Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Συστάσεις προς την Κύπρο να προχωρήσει στα προαπαιτούμενα του Σχεδίου Ανάκαμψης κάνουν κοινοτικές πηγές, τονίζοντας πως είναι ο μόνος τρόπος για να μπει η Κύπρος σε μια τροχιά βιώσιμης ανάκαμψης με σωστές βάσεις. Στο πλαίσιο σχολιασμού των πορισμάτων του εαρινού εξαμήνου 2022 της Κομισιόν, οι πιο πάνω πηγές κατέστησαν σαφές πως το Σχέδιο, αν και φιλόδοξο, εμπεριέχει πολλές από τις συστάσεις της Κομισιόν και θα βοηθήσει ώστε να αντιμετωπιστούν οι μακροοικονομικές ανισορροπίες της Κύπρου. Την ίδια ώρα, οι ίδιες κοινοτικές πηγές τόνισαν πως αν η Κύπρος δεν προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις υπάρχει κίνδυνος να χάσει τις χρηματοδοτήσεις που δικαιούται. Όπως εξήγησαν οι αξιωματούχοι της Κομισιόν, η όποια καθυστέρηση θα επηρεάσει την επόμενη αίτηση για εκταμίευση των χρημάτων, άρα θα μετατίθενται συνεχώς και τα χρονοδιαγράμματα που έχουν αρχικώς τεθεί. Κάτι τέτοιο, είπαν, θα έχει ως αποτέλεσμα η Κύπρος να μην καταφέρει να λάβει όλο το ποσό των 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ που συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις και τομές. Η «Κ» είχε γράψει προ εβδομάδας πως 6 – 7 χώρες έχουν προχωρήσει σε αίτημα για καταβολή της πρώτης τους δόσης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ωστόσο οι κοινοτικές πηγές σημείωσαν πως οι χώρες που έχουν αιτηθεί πλέον είναι γύρω στις 10. Τόνισαν επίσης ότι για να πάει μπροστά η χώρα θα πρέπει να υπάρξει αγαστή συνεργασία και από την Κυβέρνηση και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Βάσει των αποτελεσμάτων του εαρινού εξαμήνου του 2022, η Κύπρος αντιμετωπίζει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες. Οι ανισορροπίες της Κύπρου αφορούν το ψηλό δημόσιο χρέος, το ψηλό ιδιωτικό χρέος, το ψηλό εξωτερικό χρέος, το μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και, τέλος, το ακόμα μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, τα ποσοστά του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους παρουσίασαν ξανά μείωση το 2021 ως αποτέλεσμα της ισχυρής ανάκαμψης της οικονομίας, ωστόσο, παραμένουν σε ψηλά επίπεδα. Επίσης, το εξωτερικό χρέος παραμένει σε ψηλά επίπεδα, ενώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στο 10,1% του ΑΕΠ το 2020, λόγω της κάθετης συρρίκνωσης της τουριστικής ζήτησης και παρέμεινε σε ψηλά επίπεδα (-7,2% του ΑΕΠ) το 2021. Τέλος, το ποσοστό των ΜΕΔ παραμένει σε ψηλά επίπεδα (8,1% του ΑΕΠ).
Μεταμνημονιακά συμπεράσματα
Στο πλαίσιο του σχολιασμού των αποτελεσμάτων, οι κοινοτικοί αξιωματούχοι έκαναν αναφορά και στα κύρια συμπεράσματα της μεταμνημονιακής παρακολούθησης της Κύπρου. Η κυπριακή οικονομία ανέκαμψε ουσιαστικά το 2021, μετά την συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020, λόγω της πανδημίας, ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας το 2022, με ανάκαμψή της το 2023. Τα δημόσια οικονομικά παρουσίασαν ουσιαστική βελτίωση το 2021 και το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται ότι θα περιοριστεί περαιτέρω το 2022 και 2023. Θετική ήταν και η πορεία του χρηματοοικονομικού τομέα, είπαν, με σημαντική πρόοδο να έχει σημειωθεί και στη μείωση των ΜΕΔ. Η Κύπρος εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικά αποθεματικά σε ρευστότητα και απολαμβάνει τα οφέλη από την αξιολόγησή της στην επενδυτική βαθμίδα από τρεις κύριους οίκους αξιολόγησης, καθώς επίσης η Κύπρος διατηρεί την ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους της.
