Του Απόστολου Κουρουπάκη
Σε μία ενδιαφέρουσα έκθεση με τίτλο «Islandic Parallels: Transformed Landscapes, From One Island to Another» στο Κουβέιτ συμμετέχουν οκτώ εικαστικοί από την Κύπρο, μαζί με τρεις καλλιτέχνες από το Εμιράτο. Η έκθεση σύγχρονης τέχνης τελεί υπό την αιγίδα του πρέσβη της Κύπρου στο Κουβέιτ Μιχάλη Μαύρου, διοργανώνεται από την Κλίτσα Αντωνίου, σε επιμέλεια της Μαρίας Φωτίου και του Γιώργου Λάζογλου. Στην Πλατφόρμα Σύγχρονης Τέχνης CAP οι έντεκα καλλιτέχνες παρουσιάζουν έργα τους εγείροντας ιστορικούς, πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς παραλληλισμούς μεταξύ της Κύπρου και του Κουβέιτ, εστιάζοντας στο νησί Failaka.
Τα έργα των έντεκα καλλιτεχνών που παρουσιάζονται προσφέρουν νέες προοπτικές για την κατανόηση των κρίσιμων θεμάτων της κοινωνικής δικαιοσύνης και του περιβάλλοντος και αναδεικνύουν τα μεταμορφωμένα τοπία, εντός της παγκόσμιας και τοπικής πολιτικής μας ιστορίας.
Τα έργα
Η Μελίτα Κούτα συμμετέχει στην έκθεση με τα κεραμικά γλυπτά με τίτλο «Observatories», που αποτελούνται από μια ενότητα μονόχρωμων, κατακόρυφα συναρμολογημένων κατασκευών, που συνδυάζουν αρχιτεκτονικά στοιχεία, μηχανικά εξαρτήματα και γεωμετρικά σχήματα. Η καλλιτέχνης θέτει ερωτήματα για το διφορούμενο καθεστώς των πύργων ως δομών παρατήρησης και μέσων επικοινωνίας, δίνοντας ιστορικά μορφή στην επιθυμία να προστατευτεί κανείς από ό,τι είναι πέρα καθώς και να ασκήσει έλεγχο σε αυτό που βρίσκεται μέσα.
Η καλλιτέχνης από το Κουβέιτ Rania Abulhasan στα έργα της με τίτλο «Tranquillity» συνοψίζει τις παρατηρήσεις για το περιβάλλον της μέσω μιας οπτικής συγχώνευσης φύσης και αστικών τοπίων. Ερμηνεύει τον κόσμο της σε καμβά ή χαρτί με τρόπο που συλλαμβάνει την ουσία του, απλοποιώντας το πριν του δώσει μια νέα μορφή. Συνδυάζοντας τοπία, εξερευνώντας τη φύση, διασχίζοντας αστικούς χώρους και παρατηρώντας την ανθρώπινη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, το έργο της εμπλουτίζεται από την ενσωματωμένη εμπειρία της.
Το έργο του Mohammed Alkouh «Failaka is a Beautiful Island» είναι μια συνεχής οπτική εξερεύνηση που ξεκίνησε το 2016 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, τεκμηριώνοντας την αρχιτεκτονική και το τοπίο του νησιού μετά την «εποχή του πετρελαίου». Η Failaka, εμπλουτισμένη με ιστορία από την εποχή των Dilmun, τους Κασσίτες και τους αρχαίους Έλληνες μέχρι τους σύγχρονους κατοίκους της, μέσα από το έργο του Mohammed Alkouh αποκαλύπτει τη σύγχρονη ιστορία της. Το έργο του καλλιτέχνη προσφέρει πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία του, παρουσιάζοντας οπτική χαρτογράφηση και αντικείμενα που μοιάζουν με αρχαιολογικά ευρήματα.
