Η «Κ» παρευρέθηκε στην έκθεση της γκαλερί Eins στη Λεμεσό με τίτλο «Glass Cage Dream» με έργα του φωτογράφου Στέλιου Καλλίνικου. Με τον Στέλιο μπήκαμε σε μια συζήτηση γύρω από την ιδέα της νέας ψηφιακής εποχής, αλλά και για την αντίληψη που έχουμε για τα ζώα που είναι αιχμάλωτα στους ζωολογικούς κήπους. Βλέποντας τα έργα και τα ζώα μέσα σε αυτά έργα έκανα διάφορες σκέψεις, εάν είμαστε και εμείς ως ένα σημείο αιχμάλωτα ζώα..., τι είναι αυτό που μας κάνει διαφορετικούς και «υπεράνω» από οποιαδήποτε άλλη ζωντανή ψυχή; Μπορούμε όντως να είμαστε ελεύθεροι; Πώς μπορούν να αλλάξουν οι χώροι των ζωολογικών κήπων; Επίσης, με τον Στέλιο αγγίξαμε και τα θέματα που αφορούν τον πολιτισμό στην Κύπρο, και πώς τα πολιτικά άτομα που πηγαίνουν σε εκθέσεις, το κάνουν μόνο για χάρη της προεκλογικής τους εκστρατείας: «Είναι απομακρυσμένοι από τον χώρο, θυμούνται να έρθουν σε καμιά έκθεση, όταν θα έχει προεκλογική εκστρατεία, να κάνουν χειραψία, να βγάλουν φωτογραφίες αλλά μέχρι εκεί. Δεν είναι κάτι που τους αφορά ουσιαστικά», τόνισε ο Καλλινίκου.
–Τι είναι αυτό που ψάχνεις μέσα από την έκθεσή σου;
–Αυτό που με ενδιαφέρει μέσα από την εικόνα είναι να βρω έναν τρόπο να υπάρχω ως καλλιτέχνης. Είναι κάθε μέρα μία πρόκληση που προσπαθώ να αντεπεξέλθω σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται πολύ έντονα. Δηλαδή, ό,τι ξέραμε μέχρι τώρα ως Μέσα που βασίζονταν στους φακούς και στην οπτική καταγραφή της πραγματικότητας τώρα μπαίνουμε σε μια νέα εποχή που έχει να κάνει με μια νέα πραγματικότητα, η οποία παράγεται στον υπολογιστή, αυτή είναι μια ειδοποιός διάφορα. Και αυτό οι άνθρωποι που ασχολούνται με το αντικείμενο προσπαθούν να το εξερευνήσουν όπως τι σημαίνει και πού πάει η εικόνα;
Εμείς οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να περιμένουμε από ινστιτούτα και φορείς να αναγνωρίσουν τη δουλειά μας. Η τέχνη δεν είναι κάτι που πρέπει να περιμένει από εξωγενείς παράγοντες για να αναγνωριστεί
–Εσύ τι πιστεύεις;
–Δεν με ενδιαφέρει τόσο το πού πάει αλλά να τοποθετηθώ εγώ με έναν τρόπο μέσα στον χωροχρόνο, μέσα σε αυτά τα ερωτήματα. Είναι ένα τοπίο που μεταβάλλεται τόσο ραγδαία που δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος να υπολογίσει στο πού πάει. Αυτό που σίγουρα ξέρω είναι ότι οι εικόνες κινούνται με τέτοια ταχύτητα που πολύ δύσκολα αφομοιώνονται από τους θεατές. Γι’ αυτό, εάν θέλεις οι «καλές» εικόνες, οι στατικές εικόνες (still images) έχουν ένα ενδιαφέρον επειδή σταματάνε λίγο αυτή την ταχύτητα, αφήνοντας τον θεατή να τις κοιτάξει. Δεν είναι αυτό το «infinite scrolling», η μία εικόνα να διαδέχεται την άλλη και να μην τελειώνει, αυτό μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο την αίσθηση του εγκλεισμού, όσο πιο πολύ περιβάλλεσαι με εικόνες τόσο περισσότερο αυξάνεται αυτό το συναίσθημα, είναι περιορισμένος ο χώρος που έχεις. Αυτά είναι που με ενδιαφέρουν ως ερωτήματα, δεν νομίζω οι καλλιτέχνες να έχουν τις απαντήσεις. Προσπαθώ και εγώ να βρω έναν τρόπο να προσαρμοστώ στα καινούργια δεδομένα.