Εαρινό εξάμηνο
Μετά από μια ισχυρή ανάκαμψη 5,5% το 2021, η Κομισιόν εκτιμά στις εαρινές της προβλέψεις πως η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 2,3% το 2022 λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της εκτίναξης του πληθωρισμού. Οι προοπτικές είναι πιο θετικές για το 2023, καθώς ο τουρισμός αναμένεται να ανακάμψει περαιτέρω και οι παγκόσμιες τιμές της ενέργειας να χαλαρώσουν κάπως. Τα δημόσια οικονομικά πρόκειται να συνεχίσουν τη βελτίωση που παρουσιάζεται το 2021, με το ονομαστικό ισοζύγιο να αυξάνεται από -1,7% το 2021 σε -0,3% το 2022.
Αναφέρει πως το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,5% το 2021, ξεπερνώντας το προ-πανδημικό επίπεδο του 2019. Τόσο η εγχώρια όσο και η εξωτερική ζήτηση συνέβαλαν στην ανάπτυξη, καθώς η εγχώρια ζήτηση υποστηρίχθηκε από τη δημοσιονομική τόνωση και μια επιτυχημένη εκστρατεία εμβολιασμού, η οποία επέτρεψε τη σταδιακή άρση των περιορισμών. Οι εξαγωγές μη ταξιδιωτικών υπηρεσιών, οι χρηματοοικονομικές και οι επαγγελματικές υπηρεσίες συνέχισαν να επεκτείνονται έντονα. Ωστόσο, ο κλάδος του τουρισμού ανέκαμψε μόνο εν μέρει: σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019, οι αφίξεις τουριστών έφτασαν το 48,7%, ενώ τα έσοδα ήταν στο 56,4%.
Τονίζει πως η κυπριακή οικονομία ξεκίνησε το 2022 σε ισχυρές βάσεις, αλλά η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι σχετικές κυρώσεις αναμένεται να επηρεάσουν την οικονομική δραστηριότητα, ιδιαίτερα τις εξαγωγές τουρισμού και υπηρεσιών, καθώς η Ρωσία είναι μια σημαντική αγορά και για τους δύο. Οι υψηλές τιμές των καυσίμων και ο αυξανόμενος πληθωρισμός αποτελούν πρόσθετη πρόκληση για τον τουριστικό τομέα. Παράλληλα με την πτώση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, ο υψηλός πληθωρισμός θα επηρεάσει επίσης την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις των νοικοκυριών το 2022. Ταυτόχρονα, η κρατική κατανάλωση αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά, καθώς τα μέτρα στήριξης της πανδημίας σταδιακά καταργούνται.
Αύξηση του ΑΕΠ το 2022 και 2023
Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,3% το 2022. Μια ισχυρότερη αναπτυξιακή δυναμική προβλέπεται να επαναληφθεί το 2023, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,5%, καθώς η τουριστική ζήτηση αναμένεται να ανακάμψει σημαντικά και η καθυστερημένη μερική τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών αναμένεται να στηρίξει την αγοραστική δύναμη. Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε γενικά σταθερό το 2021 στο 7,5%. Η απασχόληση και οι κενές θέσεις ήταν σε άνοδο στα τέλη του 2021, ενώ η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να θέσει φρένο στην αγορά εργασίας αργότερα φέτος. Το 2022, η ανεργία προβλέπεται να αυξηθεί κάπως στο 7,8%, πριν συνεχίσει την πτωτική της τάση το 2023 στο 7,3%.
Ο γενικός πληθωρισμός βρίσκεται σε άνοδο και αναμένεται να φτάσει στο 5,2% το 2022, από 2,3% το 2021. Αυτό οφείλεται κυρίως στις εξαιρετικά υψηλές τιμές του πετρελαίου, καθώς η Κύπρος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από προϊόντα πετρελαίου. Οι τιμές των μη ενεργειακών βιομηχανικών προϊόντων και των τροφίμων έχουν επίσης αυξηθεί ως αποτέλεσμα των διαταραχών της αλυσίδας εφοδιασμού και του δευτερογενούς αντίκτυπου από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας. Το 2023, καθώς οι τιμές της ενέργειας αναμένεται να μετριαστούν κάπως και τα προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς θα εκτονωθούν, ο πληθωρισμός προβλέπεται στο 2,7%.
