Του Απόστολου Κουρουπάκη
Μέσα από τα λόγια δέκα μουσικών από την Κύπρο, οι οποίοι μιλούν στην «Κ» αποδεικνύεται ότι είναι πλάσματα φύσει αισιόδοξα, όχι γιατί δεν τους τρομάζει ο κορωνοϊός και οι επιπτώσεις που θα έχει στη δουλειά τους (απόλυτη η ανάγκη στήριξης του πολιτισμού, τονίζουν), αλλά γιατί νιώθουν ότι η ανθρώπινη ανάγκη να ξαναβρεθούμε για να τραγουδήσουμε θα κατανικήσει τον φόβο. Μα και από τις μουσικές επιλογές που κάνουν αυτό φαίνεται, και κατά κάποιον τρόπο νιώθω ότι ακολουθώντας το μουσικήν ποίει και εργάζου θα ρίξει τα τείχη της Ιεριχούς, τα τείχη που ο αυτο-περιορισμός επιβάλλει, όχι για να αλώσει βέβαια, αλλά για να δώσει σύνθημα ζωοφόρο.
Ερώτημα: «Φοβάστε μήπως συνηθίσουμε στην ψηφιακή μουσική παρουσία; Ποια είναι η αγωνία σας για τη μετά κορωνοϊό εποχή;».
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΟΥΜΤΖΗΣ ( Trio Tekke)
«H ψηφιακή μουσική παρουσία ήταν έτσι και αλλιώς κάτι απαραίτητο τα τελευταία χρόνια. Και ήταν κατά κάποιον τρόπο και αποκομμένη για κάποιους ανθρώπους από την πραγματική παρουσία ή όχι στα μουσικά δρώμενα. Δηλαδή κάποιος που μπορεί να σε ακολουθεί πιστά στο διαδίκτυο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι σε ακολουθεί και στις ζωντανές σου εμφανίσεις ή ότι αγοράζει τα μουσικά σου προϊόντα. Πιστεύω ότι οι μουσικοί περισσότερο κάνουν αυτό που κάνουν αυτό τον καιρό κυρίως από την ανάγκη να μείνουν δραστήριοι σε κάτι που είναι ζωτική σημασίας γι’ αυτούς όχι μόνο από βιοποριστικής πλευράς, αλλά και από ψυχικής και σωματική πλευράς. Εμένα μόνο και μόνο η σκέψη του να παίξω μουσική με άλλους ανθρώπους αυτή τη στιγμή μου προκαλεί λυγμούς, τόσο πολύ μου έχει λείψει ψυχικά και σωματικά. Το πώς θα διαμορφωθούν τα μουσικά πράγματα εξαρτάται από όλους μας. Δηλαδή αν για τον περισσότερο κόσμο του αρκεί να βλέπει μουσικούς να παίζουν μόνοι τους μπροστά από μια κάμερα και δεν του λείπουν τα υπόλοιπα, αυτονόητα στοιχεία μιας ζωντανής συνύπαρξης σε μια συναυλία τότε ας πορευθούμε με αυτό τον τρόπο. Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να είμαστε πλήρεις με το να βλέπουμε εικόνες της φύσης σε μια οθόνη αντί να βγαίνουμε έξω. Η μόνη μου ευχή τώρα και πάντα είναι να μην ενδώσουμε στον φόβο. Θέλω να ελπίζω ότι ο κόσμος θα εκτιμήσει περισσότερο τη ζωντανή μουσική και τη μουσική γενικότερα μετά από αυτό και όχι το αντίθετο. Τα υπόλοιπα θα βρούμε τρόπους να τα ξεπεράσουμε, δημιουργικά κιόλας. Η καλή διάθεση και η θετικότητα θα παίξουν φοβερή σημασία. Δεν αγωνιώ πέραν από το ότι θέλω να πάω στη φύση και να παίξω μουσική με άλλους».
