Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Ένοιωσα μέσα στον χρόνο ότι είχαν μια εσωτερική δύναμη, μιλούσαν με έναν μια αλληγορικό τρόπο για την κατάσταση του 1974 κι έτσι αποφάσισα, να προχωρήσω στην έκδοσή του» λέει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο μουσικός Ευαγόρας Καραγιώργης για τον δίσκο «Στιγμές», ο οποίος περιλαμβάνει δέκα τραγούδια σε ποίηση Λεύκιου Ζαφειρίου, σε μουσική τού συνθέτη. Ο κ. Καραγιώργης αναφέρει πως για τις μελοποιήσεις αναζήτησε στοιχεία που δένουν με τα τραγούδια και τα στηρίζουν, ανάλογα και με το περιεχόμενο καθενός. Ο συνθέτης λέει πως προσπάθησε να μεταφέρει στον δίσκο την αγωνία του Λεύκιου Ζαφειρίου για τον τόπο, που .
–Στον δίσκο σου «Στιγμές» περιλαμβάνεται ποίηση του Λεύκιου Ζαφειρίου, ποιο στοιχείο της δημιουργίας του σε ώθησε να μελοποιήσεις την ποίησή του;
Η ματιά του Λεύκιου υπάρχει στις φωτογραφίες του δίσκου τον οποίο επιμελήθηκε η Στέφανη Παντελίδου
–Ομολογώ πως τυχαία οδηγήθηκα στη μελοποίηση στίχων και ποιημάτων του Λεύκιου Ζαφειρίου. Αυτό έγινε το 1991 για τις ανάγκες μιας θεατρικής παραγωγής όπου ο σκηνοθέτης Χρίστος Ζάνος είχε εντάξει ποιήματα του Λεύκιου στο έργο «Ο γάμος της Χαρούλας». Παρ’ όλο που η παράσταση δεν πραγματοποιήθηκε τελικά, εγώ πρόλαβα να γράψω εφτά τραγούδια. Ένιωσα μέσα στον χρόνο ότι είχαν μια εσωτερική δύναμη, μιλούσαν με έναν μια αλληγορικό τρόπο για την κατάσταση του 1974 κι έτσι αποφάσισα, να προχωρήσω στην έκδοσή τους. Με παρότρυνση της αδελφής του ποιητή, Φροσούλας μελοποίησα φέτος ακόμα τρία ποιήματα.
–Η αγωνία του ποιητή πώς επηρέασε τον μουσικό, κατά τη διάρκεια της μελοποίησης;
–Πάντα, όταν έχω μπροστά μου ένα ποίημα ή ένα στίχο για μελοποίηση, προσπαθώ να μπω στο πετσί του ποιητή, στα παπούτσια του. Όλο αυτό, αν και δεν μπορείς να το αναλύσεις, γίνεται και υπογείως, υποσυνείδητα αλλά και συνειδητά. Παίζεις με τους ήχους, τις συλλαβές, τις λέξεις, τα νοήματα και στην προκειμένη περίπτωση, τα φεγγάρια του Λεύκιου «που είδαν το φονικό και κρύφτηκαν πίσω απ’ το σύννεφο».
Όλη αυτή την αγωνία του για τον τόπο προσπάθησα να μεταφέρω και μέσα στη μουσική.