–Θεωρείς ότι πρέπει να προσαρμοστείς; Χρειάζεται να ακολουθείς το ρεύμα της ψηφιοποίησης;
–Εάν είσαι κάποιος που θέλει να σκέφτεται το σήμερα για το πού πάει, τα ζητήματα που αφορούν την τέχνη, την εικόνα, τα ευρύτερα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο, δεν μπορείς να βγάλεις από την εξίσωση την ψηφιακή διάσταση. Υπάρχουν πολύ τρόποι που μπορείς να αντιδράσεις σε αυτό, αλλά σιγουρά δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτή την πραγματικότητα. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, τρέχουν, όσο και δεν θέλεις να συμμετέχεις σε αυτό, δεν είναι ελεγχόμενο όσο νομίζουμε. Όταν έγινε η βιομηχανική επανάσταση, ο κόσμος μετά από χρόνια το κατάλαβε, το ίδιο θα γίνει και τώρα, με αυτόν τον καινούργιο κόσμο που αναδύεται.
–«Η εσκεμμένη προσπάθεια του Καλλινίκου να κάνει κάθε εικόνα λιγότερο ευανάγνωστη μέσω μιας διαδικασίας εκτύπωσης και επανεκτύπωσης... που μας οδηγεί πίσω στο φωτογραφικό αποτέλεσμα της συνάντησης με το αντικείμενο». Εξήγησέ μου το αυτό.
–Μέσα από αυτές τις επεξεργασίες που λαμβάνουν χώρο πάνω στις εικόνες, δηλαδή η διαδικασία της φωτοτυπίας, του σκαναρίσματος, του να επανατοποθετήσω από πάνω τους κατεστραμμένα ψηφιακά αρχεία κάνουν τις εικόνες λιγότερα ευανάγνωστες, με την έννοια ότι χάνεται κάτι από την πληροφορία τους. Αυτό που εμένα με ενδιαφέρει είναι να δημιουργηθεί μια σπείρα σχέσεων μεταξύ αυτού που λέμε θόρυβος (noise) ως όρος της φωτογραφίας σε σχέση με τον θεατή. Δηλαδή ο θεατής να μπορεί να ξεχωρίσει το σημείο ή την πληροφορία μέσα από τον θόρυβο, αυτό είναι μεγάλη υπόθεση, είναι μια πολιτική πράξη. Εμένα με ενδιαφέρει αυτή η σχέση, μέσα στις εικόνες, να δημιουργείται αυτός ο διάλογος μεταξύ του διακρίνω κάτι μέσα από αυτά τα πλέγματα που βάζω μπροστά σου. Την ίδια ώρα προσπαθώ να δουλέψω την κάθε εικόνα, σαν να δημιουργώ ξανά και εγώ τη δική μου σχέση με το αντικείμενο, με το τυπωμένο αντικείμενο.
Οι ζωολογικοί κήποι είναι κατακριτέοι
–Βλέποντας στην έκθεση και τα αιχμάλωτα ζώα που προβάλλεις, θεωρείς ότι και εμείς ως ένα σημείο είμαστε «αιχμάλωτοι»;
–Σίγουρα όπως είναι αυτά τα ζώα αιχμάλωτοι δεν είμαστε, δεν είμαστε σε ένα κλουβί με την έννοια ότι δεν είναι περιορισμένες οι κινήσεις μας, σε σχέση με τα ζώα που ανήκουν σε ένα ζωολογικό χώρο που έχει τεράστια βία μέσα, υπάρχει ο απολυτός έλεγχος και η απόλυτη εξουσία, είναι περιορισμένα σε ένα κλουβί σαν θέαμα.
–Θεωρείς ότι οι ζωολογικοί κήποι είναι κατακριτέο να υπάρχουν;
–Είναι κατακριτέα η αντίληψη, του ότι εμείς ως «κυρίαρχα» όντα έχουμε εξουσία και την ασκούμε σε όποιους δεν είναι τόσο δυνατοί όσο εμείς. Αρά ως ένα σημείο οι ζωολογικοί κήποι είναι κατακριτέοι ως μέρη.
–Θεωρείς όντως όμως ότι είμαστε ελεύθεροι;
–Τίθεται ένα μεγάλο ζήτημα όσο αφορά την ελευθερία, και όλος ο δυτικός πολιτισμός βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε αυτό που λέμε ατομική βούληση, ατομική ελευθερία. Αυτά τα θέματα είναι υπό συζήτηση σήμερα με την έννοια του ότι σε περιβάλει τόσο πολλή πληροφορία στην καθημερινότητα και την ίδια ώρα οι αλγόριθμοι δημιουργούν έναν χώρο που είναι πολύ συγκεκριμένος στον οποίο μπορείς να κινηθείς. Είναι ένα μεγάλο ζήτημα για τους αλγορίθμους και αυτό που λέμε artificial intelligence, ίσως να έχουν βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας, παρότι εμείς, το πώς τον αντιλαμβανόμαστε. Είναι πολύ περίπλοκο θέμα αυτό.
