Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η IsNotGallery παρουσιάζει την ατομική έκθεση του εικαστικού Umit Inatci, με τον τίτλο «Universalis Spiritus», ένας τίτλος που όσο συνομιλώ με τον καλλιτέχνη αντιλαμβάνομαι πως μόνο κενός περιεχομένου δεν είναι. Ζητώ από τον προσηνή Umit Inatci να μου μιλήσει για την έκθεση που παρουσιάζεται στη λευκωσιάτικη γκαλερί: «Η καλλιτεχνική γραμμή μου είναι η ανθρωπολογική προσέγγιση της τέχνης. Η αισθητική μου βάση είναι η πολιτιστική ανθρωπολογία και προσπαθώ να επιτύχω τη σύνθεση μεταξύ όλων των παγκόσμιων καλλιτεχνικών γλωσσών. Από την Ασία ώς την Αμερική και από την Ευρώπη ώς την Αφρική»... τον διακόπτω και του ζητώ να μού πει περισσότερα γι’ αυτές τις καλλιτεχνικές γλώσσες... «Αν δεις προσεκτικά την ιστορία της Τέχνης θα συναντήσεις διαφορετικές γλώσσες εικαστικής έκφρασης, οι οποίες προέρχονται από τελετουργίες, θρησκείες ή ακόμα και από σύγχρονες τάσεις. Εγώ όλα αυτά προσπαθώ να τα συγκεράσω, να δημιουργήσω μία παγκόσμια καλλιτεχνική σύνθεση, εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης είναι «Universalis Spiritus» μου απαντά.
Σε αυτό το παγκόσμιο μωσαϊκό συμβόλων που υπάρχει και διακρίνεται στα έργα που εκτίθενται στην γκαλερί η Κύπρος υπάρχει, ρωτάω; «Φυσικά και υπάρχει, ξεκίνησα να δημιουργώ αφηρημένους συμβολισμούς, αφηρημένα σουρεαλιστικά μοτίβα, ενός είδους ερμητική τέχνη, με όχημα το φοινικικό αλφάβητο, καθώς και διαφορετικών εποχών αρχαιολογικά καλλιτεχνικά μοτίβα, που συναντάμε στην Κύπρο. Γενικά στην τέχνη μου χρησιμοποιώ εκτός από αρχαία μοτίβα, αλλά και θρησκευτικά σύμβολα. Ό,τι αποτελεί τελετουργικό ή θρησκευτικό μοτίβο γίνεται ένα οντολογικό και ανθρωπολογικό επίπεδο της αισθητικής μου. Έτσι και η Κύπρος είναι παρούσα...».
Γνωρίζοντας την ακτιβιστική δραστηριοποίηση του Inatci τού απευθύνω την αναμενόμενη ίσως ερώτηση, αν η τέχνη μπορεί να γίνει πολιτικό όχημα και αν η δική του είναι τέτοια: «Εννοείται! Η τέχνη είναι πολιτική, δεν μπορεί να είναι κάτι το ξεχωριστό από την πολιτική, και φυσικά η τέχνη μου είναι μία πολιτική πράξη. Αυτό που θέλω να κάνω είναι να διευρύνω τον χώρο σκέψης των ανθρώπων, αναζητώ απάντηση στο ερώτημα πώς κάνουμε τέχνη και πώς μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς μονοδιάστατες εικόνες». Κρατάω το ερώτημα για αργότερα... και τον αφήνω να συνεχίσει: «Η τέχνη αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αλλάξει τη νοοτροπία των ανθρώπων και έτσι να αλλάξει και ο κόσμος, άρα πρέπει πρώτα να φτάσουμε σε ένα επίπεδο που θα βλέπουμε τα πράγματα αλλιώς και μετά ίσως θα είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε τον κόσμο. Η τέχνη από μόνη της δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως να αλλάξει το άτομο...». Τον ρωτώ αν όλα αυτά τα χρόνια έχει δει αλλαγή... «Υπάρχουν αλλαγές στη νοοτροπία μας, αλλά δυστυχώς δεν είναι θετικές και αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, βλέπουμε