Του Απόστολου Τομαρά
Θεού θέλοντος και εμπειρογνώμονoς επιτρέποντος, Κύπρος και Ισραήλ κλείνουν το ζήτημα που υπάρχει από υπουργίας Νεοκλή Συλικιώτη με το κοίτασμα Αφροδίτη και το κατά πόσο η ισραηλινή πλευρά έχει να λαμβάνει από την εμπορική αξιοποίηση του κυπριακού κοιτάσματος. Η συνάντηση, που είχαν οι Υπουργοί Ενέργειας των δυο χωρών στη Λευκωσία, χαρακτηρίζεται παραγωγική και για πρώτη φορά, όπως λένε κυπριακές πηγές, υπάρχει αχτίδα φωτός. Κατά τη συνάντηση των δυο Υπουργών (θηλυκού γένους) σημειώθηκε η μεγαλύτερη πρόοδος από υπάρξεως της διαφοράς με τις βασικές πτυχές του όλου ζητήματος να κλείνουν, έλεγαν οι ίδιες πηγές στην «Κ». Στο τραπέζι παραμένουν κάποιες εκκρεμότητες, κυρίως λεπτομέρειες, προκειμένου να ολοκληρωθεί η σύνταξη του σχετικού εγγράφου και να τύχει επεξεργασίας και έγκρισης από τις νομικές υπηρεσίες των δυο πλευρών. Αν υπάρχει κάτι που η κατάληξή του δεν μπορεί να προσδιορισθεί χρονικά, την παρούσα στιγμή, είναι η διαδικασία που πρέπει να διανύσουν οι δυο πλευρές έως την επίτευξη συμφωνίας. Ωστόσο, αυτό που έχει σημασία και τονίζεται από κυπριακής πλευράς είναι πως το νερό έχει μπει στο αυλάκι και τα όσα συμφωνήσουν οι δυο πλευρές θα κυρωθούν με διακρατική συμφωνία αλλά και έγγραφη αποδοχή από τις εταιρείες που διαχειρίζονται, το κοίτασμα Αφροδίτη και Ισάι στην ισραηλινή ΑΟΖ.
Ο διαμεσολαβητής
Βασικό στοιχείο των όσων φαίνεται να συμφωνήθηκαν στη Λευκωσία είναι ο διορισμός εμπειρογνώμονα διαμεσολαβητή από διεθνή οίκο, ενώπιον του οποίου θα τεθούν όλα τα δεδομένα που υπάρχουν και από τις δυο πλευρές. Ανάμεσα στα δεδομένα θα παραδοθούν και τα στοιχεία των πραγματικών ποσοτήτων υδρογονανθράκων τόσο στο Αφροδίτη όσο και στο Ισάι καθώς επίσης και τα δεδομένα για τις ποσότητες που είναι ανακτήσιμες. Μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας, το Ισραήλ θα έχει δικαιώματα από το κοίτασμα Αφροδίτη όταν θα ξεκινήσει η εμπορική αξιοποίησή του, για την ποσότητα ΦΑ που εισέρχεται εντός του ισραηλινού κοιτάσματος. Ο διαμεσολαβητής στην ουσία θα καθορίσει το ποσοστό ΦΑ, μέσω φόρμουλας υπολογισμού καθώς και την διαδικασία επίλυσης τυχόν διαφορών.