Αυτό τον καιρό ακούω γενικότερα τζαζ (κυρίως Alice Coltrane, Pharoah Sanders, Don Cherry κ.ά.), καθώς και soul μουσική από τις δεκαετίες 60-70 (Stevie Wonder, Bill Withers κ.ά.). Ένα κομμάτι που άκουσα και μου έκανε κλικ γι’ αυτό που συμβαίνει είναι το υπέροχο τραγούδι του George Harrison «All things must pass» από τον ομώνυμο δίσκο (1970).
*O Λευτέρης Μουμτζής σαν Freedom Candlemaker κυκλοφόρησε το κομμάτι 'Gold' με την Louvana Records στις 8 Απριλίου.
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΣΗΜΕΡΗΣ
«Η ανάγκη του κάθε καλλιτέχνη που θέλει να μοιραστεί τον ήχο του με το κοινό βρίσκει πάντα διέξοδο. Μέσω της τεχνολογίας, καταφέρνουμε να μοιραστούμε τη μουσική μας, και όχι μόνο, με αγαπημένους φίλους, αλλά και με το κοινό που μας ακολουθεί. Δεν με φοβίζει αυτή πλέον συνήθεια, μιας και τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τη ζωντανή και άμεση παρουσίαση της μουσικής μπροστά στα μάτια του κοινού. Η δύναμη της τεχνολογίας σίγουρα βοηθάει, όμως, νιώθω ότι δεν μπορείς να εισπράξεις το πάθος και το συναίσθημα στα 100% όσο και την αμεσότητα μιας ζωντανής παράστασης. Η αγωνία μου για το μετά είναι το πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτή τη δύσκολη οικονομική κατάσταση που έχει επηρεάσει τα πάντα. Μπορεί να έχει χιλιοειπωθεί, όμως, η υγεία είναι ό,τι πολυτιμότερο, αφού χωρίς αυτή δεν μπορέσουμε να δοκιμαστούμε για άλλη μια φορά στο παρακάτω της ζωής».
Ένα αισιόδοξο τραγούδι που θα πρότεινα σε όλη αυτή τη συναισθηματική κούραση, είναι του Νίκου Πορτοκάλογλου με τίτλο «Θα περάσει κι αυτό» που κυκλοφόρησε το 2015.
* Ο Δημήτρης Μεσημέρης παρουσίασε από τη Heaven Art, το νέο τραγούδι με τίτλο «Ψάχνοντας την Ιθάκη», σε στίχους Βασίλη Χαρίση. Το «Ψάχνοντας την Ιθάκη» συμπεριλαμβάνεται στο επερχόμενο album που έχει τίτλο «Έχω του κόσμου ποιήματα».
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΕΛΛΗ ΜΙΧΑΗΛ
«Οι ψηφιακές συναυλίες είναι “μια κάποια λύσις” για να διοχετεύσουν οι μουσικοί τη δημιουργικότητά τους και να ξεδιψάσουν οι μουσικόφιλοι που πεθυμούν να ακούσουν. Είναι μια κίνηση αντίστασης στις ασυνήθιστες συνθήκες που ζούμε, μια έκφραση της ανάγκης μας να μείνουμε σε επαφή. Με τίποτα όμως δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ενέργεια που εκπέμπει η σκηνή, τα ζωντανά βλέμματα, το κούνημα στον ρυθμό της μουσικής, το χειροκρότημα. Η ανησυχία μας είναι πότε θα μπορέσουμε να ξαναμαζευτούμε άφοβα κοντά, σε πλήθη, και κατά πόσον το οικονομικό πλήγμα που δέχτηκε ο τομέας του πολιτισμού θα επηρεάσει τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Χρειάζεται στήριξη από το κράτος και τους φορείς, συνεργασία και κατανόηση από τους καλλιτέχνες και το κοινό, πολλή θέληση και πείσμα για να “ζωντανέψει” ξανά η μουσική.
