Του Απόστολου Τομαρά
Θέμα χρόνου πρέπει να θεωρείται η επισημοποιήσει του διαζυγίου ΕΤΥΦΑ και CPP-METRON Consortium Ltd (CMC Ltd) για τα κατασκευαστικά έργα του τερματικού ΦΑ στο Βασιλικό. Σύμφωνα με την πληροφόρηση που υπάρχει οι επίσημες ανακοινώσεις ενδέχεται να γίνουν μέσα στην εβδομάδα με τον Υπουργό Ενέργειας να ενημερώνεται για την πορεία των διαβουλεύσεων μεταξύ των δυο πλευρών την Τρίτη 16 Ιουλίου. Η έξοδος των κινέζων από το ενεργειακό έργο θα σημάνει την αναζήτηση νέων εργολάβων προκειμένου να ολοκληρωθεί το 40% των κατασκευαστικών έργων που υπολείπονται ενώ σε δεύτερο στάδιο η κυβέρνηση εμφανίζεται έτοιμη να αναζητήσει τι δεν πήγε καλά με το συγκεκριμένο έργο και έμεινε ημιτελές. Επίσης η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί η οποία αναμφίβολα πλήττει την εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας και θεωρείται βέβαιο θα αποτελέσει αποτρεπτικός παράγοντας για διεθνείς εταιρείες με πείρα σε μελλοντικά μεγάλα έργα. Η οριστικοποίηση του διαζυγίου στο Βασιλικό θεωρείται βέβαιο πως θα πιέσει και σε αλλαγές στο πλαίσιο παραχώρησης δημοσίων έργων το οποίο θεωρείται προβληματικό. Ωστόσο πριν η κυβέρνηση προχωρήσει σε διόρθωση των διαδικασιών θα πρέπει να αναζητήσει τι πήγε στραβά και το ένα μετά το άλλο εμβληματικά έργα υποδομών είτε δεν άρχισαν ποτέ ή εγκαταλείφθηκαν μισοτελειωμένα. Οι έρευνες θεωρούνται μονόδρομος μιας και από το συμφωνημένο διαζύγιο θα προκύψουν και οικονομικές ζημιές για την Δημοκρατία από το πάρε δώσε που βρίσκεται σε εξέλιξη με τους κινέζους. Υπό αυτά τα δεδομένα μετατίθεται για το απώτερο μέλλον ο στόχος για εισαγωγή ΦΑ, επίσης σημαντικό θέμα που επιβαρύνει ετησίως τα κρατικά ταμεία. Όπως έχει γράψει επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα η «Κ» και επιβεβαιώνεται και από νεότερες πληροφορίες στο κυβερνητικό σχήμα μελετούν δομικές αλλαγές οι οποίες θα περιορίσουν φαινόμενα όπως αυτό με το τερματικό στο Βασιλικό, το λιμάνι της Λάρνακας ή άλλα έργα όπως ο δρόμος Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς που έχουν εξελιχθεί προβληματικά στην κατασκευή τους.
Τα πλαίσιο
Μετά και την καταγγελία της σύμβασης για τα έργα ανάπλασης του λιμανιού της Λάρνακας στο κυβερνητικό στρατόπεδο έχει ξεκινήσει μια συζήτηση η οποία στόχο έχει την ουσία του προβλήματος που δεν είναι άλλη από τα κριτήρια με τα οποία κατακυρώνεται ένα έργο. Η λογική που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις και που δεν είναι άλλη από τη χαμηλότερη προσφορά οδεύει προς αλλαγή με την προσθήκη ποιοτικών κριτηρίων στην παραχώρηση δημόσιων έργων. Αναφορικά με το τερματικό ΦΑ στο Βασιλικό στο Υπουργείο Ενέργειας φαίνεται να έχουν καταλήξει σε τέσσερις λόγους πως οδήγησαν το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα. Πρώτον η απουσία ποιοτικών κριτηρίων τα οποία θα ήταν πιο ισχυρά από το κριτήριο της χαμηλότερης προσφοράς.
Η διαφθορά
Ο δεύτερος λόγος αφορά ζητήματα διαφθοράς κάτι για το οποίο γίνεται λόγος εντός της κυβέρνησης. Πηγές κοντά στην κυβέρνηση έλεγαν στην «Κ» πως για το τερματικό στο Βασιλικό υπάρχουν έντονα στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα της διαφθοράς. «Επιλέξαμε έναν εργολάβο τον οποίο δεν έπρεπε καν να κοιτάξουμε και του δώσαμε ένα έργο που δεν είχε ξανακάνει», μας λέχθηκε χαρακτηριστικά. Οι υποψίες ότι κάτι δεν πήγε καλά στην επιλογή κατασκευαστή προκύπτει από την εξέλιξη της διαδικασίας και την εμπεδωμένη άποψη πως ποιοτικές εταιρείες που ενδιαφέρθηκαν με έντεχνο τρόπο απορρίφθηκαν και πως στην ουσία κρατήθηκε στη διαδικασία μόνο η κινέζικη κοινοπραξία στην οποία έγινε ανάθεση του έργου.
