Του Γιώργου Κακούρη
Προς την κατεύθυνση της συμφωνίας κινούνται τα κράτη-μέλη για τον επίμαχο κανονισμό για τις καταστάσεις κρίσης στη μετανάστευση, μετά από εντατικές διαβουλεύσεις που είχαν ως αποτέλεσμα αλλαγές στο προσχέδιο που ικανοποίησαν ορισμένες ανησυχίες της Γερμανίας, και άνοιξαν τον δρόμο για επίτευξη ειδικής πλειοψηφίας σε μια από τις επόμενες συναντήσεις των πρέσβεων των 27 κρατών-μελών (COREPER) στις Βρυξέλλες.
Η συμφωνία ήρθε μετά από διαδοχικές διαβουλεύσεις της ισπανικής προεδρίας που διήρκεσαν μέχρι και τις πρώτες ώρες της συνάντησης των υπουργών Εσωτερικών στις Βρυξέλλες την περασμένη Πέμπτη, ειδικά σε σχέση με ορισμένα ζητήματα που αφορούν τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των αιτητών ασύλου ακόμα και όταν θα υπάρχουν χαλαρώσεις στις υποχρεώσεις των χωρών της πρώτης γραμμής σε περίπτωση αυξημένων ροών.
Ωστόσο, όταν ο Ισπανός ΥΠΕΣ Φερνάντο Μαρλάσκα και η αρμόδια Επίτροπος Ίλβα Γιόχανσον έδωσαν συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο, δεν μπόρεσαν να ανακοινώσουν πως τα εμπόδια ξεπεράστηκαν, εκφράζοντας όμως αισιοδοξία πως αυτά που μένει να συμφωνηθούν είναι μικρές μεν, σημαντικές δε λεπτομέρειες.
Αν και απέφυγαν επιμελώς να πουν περισσότερα, ο λόγος ήταν οι αντιρρήσεις της Ιταλίας η οποία θέλει πιο αυστηρές πρόνοιες κατά ανθρωπιστικών οργανισμών που συμμετέχουν στη διάσωση μεταναστών από ναυάγια στη Μεσόγειο, πρακτική η οποία για την ιταλική κυβέρνηση ενθαρρύνει τις αφίξεις και ενισχύει τους διακινητές.
Επόμενες ημέρες
Η προσπάθεια συνεχίζεται τις επόμενες ώρες και ημέρες, με τους μόνιμους αντιπροσώπους των κρατών-μελών να καλούνται να διευθετήσουν τις τελικές λεπτομέρειες ώστε τα 27 κράτη-μέλη να συμφωνήσουν την κοινή τους θέση γι’ αυτή την κρίσιμη πρόταση κανονισμού, κάτι που μπορεί να γίνει σε επίπεδο COREPER πριν από την επόμενη προγραμματισμένη συνάντηση των υπουργών στα τέλη Οκτωβρίου.
Πάντως, διπλωματικές πηγές επιμένουν πως η Ιταλία δεν μπλόκαρε τη συζήτηση, αλλά ζήτησε χρόνο για εξέταση του κειμένου της συμφωνίας. Προς αυτή την κατεύθυνση ήταν και οι δηλώσεις που έκανε δημόσια την ίδια ημέρα ο Ιταλός ΥΠΕΞ Αντόνιο Ταγιάνι, σε συνέντευξη Τύπου με τη Γερμανίδα ομόλογό του Αναλένα Μπέρμποκ στο Βερολίνο.
Πέρα από τις διαφωνίες Πολωνίας και Ουγγαρίας με τις χαλαρώσεις για τις χώρες της πρώτης γραμμής (της αλληλεγγύης δηλαδή μέσω μετεγκαταστάσεων μεταναστών ή χρηματικής συνεισφοράς στη διαχείριση των αφίξεων, ως αντάλλαγμα για την επίδειξη ευθύνης από τις χώρες άφιξης στη νότια Ευρώπη), η στροφή της Γερμανίας από την αποχή στην έγκριση εδραιώνει μια ευρεία πλειοψηφία για έγκριση με ειδική πλειοψηφία. Υπενθυμίζεται πως Πολωνία και Ουγγαρία είχαν ψηφίσει εναντίον της κοινής θέσης σε κρίσιμη συνάντηση της COREPER τον Ιούλιο, ενώ η Γερμανία μαζί με ορισμένες άλλες χώρες είχαν τηρήσει αποχή.