«Πενήντα χρόνια μετά ακούω και αφουγκράζομαι με πικρία και απογοήτευση, γιατί κατά τον Λεύκιο, ακόμα «”Ο Μακρύδρομος δεν βγάζει πουθενά”, ακόμα “πέρα απ’ τις βιτρίνες αιωρούνται πύργοι σιωπής”, κι ακόμα “η Λευκωσία αγρυπνά μ’ ένα πικρό χαμόγελο”» λέει ο Ευαγόρας Καραγιώργης. ΝΙΚΟΣ ΖΑΓΚΟΥΛΟΣ
–Ο Ζαφειρίου συνομιλούσε με σύγχρονούς του, στη συλλογή του, αλλά και με το πρόσφατο δράμα του τόπου, τόσα χρόνια μετά ο Ευαγόρας Καραγιώργης πώς τους ακούει, και πώς αφουγκράζεται τον τόπο;
–Τότε, χωρίς να γνωρίζω τη γενιά του Λεύκιου (ήμουν 16–17), με μια κιθάρα μάθαινα Θεοδωράκη κάπου σ’ ένα υπόγειο της Έγκωμης, μαθητής μέσα σε όλο το μεταπολεμικό κλίμα και τις διαδηλώσεις του 1974/75. Την ίδια εποχή έφτιαχνα τα δικά μου «επαναστατικά» κομμάτια ή τραγούδια διαμαρτυρίας και προσπαθούσα να αντιδράσω με τη μουσική. Όλα αυτά τα χρόνια παρακολουθούσα την αγωνία και τον αγώνα ποιητών και συνθετών οι οποίοι ύμνησαν, τραγούδησαν και διαμαρτυρήθηκαν για τον τόπο. Πενήντα χρόνια μετά ακούω και αφουγκράζομαι με πικρία και απογοήτευση, γιατί κατά τον Λεύκιο, ακόμα «Ο Μακρύδρομος δεν βγάζει πουθενά», ακόμα «πέρα απ’ τις βιτρίνες αιωρούνται πύργοι σιωπής», κι ακόμα «η Λευκωσία αγρυπνά μ’ ένα πικρό χαμόγελο».
–Υπάρχει η μουσική στιγμή που διατρέχει ολόκληρο τον δίσκο, ως συνδετικό κρίκο των κομματιών;
–Δεν σχεδίασα με τέτοιον τρόπο τα κομμάτια, όταν τα μελοποιούσα. Προσπάθησα να είμαι σε ένα μουσικό κλίμα που ζητούσε ο σκηνοθέτης και το έργο αλλά και να εκφράζω τις αγωνίες και τον λόγο του ποιητή. Αναζήτησα στοιχεία που δένουν με τα τραγούδια και να τα στηρίζουν, ανάλογα και με το περιεχόμενο καθενός. Μπορεί κάποιος να διακρίνει μουσικές μεταφορές από το ένα κομμάτι στο άλλο, όμως σίγουρα δεν είναι ένα θεματικός δίσκος όπως ο «Σταυρός του Νότου» των Καββαδία-Μικρούτσικου, όπου ο συνθέτης συνδέει όλα τα κομμάτια με ένα μουσικό μοτίβο που επανέρχεται.
Οι ίδιοι τους ανοίξαμε τις πύλες…
«Υπήρχαν διάφορες σκέψεις για να γίνει ο δίσκος με μια μπάντα αλλά τελικά παραμείναμε στο πιάνο και φωνή»
–Είμαστε ακόμη κάτω από ένα νυστέρι ως λαός; Πώς ορίζει την ιδιοσυστασία των Ε/κ το τραύμα του 1974, κατά την άποψή σου;
–Δύσκολη ερώτηση. Από τη μία, ένας κόσμος που δεν δικαιώθηκε ποτέ, ακόμα υπάρχουν αγνοούμενοι, πρόσφυγες σε συνοικισμούς όπου τα κτήρια καταρρέουν, κι από την άλλη η χλιδή και οι πύργοι… Ο Λεύκιος μίλησε για «συνθήματα που μας μπούχτισαν» για «το τελευταίο χωραφάκι που οικοπεδοποιείται». Πρόβλεψε αυτά από το 1974-77, όταν έγραφε αυτά τα ποιήματα. Τα τραύματα –όχι το τραύμα– είναι πολλαπλά. Το νησί μισό, 50χρονοι συνοικισμοί και πανάκριβοι πύργοι παραδίπλα… Κάποιοι, πέρα από το ότι θα έπρεπε να λογοδοτήσουν, οφείλουν να παραδεχθούν ότι πριν από το 1974 δεν υπήρχε τέτοια ανισότητα στον τόπο, με τον πλούτο στους λίγους, με τους νέους σε πενιχρούς μισθούς και την ανεργία… Κάποιοι τα ήθελαν όλα δικά τους και ακόμα δεν το αντιλαμβάνονται ότι «μέσα στο λλίον το πολλύν θα μπορούσε ο καθένας μας να ζήσει» κατά τον Μιχάλη Πασιαρδή.