Πρώτα συμφωνία
Η υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου ξεκαθάρισε πως χωρίς επίτευξη συμφωνίας δεν προκύπτει θέμα αποζημίωσης για την ισραηλινή πλευρά. Η κ. Πηλείδου πρόσθεσε πως η ύπαρξη πλάνου ανάπτυξης και πριν υπάρχει η σίγουρη προοπτική για εισοδήματα και από τις δύο πλευρές δεν προκύπτει ζήτημα αποζημίωσης, «γιατί δεν θέλουμε να αδικηθεί ούτε η μια πλευρά ούτε και η άλλη», είπε η Υπουργός. Ωστόσο, αυτό που κρίνεται ότι έχει σημασία είναι η άποψη της κυπριακής πλευράς πως η αξιοποίηση του Αφροδίτη δεν εξαρτάται από την επίλυση της διαφοράς με την ισραηλινή πλευρά. «Είναι δύο διαδικασίες που προχωρούν παράλληλα γι’ αυτό και είπα προηγουμένως ότι όταν συζητηθεί η διαδικασία θα πάρει το δρόμο της, γιατί από κει και πέρα είναι απλά θέμα του να ακολουθηθούν τα βήματα που θα έχουν συμφωνηθεί, ώστε να βγει το τελικό αποτέλεσμα». Η Υπουργός Ενέργειας διέψευσε δημοσιεύματα αναφορικά με το ποσοστό του κοιτάσματος (10%) που εισέρχεται στην ισραηλινή ΑΟΖ.
Το παρελθόν
Ένα στοιχείο που φαίνεται ότι διαιώνισε τη διαφορά μεταξύ των δυο πλευρών ήταν η εμμονή της ισραηλινής πλευράς και κυρίως των διαχειριστών του κοιτάσματος Ισάι στο κατά πόσο ο υπολογισμός των ποσοτήτων έπρεπε να γίνει στη λογική του αμφίδρομου επηρεασμού. Δηλαδή, οι ισραηλινοί επέμεναν στην ανάπτυξη των δυο κοιτασμάτων και στη βάση αυτή να γίνεται ο διαμοιρασμός. Πρόταση η οποία δεν προχώρησε για το λόγο ότι η ποσότητα ΦΑ που εντοπίσθηκε στο Ισάι ήταν μη εμπορεύσιμη σύμφωνα και με παλαιότερη ανακοίνωση του διαχειριστή του κοιτάσματος στις χρηματιστηριακές αρχές του Ισραήλ.
Ο χρόνος
Παρά τα θετικά μηνύματα από τη συνάντηση της Λευκωσίας, η κυπριακή πλευρά αποφεύγει να προσδιορίσει χρονικά την κατάληξη των διαδικασιών με την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας. Οι δυο πλευρές φαίνεται να έχουν δεσμευθεί το όλο θέμα να προχωρήσει τάχιστα και για αυτό το λόγο το επόμενο βήμα θα είναι μια νέα συνάντηση, αυτή την φορά σε επίπεδο τεχνοκρατών, προκειμένου να συζητηθούν οι κατευθυντήριες γραμμές που δόθηκαν σε πολιτικό επίπεδο. Σε τεχνοκρατικό επίπεδο θα κλείσει το θέμα διορισμού εμπειρογνώμονα με την υπογραφή της σχετικής παραπομπής του όλου ζητήματος. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει συσχετισμός, επίτευξης συμφωνίας με την ισραηλινή πλευρά και έναρξης αξιοποίησης του Αφροδίτη, η κυπριακή πλευρά επιθυμεί το όλο θέμα να έχει κλείσει προτού ξεκινήσει το εμπορικό κομμάτι.
Συμφωνία με Chevron για κοίτασμα
Στο πνεύμα ότι το ζήτημα με τους ισραηλινούς δεν επηρεάζει το πλάνο ανάπτυξης του Αφροδίτη, Υπουργείο Ενέργειας και εταιρεία Chevron φαίνεται να έχουν καταλήξει στα επόμενα βήματα όταν στη Λευκωσία είχε έλθει ομάδα της εταιρείας από τις ΗΠΑ. Τότε, όπως είπε η κ. Πηλείδου, συμφωνήθηκε η χρονική περίοδος που θα γίνει η επόμενη γεώτρηση, καθώς και η υποβολή του αναπτυξιακού πλάνου για το Αφροδίτη. Εάν και εφόσον όλα εξελιχθούν με βάση τους σχεδιασμούς, η Λευκωσία ευελπιστεί πως μέχρι το τέλος του 2020 θα έχει παρουσιασθεί από την εταιρεία το τελικό προσχέδιο του πλάνου ανάπτυξης, το οποίο θα επεξεργαστεί και θα εγκρίνει η Κυπριακή Δημοκρατία».
