Του Βασίλη Νέδου
Στον ΟΗΕ κοινοποιεί η κυβέρνηση της Τρίπολης την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου υπό τον πρωθυπουργό Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, αρχικά ότι διαθέτει ζώνη 12 ναυτικών μιλίων χωρικών υδάτων, κυρίως όμως να ανακηρύξει συνορεύουσα ζώνη (contiguous zone) για ακόμη 24 ν.μ. προς βορράν, δικαίωμα το οποίο έχει με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Επί του πρακτέου, η συγκεκριμένη κίνηση έχει κύριο στόχο να απαντήσει στο διάταγμα για τον καθορισμό των δυτικών ορίων της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Αιγύπτου, που αποτελούσε μια ακόμη πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι προκειμένου να ακυρώσει παράπλευρα προβλήματα που δημιουργούσε το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 στην αιγυπτιακή πλευρά.
Λιβύη και Αίγυπτος διαφωνούν για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων τους και με την τελευταία επιστολή στον ΟΗΕ η Τρίπολη ουσιαστικά υποστηρίζει ότι αυτά βρίσκονται ανατολικότερα, όπως φαίνεται και από τον χάρτη που συνοδεύει το ρεπορτάζ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνορεύουσα ζώνη των 24 ναυτικών μιλίων δεν παρέχει στο κράτος που την ανακηρύσσει κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά δίνει δικαιώματα ελέγχου σε ζητήματα που αφορούν την εμπορική κίνηση (τελωνειακά), την ασφάλεια ή τη μετανάστευση.
Ολες οι γραμμές χαράσσονται με βάση τη λιβυκή αντίληψη για τα πράγματα, ως εκ τούτου και προς ανατολάς, στα σύνορα με την Αίγυπτο.
Αναμένεται, βεβαίως, ότι στη συγκεκριμένη οριοθέτηση το Κάιρο θα απαντήσει μέσω κάποιας επιστολής στα Ηνωμένα Εθνη και συγκεκριμένα στη Διεύθυνση Ωκεανών και Δικαίου της Θάλασσας, όπου πλέον βρίσκεται αναρτημένη η λιβυκή απόφαση.
Η παράμετρος της Κρήτης
Για την ελληνική πλευρά η κίνηση της κυβέρνησης της Τρίπολης δεν αλλάζει ριζικά όσα ήταν ήδη γνωστά. Οπως για παράδειγμα ότι ο κόλπος της Σύρτης είναι «κλειστός» και αποτελεί σημείο εκκίνησης για τις γραμμές βάσης που αποτελούν το εναρκτήριο σημείο μέτρησης για τα χωρικά ύδατα, θαλάσσιες ζώνες όπως η συνορεύουσα που ανακηρύχθηκε και, βεβαίως, για την ΑΟΖ.
Ασκεί, βέβαια, μια έμμεση πίεση προς την Αθήνα ως προς την εκκρεμότητα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα νότια της Κρήτης, τα οποία βρίσκονται απέναντι από την Κυρηναϊκή της Λιβύης, στα 12 μίλια, γεγονός το οποίο η Αγκυρα και η Τρίπολη δεν αποδέχθηκαν το 2019, καθώς στο μνημόνιο που υπέγραψαν με μια λοξή οριοθέτηση επελέγη η καινοφανής άποψη ότι Λιβύη και Τουρκία έχουν αντικείμενες ακτές.
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα προχώρησε στην επέκταση των χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου πριν από περίπου τρία χρόνια (προεδρικό διάταγμα Δεκέμβριος 2020 και ψήφιση από τη Βουλή Ιανουάριος 2021). Η απόφαση αυτή, πάντως, δεν είχε συνοδευθεί από την αντίστοιχη για ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης των 24 ναυτικών μιλίων στο Ιόνιο. Στην επέκταση δεν είχε συμπεριληφθεί η Κρήτη, σε σημαντικό βαθμό λόγω της ερμηνείας που δίνει η Αγκυρα στο casus belli.