Μουσική πρόταση: Ο δίσκος «Colours of Another Sky» από το Takoushis-Karapatakis Project, 2015, Κύπρος. Γιατί ο ουρανός θα μας συνδέει πάντοτε, και γιατί η μουσική ταξιδεύει χωρίς περιορισμούς, «Beyond Borders», όπως αποκαλύπτει και το πρώτο κομμάτι του δίσκου.
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (Monsieur Doumani, Trio Tekke)
«Οι δύο εμπειρίες δεν μπορούν να συγκριθούν με τίποτα. Πιστεύω ότι η ασυνήθιστη αυτή κατάσταση μας έχει αναγκάσει να οδηγηθούμε σε άλλα δημιουργικά μονοπάτια ψάχνοντας εναλλακτικές επιλογές, οι οποίες φαίνονται να είναι και πιο αυθεντικές και ουσιώδεις. Σίγουρα σε κάποια μεταγενέστερη φάση αυτό θα ευδοκιμήσει και θα ανθήσει κάτι καινούριο και ιδιαίτερο.
Διαχρονικός παντού και πάντοτε o Nick Drake «Pink Moon» (Island Records 1972).
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΗΣ
«Θα ήταν καλό να αναλογιστούμε ότι στον χώρο της μουσικής η τεχνολογία ανέκαθεν κατείχε κυρίαρχο ρόλο, ουσιαστικά εξυπηρετώντας την κοινώνηση του μουσικού έργου και κατ’ επέκτασην ικανοποιώντας την ανάγκη συναισθηματικής και πνευματικής σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων. Αυτή η πηγαία ανάγκη σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να αντικατασταθεί καθολικά από οποιουδήποτε είδους τεχνολογία. Ας εκμεταλλευτούμε προς όφελος τη δεδομένη προσωρινή πραγματικότητα, εμπλουτίζοντας τις δεξιότητές μας και σκεπτόμενοι τρόπους με τους οποίους θα χαλιναγωγήσουμε τη δυσφορία τούτης της περιόδου. Δεν ματαιοδοξώ για τη μετά τον κορωνοϊό εποχή, απεναντίας αδημονώ να βρεθώ αγκαλιά – στα 2 εκατοστά – με ανθρώπους και συναδέλφους που αγαπώ. Έντονα όμως προβληματίζομαι για τις οικονομικές δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουμε γενικά οι του χώρου των Τεχνών, έως ότου φτάσει εκείνη η ημέρα.
Όσο για επιλογή… ο καθένας μας ας διαλέξει τι ρούχο θα βάλει στη Μουσική που θα τον τονώσει ψυχικά και πνευματικά.
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΑΡΑΠΑΤΑΚΗΣ
«Όχι δεν το φοβάμαι …. η εμπειρία του “live” ήταν, είναι και θα είναι μοναδική και δεν μπορεί να συγκριθεί ή αντικατασταθεί με οτιδήποτε άλλο. Καλό, όμως, θα είναι κρατήσουμε τα καλά απ’ όλο αυτό… π.χ. αυτό που αναγκαζόμαστε να επικοινωνούμε με διάφορους “ιντερνετικούς” τρόπους για μαθήματα ακόμα και πρόβες θα μπορούσε να γίνει ένα ακόμα εργαλείο αν το χρησιμοποιούμε εκεί κι όταν χρειάζεται. Δεν έχω καμία αγωνία για τη “μετά κορωνοϊό εποχή”. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα προσαρμοστούν ίσως σε κάποιες νέες καταστάσεις αλλά από την άλλη η ανάγκη κοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους είναι ακατανίκητη ανάγκη. Η μόνη μου ίσως ανησυχία είναι να μπορούσαμε εμείς όλοι να κρατήσουμε τα όμορφα μέσα από αυτό… το να βλέπουμε τον κόσμο να περπατά και να ποδηλατεί στις πόλεις με λιγότερα αυτοκίνητα και μόλυνση σε πιο αργούς ρυθμούς, με περισσότερο χρόνο με την οικογένειά του, πιο ήρεμοι, πιο ταπεινοί και πιο συνειδητοποιημένοι με τη μικρότητά μας.