Ορίζοντας ο Φεβρουάριος
Στις Βρυξέλλες είναι εν πολλοίς αντιληπτό ότι οι συζητήσεις επί συζητήσεων για τις λεπτομέρειες είναι εν μέρει εικονικές (και ίσως για εσωτερική πολιτική κατανάλωση στα κράτη-μέλη), καθώς η επίτευξη πολιτικής συμφωνίας σε κοινή θέση δεν είναι το τέλος της διαδικασίας αλλά μόνο η αρχή του τέλους. Βάσει της θέσης στην οποία θα καταλήξουν οι 27, θα ξεκινήσει μια νέα διαπραγμάτευση μεταξύ Συμβουλίου και Κοινοβουλίου για την τελική μορφή της νομοθεσίας, η οποία είναι μόνο μία από αρκετές που αποτελούν το Νέο Πακέτο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο για επικαιροποίηση της ενοποιημένης πολιτικής σε επίπεδο Ε.Ε.
Η προσπάθεια να ολοκληρωθεί το Νέο Πακέτο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο προτάθηκε για πρώτη φορά από την Κομισιόν τον Σεπτέμβριο του 2020, έχει ως χρονοδιάγραμμα τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον ερχόμενο Ιούνιο. Όχι μόνο στο πλαίσιο της προσπάθειας πολλών κυβερνήσεων για περιορισμό της Ακροδεξιάς στην κάλπη, αλλά και λόγω του ότι αν το πακέτο δεν προχωρήσει, το αδιέξοδο αναμένεται να εδραιωθεί όταν την βελγική προεδρία του Συμβουλίου (α΄ εξάμηνο του 2024) διαδεχθούν η ουγγρική και η πολωνική (β΄ εξάμηνο του 2024 και α΄ εξάμηνο του 2025), οι οποίες διαφωνούν με κεντρικές πρόνοιες του πακέτου.
Συμβούλιο και Κοινοβούλιο έχουν ήδη αρχίσει τις διαβουλεύσεις για τρεις κρίσιμους κανονισμούς: για τη διαχείριση της μετανάστευσης, τις διαδικασίες ασύλου, και τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα. Η καθυστέρηση που προκαλούσε η διαφωνία στο Συμβούλιο στην έναρξη διαβουλεύσεων για τον κανονισμό για τις καταστάσεις κρίσης (τον οποίο θέλουν τα κράτη πρώτης γραμμής), ήταν η αφορμή για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να παγώσει τις διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη για τον κανονισμό για τους ελέγχους, και ακόμα έναν σημαντικό κανονισμό για μεταρρύθμιση της βάσης δεδομένων για τα δακτυλικά αποτυπώματα.
Πιέσεις και εντός
Αν, πάντως, Γερμανία και Ιταλία έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς, είναι πως πλέον εκτός από την Ιταλία, και η Γερμανία αντιμετωπίζει αυξημένες αφίξεις σε ορισμένες περιοχές, κυρίως μέσω των συνόρων με την Πολωνία και την Τσεχία. Η τάση αυτή είχε ως αποτέλεσμα και την ανακοίνωση των Αρχών των τριών χωρών την Παρασκευή της έναρξης κοινών περιπολιών των αστυνομικών δυνάμεων για αντιμετώπιση των δικτύων διακινητών.
Παράλληλα με τις μεταναστευτικές πιέσεις, η γερμανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει και πολιτικές πιέσεις όπως την αύξηση των ποσοστών της ακροδεξιάς «Εναλλακτικής για τη Γερμανία», ενώ αντίστοιχες ανησυχίες για την άνοδο του εξτρεμισμού αντιμετωπίζουν και αρκετές άλλες χώρες της Ε.Ε.
Συμπεριλαμβανομένης της προεδρεύουσας Ισπανίας, όπου η ανέλιξη της Ακροδεξιάς σε κυβερνητικό συνασπισμό αποτράπηκε προς το παρόν από τις περιορισμένες –σε σχέση με τις προσδοκίες– εκλογικές επιδόσεις του Vox, αλλά και της Κύπρου όπου η κακοδιαχείριση της μετανάστευσης την περασμένη δεκαετία εξέθρεψε εξτρεμιστικά φαινόμενα.