επιδείνωση σε πολλά επίπεδα, απαξίωση ανθρώπινων αξιών, παρατηρούμε ότι υπάρχει λιγότερη διάθεση εξερεύνησης του παγκόσμιου πολιτισμού, κλεινόμαστε ολοένα στο περιβάλλον που μας περιστοιχίζει, παραμένουμε προσκολλημένοι στην ταυτότητά μας, και αυτό μας περιορίζει, πρέπει να πάμε πιο πέρα από αυτό. Είναι χρήσιμο να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τον άνθρωπο ως ύπαρξη πρώτα από όλα, όχι ως Έλληνα, Τούρκο, Γάλλο ή οτιδήποτε άλλο. Πρέπει να εξερευνήσουμε τις ανθρώπινες αισθήσεις»... Χάνοντας όμως την αίσθηση της ταυτότητας, δεν χάνει κάποιος και ένα κομμάτι μεγάλο της ύπαρξής του, του αντιτείνω; «Ποτέ δεν χάνεις τίποτε, διότι ποτέ δεν ξεχνάμε, και εφόσον δεν ξεχνάμε πρέπει να συγκεντρώσουμε νοητικά πολλά περισσότερα πράγματα, όντας προσκολλημένοι στο παρελθόν δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Το παρελθόν είναι βέβαια σημαντικό, διότι αν δεν το γνωρίζεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις στο μέλλον. Το μέλλον άλλωστε είναι και ένα κομμάτι του παρελθόντος. Κοίταξε» μου λέει «πρέπει να σκεφτόμαστε με διττό τρόπο. Το παρόν συμβαίνει με τη μνήμη του παρελθόντος, αλλά το μέλλον είναι φορέας και προβολή του και πνευματικά πρέπει να είμαστε ικανοί να το διαχειριστούμε».
Ars Memoriae
Το ζήτημα της μνήμης απασχολεί διαχρονικά τον Inatci. Στα έργα του υπάρχουν εικονογράμματα, αφηρημένα σύμβολα, γραφές, όπως μου λέει, που ανήκουν στη συλλογική μνήμη... «θέλουμε να θυμόμαστε μέσω της επιστήμης ή της φόρμας, γι’ αυτό και την τέχνη μου θα μπορούσε κάποιος να τη χαρακτηρίσει “Ars Memoriae”» και συνεχίζει: «Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κώδικες στα έργα μου που σου λένε ότι αυτό σημαίνει το τάδε πράγμα, και το άλλο σημαίνει εκείνο, αλλά υπάρχουν κώδικες που είναι ασαφείς, αφηρημένοι, που μέσω αυτών όμως μπορεί ο θεατής να εντοπίσει κοινά σημεία, τα οποία θα εκλάβει ως αφετηριακό σημείο και θα προχωρήσει παρακάτω. Αυτό που και η λατινική φράση λέει: omnia ab uno, από το ένα στο όλον, και αυτή είναι η κύρια ιδέα της τέχνης μου. Δείχνει τη σχέση μεταξύ του Μακρόκοσμου και του Μικρόκοσμου, και αυτό είναι που κάνει την τέχνη μου νομίζω οικουμενική».
Κλείνοντας την κουβέντα μας, και ακούγοντας με ενδιαφέρον τον Umit Inatci να φιλοσοφεί, απαντώντας στις ερωτήσεις μου, τον ρωτώ τελικά πώς κάνει κανείς τέχνη; «Η περιπέτειά μου είναι το κυνήγι της αρχέγονης τέχνης, αναζητώ την απάντηση σε αυτή την ερώτηση μέσω της δουλειάς μου, που είναι μία γλώσσα που προσπαθεί να εξηγήσει αυτό ακριβώς το ερώτημα» και συνεχίζει: «Βάζω τον εαυτό μου στο επίκεντρο της ζωής αλλά η ζωή δεν είναι μόνο μία κατασκευή από τις ιδέες μας, αλλά είναι η φύση η ίδια, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε στενά συνδεδεμένοι με τη φύση και διά της φύσεως θα πρέπει να παράγουμε ιδέες –ακούγεται πολύ στωικό αυτό βέβαια – και γι’ αυτό αποκαλώ τον εαυτό μου στωικό καλλιτέχνη».