Η επιλογή μου είναι το άλμπουμ «Secret Story» του Pat Metheny (1992).
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (Arcadian Child)
«Το “gigging” αποτελεί ίσως το σημαντικότερο, το πιο έντονο αν θέλετε κομμάτι της μουσικής – ως ευρύτερη έννοια τέχνης και πολιτισμού – , ειδικά όπως έχει διαμορφωθεί το 2020. Χωρίς αυτό “σβήνει” η άμεση επικοινωνία μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού, αποδυναμώνοντας έτσι την επίδραση που έχει η μουσική τόσο στον δημιουργό όσο και στον ακροατή. Έτσι, αδυνατώ να πιστέψω, δεν θέλω να πιστέψω πως θα αντικαταστήσουμε τη ‘‘φυσική” μουσική παρουσία με την ψηφιακή. Η μεγαλύτερη ίσως αγωνία όλων όσων ασχολούνται με τη μουσική είναι ίσως η διάρκεια, η οποία θα μας κρατήσει μακριά από τη σκηνή. Όσο πιο μεγάλη, τόσο πιο σκληρή θα γίνεται. Προσμένω πάντως σε μια γρήγορη επιστροφή στους ρυθμούς προ-covid 19, αν και ενδεχομένως αυτό να καθυστερήσει παραπάνω απ’ όσο θα θέλαμε.
Προτεινόμενη μουσική ανάσα το «Half god, half poison» από Underground Youth, από το άλμπουμ «What Kind of Dystopian Hellhole Is This?» (2017).
*Οι «Arcadian Child» έχουν κυκλοφορήσει δύο δίσκους, «Afterglow» (2017) και «Superfonica» ( 2018).
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΕΛΕΟΝΩΡΑ ΡΟΥΣΟΥ
«Κατ’ αρχάς, αγωνιώ για το πότε θα έλθει η μετά-κορωνοϊό εποχή. Άπαξ και έλθει, όλα θα γίνουν, με κάποιες αλλαγές, αλλά θα γίνουν. Θα ξανακτιστούν οι ατζέντες των θεάτρων, οι συναυλίες, οι παραστάσεις χορού και θα ανθίσουν. Έχουμε δει τον πολιτισμό να ακμάζει μέσα από πολέμους και οικονομικές κρίσεις. Όσον αφορά στον τομέα μου, ο άνθρωπος διψά για την ανθρώπινη επαφή, η μουσική υπάρχει μεν ψηφιακά εδώ και πολλά χρόνια, αλλά τίποτα δεν υποκαθιστά τη ζωντανή της παρουσία. Είναι άλλο πράγμα, άλλη αίσθηση. Βλέπετε και τώρα που είμαστε στους καναπέδες μας και επικοινωνούμε μέσω βιντεοκλήσεων καλά περνάμε, αλλά στην ουσία μας λαχταρούμε μια αγκαλιά με τους αγαπημένους μας. Το ίδιο ισχύει και για τη μουσική και για ό,τι άλλο διαδραστικό. Ο πυρήνας μας είναι κοινωνικός και αυτό που βλέπω να αποκρυσταλλώνεται ως βίωμα αυτή την περίοδο είναι η σημαντικότητα της σωματικής επαφής».
Ο στίχος που μου έρχεται είναι: «Κλαίω και παρακαλάω να γεννηθώ δεν πρόφτασα ωχ ωχ, ωχ, ζωή μου δε σε χόρτασα», από το τραγούδι «Περσεφόνη» σε στίχους και μουσική του Θανάση Παπακωνσταντίνου με την ερμηνεία της Μάρθας Φριντζήλα.