Η εγκατάσταση «Hydor_is_Land» (2023) της Κλίτσας Αντωνίου υπαινίσσεται τη θέση ενός παράκτιου ή θαλάσσιου τοπίου και αποκαλύπτει την απεραντοσύνη ενός υποθαλάσσιου χώρου ο οποίος χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενη διαφάνεια και υλική ένταση. Διερευνά την εισβολή αλλόχθονων ειδών στις νησιωτικές ακτές, προσφέροντας μια μεταφορική αναλογία με τις στρατιωτικές εισβολές που σχετίζονται με την ιστορία των δύο νησιών. Η σειρά σχεδίων της Αντωνίου «Ορίζοντες «γεννημένοι μέσα από τη Σιωπή (2014-2015), στην οποία έχεις την αίσθηση ότι περνάς μέσα από ένα ανοιχτό χώρο με μεγάλη ταχύτητα μόνο και μόνο για να σε διακόψουν σημαίνοντα ενός απροσδιόριστου τραύματος. Εγκαταλελειμμένες περιοχές, σιωπηλά μονοπάτια, κλειδωμένα σπίτια και συρματοπλέγματα –χαρακτηριστικά γνώριμα στο γεωπολιτικό τοπίο της Κύπρου – δημιουργούν ένα στοιχειωμένο περιβάλλον.
Ο Κωνσταντίνος Σ. Κωνσταντίνου, στη φωτογραφική ενότητα «Πράσινη Γραμμή», διαπραγματεύεται τη σχέση του με το οικείο τοπίο, μεγαλώνοντας ο ίδιος εντός της ‘νεκρής ζώνης’ που διαχωρίζει την Κύπρο. Η αίσθηση του χώρου διαμορφώνεται από την πίεση και τους περιορισμούς των συνόρων που διαιρούν το τοπίο, δημιουργώντας πόλεις φαντάσματα και εγκαταλελειμμένα χωριά, απάτητους λόφους και βουνοκορφές. Το βλέμμα του καλλιτέχνη δημιουργεί την αίσθηση του απρόσιτου, ενός τόπου που οριοθετείτε από συρματοπλέγματα, ναρκοθετημένες περιοχές και στρατιωτική παρουσία, η οποία μετατρέπει το τοπίο σε ένα χώρο απρόσιτο και μακρινό σε κάθε αυτόχθονα και μη.
Ο Παναγιώτης Δουκανάρης πραγματεύεται την οντολογική δομή του συλλογικού και ατομικού τραύματος και την αμφίδρομη δυναμική σχέση αυτού με την ταυτότητα, τη μνήμη και τον χρόνο. Μέσα από μια ιδιότυπη και χρονοβόρα διαδικασία που έχει αναπτύξει, ο καλλιτέχνης αφαιρεί σταδιακά μία προς μία τις κλωστές του καμβά, αφήνοντας πίσω πολύπλοκα διαφανή μοτίβα που θυμίζουν τοπία. Η αφαίρεση ύλης από τον καμβά συμβάλλει στην αποκάλυψη της υλικότητας του και έτσι στην αμφισβήτηση του υποστηρικτικού ρόλου που άλλοτε έχει ο καμβάς ως το υποστήριγμα της ζωγραφικής εικόνας. Τα ίχνη που διαγράφονται στον καμβά από την διαδικασία αποτελούν μια οπτική μαρτυρία του ποιητικού συμβάντος που έλαβε χώρα κατά τη δημιουργία.
Το έργο του Mohammad Sharaf «Contemporary Archaeology» είναι ένα φωτογραφικό πρότζεκτ που εξερευνά τα εγκαταλελειμμένα τοπία και τα ξεχασμένα λείψανα του νησιού Failaka του Κουβέιτ. Εμπνευσμένος από ένα παιδικό όνειρο, ο καλλιτέχνης αποτυπώνει την πλούσια ιστορία του νησιού μέσα από περίπλοκες λεπτομέρειες και μοτίβα, αποκαλύπτοντας τα απομεινάρια της πρόσφατης ανθρώπινης δραστηριότητας. Μετά την ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ το 1990, η κάποτε ζωντανή κοινότητα της Failaka αναγκάστηκε να φύγει, μετατρέποντας το νησί σε ένα έρημο περιβάλλον. Το συναισθηματικό ταξίδι του καλλιτέχνη αντανακλά την ταραχώδη ιστορία του νησιού και τον απόηχο των ζωών που χάθηκαν, προσκαλώντας τους θεατές να ανακαλύψουν τις ανείπωτες ιστορίες του παρελθόντος της Failaka.