Το κουτί της Πανδώρας η Μπιενάλε
«Το βρισκω και λίγο τοξικό το να θεωρούμε ότι η Μπιενάλε της Βενετίας είναι το υπέρτατο. Έχει μεγάλο νόημα στο να συγκεντρωθούμε και λίγο στο παρόν μας, να μη σκεφτόμαστε μόνο το πότε να πάμε στην Μπιενάλε για να δοξαστούμε»
–Θα ήθελα να μου πεις την άποψή σου για τα νέα δεδομένα στα πολιτιστικά της χώρας μας, όπως το υφυπουργείο Πολιτισμού με πρώτο υφυπουργό τον Γιάννη Τουμαζή.
–Το ότι έγινε το υφυπουργείο είναι κάτι το θετικό, τώρα ελπίζω να μην είναι απλά ένα κενό πυροτέχνημα. Σίγουρα είναι μια αρχή. Τώρα, για τον Τουμαζή είναι ένα άτομο, που μπορεί να είναι και η πρώτη φορά που έχουμε κάποιον ο οποίος είναι όντως του χώρου, ένα σχετικό άτομο, το βλέπω με καλή διάθεση αυτό, φτάνει να γίνουν οι απαραίτητες τομές που πρέπει.
–Πιστεύεις για να καταφέρει ένας καλλιτέχνης να αναδειχθεί πρέπει να μπει σε κάποιο «κύκλωμα»;
–Ο χώρος της τέχνης είναι γενικά περίεργος και παίζουν διάφορα, δεν είναι ένας άγιος χώρος, αλλά όλα αυτά είναι άσχετα με την ουσία της τέχνης. Ένας καλλιτέχνης αυτό που πρέπει να κάνει είναι τη δουλειά του αρχικά και μετά να βρει τους πνευματικούς του συγγενείς και από εκεί να ξεκινήσει. Αυτό που πραγματικά θα φέρει πληρότητα στη ζωή του ανθρώπου και συγκεκριμένα του καλλιτέχνη είναι να αφήσει κάτι πίσω του και να κάνει κάτι το οποίο να βλέπει ότι είναι μέρος της συζήτησης να συνεισφέρει σε κάτι.
–Θα ήθελα να μου πεις την άποψή σου για το θέμα της Μπιενάλε.
–Είναι ρεζίλι. Είναι κάτι πολύ στενάχωρο αυτό το γεγονός. Εγώ πιστεύω ότι φέρει μεγάλη ευθύνη ο κ. Προδρόμου όσο αφορά αυτό το ζήτημα, δεν καταλαβαίνω και για ποιο λόγο δεν ορίστηκε έγκαιρα η επιτροπή στο να γίνει η διαδικασία. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα. Αυτό δείχνει και πράγματα γενικότερα, το πώς αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό. Δεν νομίζω να έχουν και πολύ συνείδηση για το τι έγινε επί της ουσίας. Είναι απομακρυσμένοι από τον χώρο, θυμούνται να έρθουν σε καμιά έκθεση, όταν θα έχει προεκλογική εκστρατεία, να κάνουν χειραψία, να βγάλουν φωτογραφίες αλλά μέχρι εκεί. Δεν είναι κάτι που τους αφορά ουσιαστικά.
–Εσένα θα σε ενδιέφερε να εκπροσωπήσεις τη χώρα μας στην Μπιενάλε;
–Θα με ενδιέφερε, αλλά εγώ κάνω τα πράγματα που θέλω να κάνω, στην ώρα που τα κάνω, δεν κάθομαι να σκεφτώ μακροχρόνια, μεγαλόπνοα πλάνα. Με ενδιαφέρει τι γίνεται εδώ και τώρα και τα υπόλοιπα αργά ή γρήγορα έρχονται. Το βρισκω και λίγο τοξικό το να θεωρούμε ότι η Μπιενάλε της Βενετίας είναι το υπέρτατο. Έχει μεγάλο νόημα στο να συγκεντρωθούμε και λίγο στο παρών μας, να μην σκεφτόμαστε μόνο το πότε να πάμε στην Μπιενάλε για να δοξαστούμε. Είναι ναι ένα σημαντικό event αλλά γενικά στην εικαστική σκηνή είναι σαν το κουτί της Πανδώρας η Μπιενάλε. Εμείς οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να περιμένουμε από ινστιτούτα και φορείς να αναγνωρίσουν τη δουλειά μας. Η τέχνη δεν είναι κάτι που πρέπει να περιμένει από εξωγενείς παράγοντες για να αναγνωριστεί.
Πληροφορίες
Γκαλερί Eins, η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 25 Μαΐου. Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη έως Παρασκευή από τις 16:00 έως τις 20:00 & Σάββατα από τις 11:00 έως τις 14:00 ή με ραντεβού. Θέμιδος 28, Λεμεσός. Τηλέφωνο 99522977