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ
«Η μουσική έχει τεράστια ψηφιακή παρουσία εδώ και χρόνια. Και το γεγονός αυτό λειτουργεί πολύ θετικά και κατά την κρίση στην οποία ζούμε, όσον αφορά στην άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες, γνώσεις, εκπαίδευση, αλλά και στην προβολή του έργου ενός τεράστιου αριθμού μουσικών ανά το παγκόσμιο. Ουσιαστική σημασία έχει το να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία όσο καλύτερα μπορούμε την περίοδο αυτή, χωρίς όμως να ξεχνάμε πώς τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια συναυλία, ένα μάθημα ή ένα μουσικό γλέντι. Η ταυτόχρονη φυσική παρουσία μουσικών και ακροατών ή μαθητών δημιουργεί μία σχεδόν μεταφυσική κατάσταση, αλλά και μία αλληλεπίδραση η οποία, κατά τη γνώμη μου, δεν μπορεί να υπάρξει σε ολοκληρωτικό επίπεδο ψηφιακά».
Μουσική πρόταση: «Ice Tree» της Κέλυ Θωμά από το άλμπουμ «Anamkhara» (2009) Ελλάδα.
₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢ ₢
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ
«Η ανάγκη του καλλιτέχνη να υπηρετεί την τέχνη του δεν είναι μόνο για τον βιοπορισμό του, αλλά κυρίως για την έμφυτη ανάγκη του για να εκφραστεί. Ο εγκλεισμός και η απότομη παύση των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων για άγνωστο χρονικό διάστημα, χωρίς την εγγύηση ότι θα γίνουν όλα αυτά που αναβλήθηκαν ή ακυρώθηκαν, ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Το διαδίκτυο φάνηκε ως ένα εξαιρετικό μέσο τόσο σε επίπεδο ατομικής αλλά κυρίως σε επίπεδο συλλογικής δημιουργίας – κάτι που η ανάγκη έκφρασης εν εγκλεισμώ μάς ώθησε να το ζήσουμε και να το χαρούμε ιδιαιτέρως. Αυτού του είδους οι συλλογικές δημιουργίες νομίζω πως θα τις κρατήσουμε και στο μέλλον, κάτι που στο παρελθόν δεν το νιώθαμε ως ανάγκη. Μετά τον εγκλεισμό σίγουρα τα πράγματα θα ’ναι αλλιώς σε παγκόσμια κλίμακα και σε όλα τα επίπεδα, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά κ.ά. Πιστεύω πως ο κόσμος μέχρι να επανέλθει στα ανθρώπινα επίπεδα έκφρασής του (αντάμωμα, χειραψία, ασπασμός), θα χρειάζεται χρόνο. Δυστυχώς τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα ήταν τα πρώτα που έπαψαν λόγω των μέτρων και τα τελευταία που θα επανεκκινήσουν. Η στήριξη των καλλιτεχνών από την πολιτεία ήταν, είναι και θα είναι ανεπαρκής γιατί στο πλαίσιο ενός καπιταλιστικού κράτους η τέχνη είναι είτε για “ξέδομα” είτε «είδος πολυτελείας» και οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζονται είτε ως “διασκεδαστές”, είτε ως “οι τρελοί του χωριού”. Έτσι κανείς δεν την αντιμετωπίζει ποτέ στα σοβαρά, αγνοώντας τον ιδιαίτερο και σημαντικό ρόλο της εντός της κοινωνίας. Θα συνηθίσουμε στην ψηφιακή μουσική παρουσία; Κατηγορηματικά όχι. Θα την έχουμε πια ως εναλλακτικό τρόπο καλλιτεχνικής δράσης, αλλά την ανθρώπινη παρουσία το διά ζώσης μοίρασμα και την αύρα του διπλανού σου, κανένα ανθρώπινο κατασκεύασμα δεν μπορεί να αντικαταστήσει!»
«Η εκδρομή» του Νίκου Μαμαγκάκη (1966) και ο «Μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι (1972).
