Του Γιάννη Ιωάννου
Ο βρετανικός πολυεθνικός κολοσσός πετρελαίου της BP μαζί με την εμιρατιανή Abu Dhabi National Oil (Adnoc, δηλαδή η κρατική εταιρεία πετρελαίου των ΗΑΕ) ανακοίνωσαν την περασμένη Τρίτη κοινή προσφορά για την αγορά του 50% της ισραηλινής NewMed Energy σε μια συμφωνία αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ΝewMed Energy, γνωστή και ως Delek παλιότερα, είναι εκ των εταίρων του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» στην ΑΟΖ του Ισραήλ, διατηρώντας το 45.33% του τεράστιου κοιτάσματος που ανακαλύφθηκε το 2010 στη θαλάσσια περιοχή και εκτιμάται σε 22 τρις κυβικά πόδια φυσικού αερίου (22 tcf). To κοίτασμα «Λεβιάθαν» (συνδιαχειρίζεται από την Chevron) έχει δεσμευτεί βάσει νομοθετικού πλαισίου στο Ισραήλ για εξαγωγές και από το 2019 εξάγει ποσότητες φυσικού αερίου της τάξης των 12 bcm (δις κυβικά μέτρα) ετησίως προς την Αίγυπτο και την Ιορδανία.
H είδηση της προσφοράς, σύμφωνα με τον εξειδικευμένο οικονομικό Τύπο διεθνώς αλλά και ισραηλινά ΜΜΕ, της BP-Adnoc οδήγησε την περασμένη Τρίτη σε θεαματική άνοδο της μετοχής της NewMed Energy (έως 30%) στο χρηματιστήριο αξιών του Ισραήλ. Η NewMed, πρώην Delek, ανήκει στον ισχυρό Ισραηλινό μεγιστάνα, Yitzhak Tshuva -που από το 2015 παίζει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στην αγορά του φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο και δη στα πλάνα εξαγωγών του Ισραήλ σε σχέση με τα ενεργειακά κοιτάσματα στην ΑΟΖ του και που, επίσης, ενεπλάκη και σε υπόθεση με την αντιμονοπωλιακή αρχή της χώρας για τα δικαιώματα της Delek στα κοιτάσματα “Tamar”, “Karish” και “Tanin”.
Χάρτης που αναπαριστά ολιστικά τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου («Ζορ», «Λεβιάθαν», κτλ) και τις πιθανές οδεύσεις για σκοπούς εξαγωγών. Πρόσφατα Ισραήλ και Λίβανος κατόρθωσαν να επιλύσουν τις διαφορές τους στην αμφισβητούμενη περιοχή μεταξύ των θαλάσσιων ζωνών τους. Πλέον στην μεγάλη εικόνα του «Λεβιάθαν» επί της ισραηλινής ΑΟΖ προστίθενται δυνητικά ο βρετανικός κολοσσός της ΒP και η κρατική εταιρεία πετρελαίου των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Πηγή: TEKMΩR
Η μεγάλη εικόνα
Η BP και η Adnoc δήλωσαν ότι σχεδιάζουν να δημιουργήσουν μια κοινή επιχείρηση για τους σκοπούς της εξαγοράς, η οποία θα «εστιάζει στην ανάπτυξη φυσικού αερίου σε διεθνείς τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Μεσογείου». Σε ισραηλινά ΜΜΕ μάλιστα ο CEO της ισραηλινής NewMed Energy, Yossi Abu, εκθείασε την προσφορά του βρετανοεμιρατιανού ενδιαφέροντος ενώ σε παρεμφερές κλίμα κινήθηκε και ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Ισραέλ Κατζ.