Τα έργα του Λευτέρη Τάπα, «Αρχιπέλαγος» (2021) και «Γεγονότα στη Ζωή της Γης και του Ουρανού» (2021) φέρουν ποιητικές ερμηνείες της Κύπρου και της διασύνδεσής της με τη ζωή μέσω ουράνιων και θαλάσσιων τοπίων. Ο Λευτέρης Τάπας αντιμετωπίζει το συλλογικό τραύμα μέσω της απεικόνισης της χώρας του όχι ως διαιρεμένης γης, αλλά ως ενός διασκορπισμένου αρχιπελάγους από φυσικά στοιχεία. Η εγκατάσταση των νησιών είναι κατασκευασμένη αποκλειστικά από χαρτοπολτό, γραφίτη και σπάνια φυσικά γήινα χρώματα που προέρχονται από διάφορα λατομεία του νησιού. Η Κύπρος, ως ένα αρχιπέλαγος από νησίδες, γίνεται σύμβολο για την πολυμορφία, την ελπίδα και την ειρήνη που καταργεί κάθε περιορισμό συνόρων, είτε αυτά διαμορφώνονται μέσα στην ανθρώπινη ψυχή είτε στον εξωτερικό κόσμο.
H Mαρία Τριλλίδου διερευνά τον υβριδισμό και μεταμόρφωση που παρατηρείται στον βιογεωλογικό κόσμο, σε σχέση με τη σύγχρονη γεωπολιτική που αναθεωρεί τη κατανόηση της έννοιας «Φύση» και τη θέση μας μέσα σ’ αυτή. Στο μεταίχμιο σχεδίου και ζωγραφικής, η πρακτική της στοιχειοθετείται από σαρκοφάγα φυτά, χθόνια όντα με πλοκάμια, που δεν αντιμετωπίζονται σαν σπάνια φαινόμενα αλλά σαν αναγκαίες μεταλλάξεις περιβαλλοντικής προσαρμοστικότητας. Μεταξύ δηλητηριώδους ή δηλητηριασμένου, επικίνδυνου ή υπο-εξαφάνιση, τα έργα της υπαινίσσονται όντα αδιευκρίνιστης ταξινομίας και χρονολογίας. Χρησιμοποιώντας κράμα Χαλκού σαν κύρια χρωστική ουσία, η σειρά σχεδίων της με τίτλο «Native Ores» περιλαμβάνει αναφορές κυπριακών ενδημικών ειδών ανάμεικτα με αναφορές σε μέταλλα όπως Χαλκός και Αμίαντος, που χαρακτηρίζουν την εδαφική σύσταση του νησιού.
Στο Arizona, CY ο φωτογράφος Νίκος Φιλίππου και η ποιήτρια Μαριλένα Ζακχαίου διαμορφώνουν συνδέσεις μεταξύ Κύπρου, Αριζόνας, κι άλλων απροσδόκητων τόπων μέσα από Polaroid φωτογραφίες και ποίηση. Τα ποιήματα αρθρώνουν κοινά βιώματα τραύματος και οικολογικής καταστροφής προωθώντας την ενσυναίσθηση. Οι εικόνες της ερήμου και των κάκτων ανατρέπουν αντιλήψεις της Κύπρου που παραμελούν την πολυπολιτισμική ιστορία του νησιού και τις αποικιοκρατικές επιρροές. Σύμφωνα με τη νομαδική σκέψη των Ντελέζ και Γκουατάρι, το έργο εμπλέκεται σε μια θεραπευτική επαναχαρτογράφηση της Κύπρου, της Αριζόνα και άλλων χώρων, ακόμη και της Φαϊλάκα, όπου μπορεί κανείς να επισημάνει παρόμοιες τραυματικές εμπειρίες αλλά και ανθεκτικότητα.
Πληροφορίες
Η διεθνική ομαδική έκθεση Islandic Parallels: Transformed Landscapes, From One Island to Another παρουσιάζεται από τις 30 Απριλίου έως τις 30 Μαΐου 2024 στην Πλατφόρμα Σύγχρονης Τέχνης CAP στο Κουβέιτ.
