Το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά «Ένα Σκοτεινό Δωμάτιο 1967-1974» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι ένα ντοκουμέντο με πρωτοφανή τεκμηρίωση, το οποίο φέρνει στο φως σημαντικά, κρυμμένα μέχρι σήμερα, κομμάτια στο παζλ της ιστορικά καθοριστικής περιόδου. Στην εισαγωγή του ο συγγραφέας υπόσχεται ότι «θα βρείτε απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα για μια πολύ κρίσιμη περίοδο της Ιστορίας μας» και «πολλά θα ξεκαθαρίσουν μέσα από τις γραμμές του βιβλίου». Στις επόμενες 578 σελίδες ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι ο Παπαχελάς ποσώς υπερβάλλει.
Ανήκω στη γενιά του συγγραφέα, που πρώτα διαδηλώσαμε κατά της τουρκικής εισβολής και μετά αρχίσαμε τα πάρτι με κορίτσια. Από την εφηβεία με βασάνιζε, σαν μυτερό χαλικάκι στο παπούτσι, μια κρίσιμη λεπτομέρεια: Ο Δημήτριος Ιωαννίδης παραπλανήθηκε, ξεγελάστηκε από τους Αμερικανούς ή συνειδητά συμφώνησε ένα τμήμα της Κύπρου να παραδοθεί στην Τουρκία; Το ηχητικό ντοκουμέντο από το Πολεμικό Συμβούλιο της 20ης Ιουλίου, 1974 που αποκαλύπτει ο Παπαχελάς, φωτίζει το σκοτάδι: ο αόρατος δικτάτορας ήταν ένας συνειδητός προδότης.
Φυσικά ένα έγκλημα του βεληνεκούς αυτού δεν συντελείται από ένα μοναχικό καβαλάρη. Οι Μπονάνος, Αραπάκης, Γαλατσάνος, Παπανικολάου, Γκιζίκης και άλλοι ένστολοι της εποχής δεν ήταν απλά συνεργοί του Ιωαννίδη. Μετά την απομάκρυνση του, παρέλαβαν την σκυτάλη συνωμοτώντας ώστε η Ελλάδα να μείνει αμέτοχη κατά την εισβολή στην Κύπρο, εξασφαλίζοντας 100% την επιτυχία του αμερικανικού σχεδιασμού (όπως τεκμηριώνεται στα «Μυστικά Αρχεία του Κίσιντζερ» των Μιχάλη Ιγνατίου και Κώστα Βενιζέλου, Εκδόσεις Λιβάνη 2002). Αυτοί όμως επειδή λειτούργησαν σαν ταξιθέτες της Ιστορίας, συνοδεύοντας τη δημοκρατία κατά την επάνοδο της στην Ελλάδα και τη χούντα κατά την έξοδο της, εξαργύρωσαν τον ρόλο τους διατηρώντας τα γαλόνια και μέρος της φήμης τους.
Για το «Σκοτεινό Δωμάτιο» έχουν ήδη γραφτεί πολλά, σε Ελλάδα και Κύπρο. Γι’ αυτό προσυπογράφω την επισήμανση του καθηγητή Ευάνθη Χατζηβασιλείου, στην παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, ότι τα αίτια πρώτα πρέπει να τα αναζητήσουμε εντός μας. Η επίρριψη όλων των ευθυνών στον ξένο δάκτυλο είναι σημάδι υπανάπτυκτης πολιτικής κουλτούρας και, δυστυχώς, «ακόμη λειτουργούμε περισσότερο με τη συνωμοσιολογική ανάλυση της ιστορίας, παρά με τις σκληρές πραγματικότητες», όπως επισήμανε ο Χρήστος Στυλιανίδης στην παρουσίαση του βιβλίου στη Λευκωσία. Συμμερίζομαι λοιπόν τη διαπίστωση του Νίκου Χριστοδουλίδη για τη σημασία των σχέσεων Αθηνών-Λευκωσίας∙ «γιατί αυτές εξαρτώνται αποκλειστικά από τη δική μας στάση, από τη δική μας βούληση. Και δυστυχώς όποτε υπάρχει ρήγμα, ανειλικρίνεια, διαφορετικές προσεγγίσεις, το αποτέλεσμα είναι τραγικό».
Η γραφή του βιβλίου έχει και μια μαγνητική ιδιότητα αφού «διαβάζεται με αδιάλειπτο ενδιαφέρον και ως σφριγηλό και καλά δομημένο αστυνομικό μυθιστόρημα, παρ’ όλο που είναι εκ των προτέρων γνωστά τόσο η κατάληξη του έργου όσο και ο δολοφόνος, ενώ επιπλέον όλοι υποπτευόμαστε τους συνεργούς του» κατά τον Ηλία Νικολακόπουλο. Θα πρόσθετα ότι η γοητεία της γραφίδας του Παπαχελά έγκειται πρώτ’ απ’ όλα στην εντιμότητα της. Δεν στρατεύει την έρευνα εκεί που ο ίδιος έχει προαποφασίσει. Ο Παπαχελάς δεν φωτίζει το παρελθόν για να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες του παρόντος.
«Αυτό κι αν είναι αρετή στις μέρες μας, που ακόμα και οι μύθοι του Αισώπου ή ο χαμένος χρόνος του Προυστ λόγου χάρη, έχουν τεμαχιστεί σε τουιτεράκια και πωλούνται στο κλικοπάζαρο με το κιλό» όπως πολύ πετυχημένα έγραψε η Λιάνα Κανέλλη.