Η μεγάλη εικόνα της προσφοράς εξαγοράς για το «Λεβιάθαν», που εκτιμάται σε 2 δις δολάρια, από την BP-Adnoc έχει τεράστια γεωπολιτική σημασία και προεκτάσεις που συνδέονται με το πλαίσιο «συμφωνιών του Αβραάμ» που οδήγησε στην ομαλοποίηση των σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ το 2020. Το 2021 μάλιστα, στα πλαίσια των «συμφωνιών του Αβραάμ», η Delek (νυν NewMed) πούλησε το 22% του κοιτάσματος “Tamar” στην κρατική εμιρατιανή Mubadala Petroleum ενώ στα πλαίσια σύναψης διπλωματικών σχέσεων με το Μαρόκο, η ισραηλινή NewMed Energy δραστηριοποιήθηκε σε εξαγωγή φυσικού αερίου και προς το βασίλειο του Μαγκρέμπ.
Το μοτίβο των, υποβοηθούμενων από τις ΗΠΑ, «συμφωνιών του Αβραάμ» δείχνει να επεκτείνεται κατεξοχήν στον τομέα της ενέργειας (σ.σ. μαζί με το πεδίο των πληροφοριών, της κυβερνοασφάλειας και του εξαγωγικού εμπορίου) με το εν λόγω πεδίο να αποτελεί και το κατεξοχήν σημείο εμβάθυνσης των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ με γεωπολιτικό αποτύπωμα σε ολόκληρα τα υποσυστήματα των χωρών ΜΕΝΑ και της ανατολικής Μεσογείου.
Προεκτάσεις για τη Κύπρο
Η εξαγορά μέρους του «Λεβιάθαν» από την BP και την κρατική εμιρατιανή Adnoc δείχνει να επανακαθορίζει την τράπουλα των εξαγωγών του φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου -ιδίως υπό το βάρος του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και του πως τα κοιτάσματα της περιοχής θα μπορούσαν να διασφαλίσουν μέρος της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και των κρατών της περιοχής. Αναπόφευκτα, κι ανεξαρτήτως των επιλογών (αγωγοί, LNG, FLNG) για εξαγωγή από το «Λεβιάθαν», επηρεάζεται και το τεμάχιο «12» («Αφροδίτη») επί της κυπριακής ΑΟΖ δεδομένης τόσο α. της παρουσίας της NewMed Energy στη κοινοπραξία του «12» όσο και β. εξαιτίας της χρονίζουσας εκκρεμότητας για το ποσοστό του «Αφροδίτη» που διεκδικεί το Ισραήλ από την ΚΔ -λόγω του γειτνιάζοντος κοιτάσματος «Ισάι».
Οι τάσεις στην ανάλυση διακρίνουν εδώ τρεις άξονες που δυνητικά θα απασχολούσαν την ΚΔ σε βάθος χρόνου αν το Λεβιάθαν περάσει τελικά σε ποσοστό 50% στην κοινοπραξία ΒP-Εμιρατιανών:
- Tην επαναφορά της Τουρκίας ως βασικού αγοραστή φυσικού αερίου με προέλευση από την ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία, από τις μεγαλύτερες αγορές στην περιοχή, θα μπορούσε να επανέλθει ως δυνητικός αγοραστής φυσικού αερίου από το ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» ή ως ενδιάμεσου κόμβου για μεταφορά ποσοτήτων στην Ευρώπη. Οι πρόσφατες εξελίξεις σε σχέση με την ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων της Άγκυρας με το Ισραήλ και τα ΗΑΕ συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση όπως και η διαφαινόμενη πλήρης αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-Αιγύπτου -λόγω του ρόλου κλειδί που παίζει για το Ισραήλ η ενεργειακή ασφάλεια και διασύνδεση με το Κάιρο
- Την περαιτέρω καθυστέρηση στην εμπορική αξιοποίηση των κοιτασμάτων του «Αφροδίτη» και δη της έναρξης παραγωγής του για σκοπούς εξαγωγών ή εσωτερικής, για τη Κύπρο, κατανάλωσης
- Την επαναφορά του σεναρίου της περιόδου 2014-2018 για απευθείας σύνδεση του «Λεβιάθαν» με την Τουρκία μέσω της κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου -που σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα παρέκαμπτε τη Κύπρο
