης βαθιά ριζωμένο στην καρδιά του. Η Λάουρα απέχει απ’ όλα αυτά, είναι αμαθής, παρ’ όλα αυτά έχει τον τρόπο της με τους ανθρώπους και είναι υπέροχη στο να τους χειραγωγεί. Ένας άντρας δεν μπορεί ούτε να κλάψει. Η γυναίκα μπορεί να μιλήσει, να κλάψει, να μοιραστεί και να καθοδηγήσει. Ο Άντολφ είναι ένα ανεπιθύμητο παιδί που δεν χόρτασε την αγάπη της μάνας του. Ο ομφάλιος λώρος του είναι καταστραμμένος. Έτσι, η γυναίκα στη ζωή του γίνεται μητέρα. Η γυναίκα είναι ανώτερη. Εξαρτάται απ’ αυτήν. Ίσως, τα εκμεταλλευτεί όλα αυτά, στραγγαλίζοντάς τον με τον ομφάλιο λώρο.
«Οι άνθρωποι που απέτυχαν να ανεξαρτητοποιηθούν ανακαλύπτουν ότι ολόκληρος ο κόσμος τους μπορεί να καταρρεύσει με το παραμικρό ταρακούνημα. Ίσως, το παιδί στο έργο να αντιπροσωπεύει την Κύπρο,
που προσπαθεί ν’ ανεξαρτητοποιηθεί και να υπάρξει στον κόσμο»
–Είναι η κόρη τους καθρέπτης των γονιών της... σήμερα τα παιδιά «χρησιμοποιούνται» ως κακέκτυπά τους;
–Ναι. Δυστυχώς, ακόμα παλεύουμε με αυτό το φαινόμενο στην κουλτούρα μας.
–Πώς εξηγείς εσύ την επιλογή του Στρίντμπεργκ να απεικονίσει με αυτό τον τρόπο τη γυναίκα... ήταν απλώς μισογύνης;
–Με βάση αυτά που έχουν καταγραφεί, μπορούμε να πούμε πως ο Στρίντμπεργκ είχε προβληματικές σχέσεις με τις γυναίκες στην προσωπική του ζωή. Αναμφίβολα παρουσιάζει τις γυναίκες ανεπαρκείς και αμαθείς, ενώ προσπαθεί μέσα από το κοινωνικό πλαίσιο να τις εξευτελίσει. Παρ’ όλα αυτά οι γυναίκες μάχονται εναντίον της καταπίεσης εδώ και αιώνες και ακόμα και αν η γυναίκα στο έργο επιλέγει το λάθος μονοπάτι, το γεγονός ότι παλεύει για την ύπαρξή της, παλεύει να εισακουστεί, διεκδικεί τα δικαιώματά της, προσπαθεί να δικαιωθεί, γίνεται ο κεντρικός πυλώνας του έργου μας.
–Μπορεί η αγάπη να γίνει όπλο χειραγώγησης και οι σφαίρες να είναι οι λογής-λογής αμφιβολίες;
–Η αγάπη είναι σαν λεπτή στρώση πάγου που μπορεί να ραγίσει ακόμα και με την υπόνοια της αμφιβολίας.
–Αυτή η οικογένεια θα μπορούσε να είναι η Κύπρος;
–Ναι.
–Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεσαι με ε/κ θιάσους. Θεωρείς ότι η τέχνη μπορεί να γεφυρώσει τις διαφορές Ε/κ και Τ/κ;
–Οι πολιτικοί γκρεμίζουν τις γέφυρες. Οι καλλιτέχνες προσφέρουν τα τούβλα και τον πηλό στους ανθρώπους για να ξαναχτίσουν τις γέφυρες. Μαζί δημιουργούμε, με ουσία, με ειρήνη.
Πληροφορίες
Λεμεσός, Θέατρο ΕΘΑΛ, πρεμιέρα: 18 Νοεμβρίου, 8:30 μ.μ. Επόμενες παραστάσεις 19 και 25 Νοεμβρίου 8:30 μ.μ., 20 και 27 Νοεμβρίου 6:30 μ.μ. Τηλέφωνο 25877827
Λευκωσία, Δημοτικό Θέατρο (στο πλαίσιο του ΔΦΛ), 22 Νοεμβρίου 8:30 μ.μ. και Θέατρο Δέντρο 1, 2, 3 Δεκεμβρίου 8:30 μ.μ. 4 Δεκεμβρίου 6:30 μ.μ.
