Του Απόστολου Τομαρά
Η επαναπροσέγγιση Κυπριακής Δημοκρατίας και κοινοπραξίας του τερματικού στο Βασιλικό, στο παρά πέντε, δημιουργεί συγκρατημένες ελπίδες για ολοκλήρωση του μεγαλύτερου ενεργειακού έργου μέχρι το τέλος του 2024, με μια μικρή παράταση εάν χρειασθεί. Το χάσμα που χώριζε τις δύο πλευρές σμικρύνθηκε με παρέμβαση του υπουργείου Ενέργειας, πλην όμως το σκηνικό συνεχίζει να παραμένει εύθραυστο μιας και όπως γίνεται παραδεχτό και στο κυβερνητικό στρατόπεδο έχει κλονισθεί σοβαρά το κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ της κοινοπραξίας του έργου και του συμβαλλόμενου μέρους που είναι η ΕΤΥΦΑ.
Η επιστροφή της κοινοπραξίας στο τερματικό στο Βασιλικό, μετά από δύο μήνες, σε συνδυασμό με το πλαίσιο που συμφωνήθηκε μεταξύ του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου με υψηλόβαθμο στέλεχος της μητρικής εταιρείας, δημιουργούν μια βάση που μπορεί να ολοκληρώσει το έργο. Από τα συμφωνηθέντα προκύπτει πως το υπουργείο Ενέργειας μπαίνει μπροστά προκειμένου να ενισχυθεί το κλίμα εμπιστοσύνης με την κοινοπραξία του έργου και να μην επαναληφθούν φαινόμενα του παρελθόντος τα οποία, όπως λέγεται, ευθύνονται για τη διαμάχη με τους Κινέζους του έργου και τις καθυστερήσεις που προκλήθηκαν. Η συγκεκριμένη κίνηση της κυβέρνησης μπορεί να ερμηνευθεί και ως μομφή κατά της ΕΤΥΦΑ και το κατά πόσο διαθέτει την τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναμικό διαχείρισης έργων όπως το τερματικό στο Βασιλικό.
Το πλαίσιο
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες της «Κ», το βασικό εργαλείο αποτροπής παρόμοιων θεμάτων, όπως αυτό που οδήγησε σε αναστολή των εργασιών στο τερματικό για δύο μήνες περίπου, θα είναι ο Φορέας Παρακολούθησης του έργου ο οποίος θα συσταθεί και θα δώσει καθοριστικό ρόλο στο υπουργείο Ενέργειας για την πορεία εκτέλεσης των έργων. Τον Φορέα θα στελεχώσουν τρεις τεχνοκράτες με εγνωσμένη εμπειρία και γνώση σε έργα όπως αυτό στο Βασιλικό. Το υπουργείο Ενέργειας θα προχωρήσει στην πρόσληψη ενός μηχανικού ο οποίος θα εγκατασταθεί στο υπουργείο, θα είναι πλήρους απασχόλησης και θα έχει ως μοναδικό καθήκον την ενδελεχή παρακολούθηση των κατασκευαστικών έργων. Ο μηχανικός που θα επιλεγεί θα πρέπει να είναι γνώστης του αντικειμένου, γνώστης του έργου και της σύμβασης. Στο Βασιλικό θα εγκατασταθούν δύο μηχανικοί, ειδικοί σε παρόμοια έργα Φ.Α. οι οποίοι θα παρακολουθούν τα κατασκευαστικά ενώ θα είναι οι ενδιάμεσοι κρίκοι κοινοπραξίας με την Κυπριακή Δημοκρατία για επίλυση ζητημάτων που προκύπτουν. Το υπουργείο έχει ενώπιον του κάποιες περιπτώσεις μηχανικών που στο παρελθόν ξελάσπωσαν παρόμοια έργα σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Το πλοίο FSRU
Στη σύσκεψη με τον υπουργό Ενέργειας, το υψηλόβαθμο στέλεχος της μητρικής εταιρείας της κοινοπραξίας διαβεβαίωσε πως η πλωτή μονάδα είναι έτοιμη προς παράδοση και η μόνη εκκρεμότητα είναι η πιστοποίησή της. Ο υπουργός Γιώργος Παπαναστασίου ζήτησε να πραγματοποιηθεί τηλεδιάσκεψη με συμμετοχή του ιδίου, της κοινοπραξίας και του νηογνώμονα ο οποίος θα τους ενημερώσει σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πλωτή μονάδα. Αν τα όσα ισχυρίζονται οι Κινέζοι επιβεβαιωθούν, σε αυτή την περίπτωση θα ζητηθεί να προσκληθεί η Κ.Δ. να παραλάβει το πλοίο FSRU.
