Του Βασίλη Νέδου
Ασαφή σήματα εκπέμπονται αυτή την περίοδο από την Άγκυρα, καθώς παρά το συνεχιζόμενο άτυπο μορατόριουμ που επικρατεί, γίνονται κινήσεις οι οποίες παρακολουθούνται και αναλύονται με ενδιαφέρον από την Αθήνα. Ενώ αξιολογείται θετικά ότι τα τουρκικά ναυτικά γυμνάσια που άρχισαν χθες (και είναι σε γνώση της «Κ») περιορίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο, προκαλεί σκεπτικισμό η δέσμευση περιοχής στο Κεντρικό Αιγαίο –μεταξύ Σκύρου και Χίου– για ασκήσεις μεταξύ 5 και 26 Ιουνίου.
Συγκεκριμένα, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (ΤΕΔ) και δη το ναυτικό άρχισαν να διεξάγουν κάποιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αν και οι δραστηριότητες παραμένουν στενά οριοθετημένες στην περιοχή ανατολικά της Ρόδου και βορειοδυτικά της Κύπρου, ως εκ τούτου καθαρά σε διεθνή ύδατα, εκτιμάται ότι επί της ουσίας το τουρκικό ναυτικό έχει προχωρήσει σε μια περιορισμένη εκδοχή του «Θαλασσόλυκου ’23» (Deniz Kurdu). Υπενθυμίζεται ότι η Άγκυρα δεν δέσμευσε καμία περιοχή στο Αιγαίο, ουσιαστικά ακυρώνοντας τον «Θαλασσόλυκο ’23», ο οποίος σχεδιαζόταν να πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις (1-4 και 6-12 Ιουνίου) και να ολοκληρωθεί πριν από τις 15 Ιουνίου και την έναρξη του επίσημου μορατόριουμ στο Αιγαίο, βάσει του μνημονίου Παπούλια – Γιλμάζ.
Εξετάζεται επίσης και η σκοπιμότητα έκδοσης αεροπορικής οδηγίας (ΝΟΤΑΜ υπ’ αριθμόν Α 3549/23) με την οποία η Άγκυρα προανήγγειλε «δέσμευση» περιοχής για ασκήσεις εντός του FIR Αθηνών και δη σε μια περιοχή που συμπίπτει με διεθνή εναέριο χώρο για την περίοδο μεταξύ 5 και 26 Ιουνίου. Η ισχύς της ΝΟΤΑΜ (την οποία η Ελλάδα ακύρωσε με δική της ΝΟΤΑΜ) αφορά, βεβαίως, και περίοδο η οποία συμπίπτει με το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ.
Η συγκεκριμένη περιοχή έχει δεσμευθεί επανειλημμένως και στο παρελθόν από τις τουρκικές αρχές και αποτελεί ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η διπλωματία της γειτονικής χώρας για να αντικρούσει την πάγια ελληνική θέση για τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας αλλά και την αρμοδιότητα στο Αιγαίο πέλαγος. Σε αυτό το γενικό πλαίσιο τα τελευταία χρόνια η Τουρκία δήλωσε –παρατύπως– και κάποια πεδία βολής στο Αιγαίο, εντός περιοχών που συμπίπτουν με διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι επί της ουσίας δεν τίθεται κανένα θέμα για την αρμοδιότητα εναέριας κυκλοφορίας, παρά τις προσπάθειες που έχουν κάνει οι Τούρκοι να αμφισβητήσουν ακόμη και στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) το γεγονός ότι το Αιγαίο ελέγχεται από τις ελληνικές αρχές. Σε κάθε περίπτωση εκτιμάται ότι η έκδοση ΝΟΤΑΜ αφορά απλή υπενθύμιση εκ μέρους των Τούρκων των διεκδικήσεων της Άγκυρας σε αυτό το σκέλος. Αν θα πραγματοποιηθούν οι ασκήσεις με πραγματικά πυρά που έχουν προαναγγελθεί μέσω της ΝΟΤΑΜ, αυτό θα φανεί την ερχόμενη Τρίτη, όταν και ξεκινάει η ισχύς της.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι από τις 6 Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα, με βάση τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου και παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας έχουν πραγματοποιηθεί από συνολικά πέντε αεροσκάφη. Υπενθυμίζεται ότι πριν από τις 6 Φεβρουαρίου πέντε αεροσκάφη πραγματοποιούσαν παραβιάσεις σχεδόν καθημερινά. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση πραγματοποίησης ασκήσεων στην περιοχή που έχει δεσμευθεί μεταξύ 5 και 26 Ιουνίου από τουρκικά αεροσκάφη, θα διακοπεί η νηνεμία πάνω από το Αιγαίο.
Στην Αθήνα, βεβαίως, παρακολουθούνται όλες αυτές οι κινήσεις, ενώ σε διπλωματικό επίπεδο αναμένεται να επιδιωχθεί και αυτή την περίοδο και μετεκλογικά, μια σταδιακή προσπάθεια επανεκκίνησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μέσα από υφισταμένους αλλά και νέους διαύλους.