Οι επερχόμενες αλλαγές
Στην διαπιστωμένη ανάγκη αλλαγών του πλαισίου κατακύρωσης δημόσιων έργων εκτός από την διαφοροποίηση των κριτηρίων επιλογής και πάταξη φαινομένων διαφθοράς μελετάται και η λήψη σειράς άλλων μέτρων όπως:
-Αυστηρότεροι κανόνες επιτήρησης και ελέγχου των εργολάβων.
-Να σφίξει το πλαίσιο παραχώρησης παρατάσεων.
-Να θεσπιστούν συνέπειες για τους προβληματικούς εργολάβους που σε κάποια έργα έχει εξελιχθεί σε μάστιγα.
-Να δημιουργηθεί λίστα με κακούς εργολάβους οι οποίοι δεν θα μπορούν να διεκδικούν δημόσια έργα.
Έρευνες
Από το διαζύγιο ΕΤΥΦΑ με τους κινέζους αναμφίβολα θα προκύψουν και οικονομικές ζημιές για την Δημοκρατία. Οι κινέζοι στις διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνται εμφανίζονται σκληροί προκειμένου μέσα από την διαδικασία πάρε δώσε να αποφύγουν οικονομικές αξιώσεις από κυπριακής πλευράς για την εγκατάλειψη του έργου. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε η κινέζικη κοινοπραξία χρησιμοποιεί ως διαπραγματευτικό χαρτί την επιδίωξη της ΕΤΥΦΑ να παραλάβει το πλοίο FSRU, η κατασκευή του οποίου έχει ολοκληρωθεί, η Δημοκρατία έχει καταβάλει το ποσό κατασκευής (κοντά στα €190 εκατ.) ωστόσο αυτό παραμένει αγκυροβολημένο στη Σαγκάη. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες οι κινέζοι είναι έτοιμοι να παραδώσουν το πλοίο εάν πρώτον η κυπριακή πλευρά δεν ενεργοποιήσει τις εγγυητικές του έργου ύψους €80 εκατ. δεύτερον δεν διεκδικήσει την καταβολή περίπου €62 εκατ. που τις έχουν επιβληθεί ως πέναλτι και τρίτον να τερματιστεί η διαιτησία στο Λονδίνο την οποία προκάλεσε η ίδια. Ειδικά για το τελευταίο αίτημα η κυπριακή πλευρά εμφανίζεται αρνητική προκειμένου να διαφανεί η υπαιτιότητα της κινέζικης κοινοπραξίας στην εξέλιξη του έργου. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο υπάρχει ένα κομμάτι που υποστηρίζει έντονα πως πρέπει να διερευνηθούν οι συνθήκες άμεσα και οι διαδικασίες που οδήγησαν στις συγκεκριμένες επιλογές. Η προοπτική ερευνών και αν προκύψουν στοιχεία και για ποινικές έρευνες βρίσκει πρόσφορο έδαφος και στο Προεδρικό το οποίο τις προσδιορίζει μετά το πέρας των διαβουλεύσεων για έξοδο των κινέζων από το τερματικό.
Έλευση ΦΑ
Το συμφωνημένο διαζύγιο εκτός από το επιπρόσθετο οικονομικό κόστος για την Δημοκρατία, τις αρνητικές εντυπώσεις που δημιουργούνται για μεγάλα δημόσια έργα εντός και εκτός Κύπρου θα αφήσει το αποτύπωμά του και στην καρδιά των ενεργειακών αναγκών του τόπου που είναι η εισαγωγή ΦΑ, φθηνού καυσίμου, για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Με τα σημερινά δεδομένα και το κλίμα αβεβαιότητας που υπάρχει για την ολοκλήρωση του υπόλοιπου 40% των έργων στις χερσαίες υποδομές, ουδείς είναι σε θέση να προσδιορίσει το χρόνο έλευσης ΦΑ στην Κύπρο. Κάποιες εκτιμήσεις λένε πως ίσως να χρειασθούν δυο και τρία χρόνια για να ολοκληρωθούν μόνο τα έργα προκειμένου να αναζητηθεί στην αγορά υγροποιημένο ΦΑ (LNG). Εδώ να υπενθυμίσουμε πως η Κύπρος είναι ίσως η μοναδική από τις ευρωπαϊκές χώρες που χρησιμοποιεί μαζούτ ως καύσιμο για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος καταβάλλοντας κάθε χρόνο εκατομμύρια ευρώ ως ρήτρες στην Ε.Ε.