Η χρηματοδότηση
Ένα ζήτημα που φαίνεται ότι θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Λευκωσία αφορά τη χρηματοδότηση από πλευράς Ε.Ε. Το τελευταίο ορόσημο του έργου είναι το τέλος του 2024 το οποίο ένεκα της τελευταίας καθυστέρησης με την αναστολή των εργασιών δεν θα έχει ολοκληρωθεί. Ήδη στην κυβέρνηση προετοιμάζονται για μια τέτοια εξέλιξη προκειμένου η Κυπριακή Δημοκρατία να εξασφαλίσει μια νέα παράταση η οποία θα επιτρέψει την εκταμίευση της τελευταίας δόσης από τα €101 εκατ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σύμφωνα με σημείωμα της ΔΕΦΑ, που έχει το 70% των μετοχών της ΕΤΥΦΑ, για να ληφθεί η υπολειπόμενη χορηγία από την Κομισιόν πρέπει να ικανοποιηθούν δύο προϋποθέσεις. Τα αναγνωρισμένα έξοδα για την κατασκευή του τερματικού να ανέλθουν στα €253,18 εκατ. στο τέλος του 2023 και το έργο να ολοκληρωθεί και να εκδοθεί το σχετικό πιστοποιητικό μέχρι το τέλος του 2024. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της ΔΕΦΑ Μάριο Μενελάου, το ποσοστό υλοποίησης του έργου βρίσκεται στο 80%, με το ποσοστό υγροποίησης του πλωτού τερματικού επανυγροποίησης αερίου (FSRU) να βρίσκεται στο 97%, ενώ οι χερσαίες υποδομές βρίσκονται στο 50%. Είπε, ακόμη, ότι τα αναγνωρισμένα έξοδα μέχρι το τέλος του 2023 ανέρχονταν στα €249,6 εκατ., με αποτέλεσμα το μέγιστο ποσό της χορηγίας που μπορεί να απορροφηθεί να ανέρχεται στα €99,8 εκατ.
Τι ενόχλησε του Κινέζους και σταμάτησαν τα έργα
Στη συνάντηση με τον υπουργό Ενέργειας δεν συζητήθηκαν οι οικονομικές απαιτήσεις της κοινοπραξίας μιας και το συμβαλλόμενο μέρος δεν είναι το υπουργείο Ενέργειας αλλά η ΕΤΥΦΑ. Στη συνάντηση ο υπουργός Ενέργειας άκουσε τους Κινέζους να εκφράζουν παράπονα τα οποία άπτονται της καθημερινότητας του έργου και αφορούν τη διαχείρισή του. Οι κινέζοι όπως προκύπτει από πληροφορίες έθεσαν θέματα συνεργασίας προφανώς με τους αρμοδίους που παρακολουθούν το έργο. Τέτοια θέματα είναι οι καθυστερήσεις που φαίνεται ότι παρατηρήθηκαν στην έγκριση εργασιών που ζητούσε η κοινοπραξία, να πληρωθούν τιμολόγια, και να εγκριθούν αλλαγές. Κατά τις ίδιες πληροφορίες τα ζητήματα αυτά συσσωρεύθηκαν με αποτέλεσμα να προκληθεί θέμα εμπιστοσύνης. Οι καθυστερήσεις δημιούργησαν και κόστος το οποίο επιβάρυνε τον εργολάβο.
