Του Γιάννη Ιωάννου
Μια συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ μπορεί να φάνταζε, εδώ και χρόνια, μια άλυτη εξίσωση ωστόσο αυτό που πλέον διαφαίνεται είναι πως η εβδομάδα αυτή φέρνει σημαντικές, ιστορικές θα έλεγε κανείς, εξελίξεις στο ζήτημα -που συνδέονται άρρηκτα με τις ενεργειακές και πολιτικές δυναμικές στην ανατολική Μεσόγειο. Η αμερικανική πρωτοβουλία για συνομιλίες μεταξύ των δύο -με την προσωπική εμπλοκή του γνώριμου στη Κύπρο Άμος Χοκστάϊν- δείχνει να σχηματοποιείται σε τελικό προσχέδιο συμφωνίας κι εκτός απροόπτου, Λίβανος και Ισραήλ θα έχουν έως τα τέλη του μήνα συμφωνήσει στον καθορισμό θαλασσίων συνόρων. Πραγματικότητα που ανοίγει τον δρόμο για την περαιτέρω ανάπτυξη των κοιτασμάτων “Karish” και “Qanna”, τα οποία όχι μόνο ήταν αντικείμενο αμφισβήτησης αλλά απειλούσαν και την περιοχή -λόγω και της παρουσίας στο Λίβανο της Χεζμπολάχ- με ένα νέο κύκλο βίας.
Η συμφωνία δείχνει, επιπλέον, προς την κατεύθυνση σημαντικών δυναμικών για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, που έχουν σημασία για τη Κύπρο, μιας κι εμπλέκει συγκεκριμένους δρώντες -στη προκείμενη τους ίδιους- με τους οποίους η Κυπριακή Δημοκρατία έχει άμεση εμπλοκή όσον αφορά τις ενεργειακές εξελίξεις στη περιοχή αλλά και σε σχέση με ανοικτά ζητήματα διαπραγματεύσεων -σε εμπορικό επίπεδο ή -σημαντικότερα- στο πεδίο του καθορισμού θαλασσίων ζωνών:
• H διαπραγμάτευση Κύπρου-Ισραήλ για το ζήτημα της εκμετάλλευσης των «Αφροδίτη-Ισάϊ» χρονίζει εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, με τις εξελίξεις να παραμένουν μεν δημιουργικά ανοικτές αλλά χωρίς την άμεση προοπτική κατάληξης. Ισραήλ και Λίβανος, με την ενεργητική αμερικανική διαμεσολάβηση και εν μέσω προβλημάτων (ζοφερή η πολιτική και οικονομική κατάσταση στο Λίβανο, σε νέες εκλογές το Ισραήλ μετά από σειρά διαδικασιών τα τελευταία τέσσερα χρόνια) κατόρθωσαν να καταλήξουν κάπου ενώ τεχνικά βρίσκονται μεταξύ των σε εμπόλεμη κατάσταση -με τα διλήμματα ασφάλειας να παραμένουν εκεί
• Κύπρος και Λίβανος έχουν, τεχνικά, ανοικτά ζητήματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών παρά την μεταξύ τους συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ του 2007 -που εκκρεμεί ως προς την επικύρωσή της από τον Λίβανο. Ο τελευταίος είχε καταγγείλει και την συμφωνία καθορισμού θαλασσίων ζωνών Κύπρου-Ισραήλ, του 2010, ως παραβίαση της κυριαρχίας και των οικονομικών του συμφερόντων. Η συμφωνία συνεπώς ανοίγει τον δρόμο για πλήρη ομαλοποίηση στο ζήτημα των θαλασσίων συνόρων Κύπρου-Λιβάνου και
• Η Total, με ισχυρή παρουσία στη κυπριακή ΑΟΖ, ωφελείται άμεσα από την συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ μιας και εμπλέκεται στην αποκλειστική οικονομική ζώνη του πρώτου και θα της αποδοθεί το κοίτασμα “Qanna”. Εξέλιξη που δεν πρέπει να αφήσει αδιάφορη, για την συνέχεια, την Λευκωσία -με βάση και τις δεσμεύσεις του γαλλικού κολοσσού για έρευνες στα κυπριακά θαλασσοτεμάχια. Παρουσία στο τεμάχιο “Karish” έχει και η ελληνικών συμφερόντων Energean η οποία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον σε αρκετά projects με κυπριακό αποτύπωμα στη περιοχή
Η διαφιλονικούμενη περιοχή μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Το προσχέδιο διευθέτησης των διαφορών φαίνεται να γίνεται αποδεκτό τόσο από το Ισραήλ όσο και από την κυβέρνηση του Λιβάνου -με την σιωπηρή αποδοχή και της οργάνωσης Χεζμπολάχ.
Τι να αναμένουμε
Λίβανος και Ισραήλ εκτός απροόπτου θα προχωρήσουν με την υπογραφή συμφωνίας -όροι της οποίας έχουν ήδη διαρρεύσει στον ισραηλινό και λιβανέζικο Τύπο μετά την παράδοση από τους Αμερικανούς του προσχεδίου- έως τα τέλη του μήνα. Πέραν των όρων και του πως αυτοί θα επηρεάσουν τις ενέργειες των εμπλεκόμενων εταιρειών, ως προς την μεγάλη εικόνα προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
• To ενδιαφέρον της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για την ανατολική Μεσόγειο δεν έχει υποχωρήσει -τουναντίον
• Τόσο για το Ισραήλ όσο και για την Γαλλία -σε μεγάλο βαθμό από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις- η οικονομική και πολιτική σταθεροποίηση του Λιβάνου όπως και η μείωση της επιρροής του Ιράν και της Χεζμπολάχ παραμένουν κορυφαίες προτεραιότητες για λόγους ασφάλειας στην περιοχή
• Το Ισραήλ παραμένει ένας δρώντας που σε σχέση με τις ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή διατηρεί, πάντα, στάση “wait & see” προσεγγίζοντας το optimization του τόσο εμπορικά όσο και σε σχέση με τις διαστάσεις ασφάλειας