–Η επιλογή των συνεργατών σου στις «Στιγμές» πώς έγινε;
–Υπήρχαν διάφορες σκέψεις για να γίνει ο δίσκος με μια μπάντα αλλά τελικά παραμείναμε στο πιάνο και φωνή. Ο Πάρης Παράσχος, μια νέα φωνή, φρέσκια, στιβαρή αλλά και εσωτερική, διέθετε αυτό που κατά την άποψή μου χρειάζονταν τα κομμάτια. Αν και πολύ νέος, είχε μια ευαισθησιακή σχέση με το τραγούδι της γενιάς μας με ουσιαστικές προτάσεις στις ερμηνείες του. Η Κλειώ Παπαδιά με πολύ σημαντικές σπουδές στο πιάνο, είχε την εκτελεστική δεινότητα, τεχνική και ευαισθησία ώστε να μπορέσει να εμβαθύνει στα κομμάτια και με κατάλληλη προσέγγιση να παίξει τον ρόλο μιας μικρής ορχήστρας.
Στις «Στιγμές» συμμετέχει επίσης, με σημαντική η φωτογραφική παρέμβαση, ο Ευάγγελος Χατζηκυριάκου ο οποίος μαζί με τον κολλητό του Λεύκιο Ζαφειρίου τριγυρνούσαν την Πράσινη Γραμμή και έβγαζαν φωτογραφίες. Η ματιά του Λεύκιου υπάρχει στις φωτογραφίες του δίσκου τον οποίο επιμελήθηκε η Στέφανη Παντελίδου. Συνεργάτες μας ήταν επίσης και οι χορηγοί: Ίδρυμα «Φώτος Φωτιάδης», Κοινοτικό Συμβούλιο Μαζωτού, Ιερά Μονή Αγίου Νεοφύτου, Δήμος Λευκωσίας, Παναγιώτης Ζαφείρης, Ιερά Μονή Μαχαιρά, Άρης Μαυροσκούφης, Αίγλη Καμμίτση.
–«Σχεδόν μηδίζοντες»… τι κρατάς εσύ από αυτή τη φράση του Λεύκιου Ζαφειρίου;
–Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Όπως στην αρχαία Ελλάδα, που κατά την εκστρατεία του Ξέρξη κάποιοι προσχώρησαν στους Μήδους (Πέρσες), έτσι κι εδώ ο Ζαφειρίου μας παραπέμπει στα όσα σχεδόν μόνοι μας (μηδίζοντες) χαρίσαμε στους εισβολείς, ενώ γνωρίζαμε ότι καραδοκούσαν. Εμείς οι ίδιοι τους ανοίξαμε τις πύλες…
Κι ακόμα, μετά που ήρθαν, συνεχίζουμε το ίδιο τροπάρι, κι όχι μόνο για να πάρουν γην και ύδωρ, αλλά και πολλά άλλα άυλα. Επίσης, αν θυμηθούμε και το «χωραφάκι μας που οικοπεδοποιείται», θα δούμε ότι ο μηδισμός συνεχίζει, χρόνια τώρα, στις ελεύθερες περιοχές. Μόνοι μας, προδίδουμε, οικοπεδοποιούμε ό,τι πιο όμορφο διαθέτουμε. Το πρόσφατο κτήριο παρά την Πλατεία Ελευθερίας, ο Ακάμας… και όχι μόνον. Τα πάντα στον ιερό βωμό του χρήματος.
