Του Ανδρέα Καραμήτα
Την προηγούμενη βδομάδα το υπουργείο Οικονομικών παρουσίασε το έργο για τη φορολογική μεταρρύθμιση της χώρας. Ειδική αναφορά έγινε και στις πράσινες φορολογίες οι οποίες πλέον είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φορολογικής πολιτικής των κρατών, τα οποία έχουν λάβει σοβαρά υπόψη την αναγκαιότητα την πράσινης μετάβασης. Κατά την παρουσίαση, το κέντρο οικονομικών ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο συμμετέχει στο εν λόγω έργο, ενημέρωσε πολίτες, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς, κάποιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και όλους τους εμπλεκόμενους που ασχολούνται με την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση. Το όλο ζήτημα αναδύθηκε και μετά από την ανακοίνωση της κυβέρνησης νέων πράσινων φορολογιών. Συγκεκριμένα, οι πράσινες επιβαρύνσεις που θα τεθούν σε εφαρμογή το 2024, θα είναι ως φόρος άνθρακα σε καύσιμα και νερό. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» ήδη μελετώνται οι επιπτώσεις από μια επιβολή τέλους 5 σεντ στα καύσιμα κίνησης για το 2024, επιβολή τέλους 1 σεντ στα τέλη νερού και ένα τέλος 2,5 ευρώ ανά διανυκτέρευση ανά δωμάτιο. Γενικά υπολογίζεται πως το ποσό της συνολικής εισφοράς από του πολίτες θα είναι περίπου 120 ευρώ για όλο το έτος.
Θα επιστρέφονται
Σύμφωνα με πηγές της «Κ» από το ΚΟΕ οι πράσινες φορολογίες δεν έχουν τον χαρακτήρα της φοροεπιδρομής ή της φοροείσπραξης αλλά είναι ζωτικής σημασίας για μία συμφέρουσα και βιώσιμη φορολογική μετάβαση πλήρως συμβατής με τις νέες πραγματικότητες. Ήδη η Κύπρος στερείται πολλών περιβαλλοντικών στόχων και βημάτων που σχετίζονται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και με την διαχείριση αποβλήτων. Αυτή η παράμετρος θα οδηγήσει στην δημιουργία πρόσθετου κόστους στο μέλλον, ενώ οι συστάσεις του συμβουλίου της Ευρώπης για την Κύπρο κάθε χρόνο έχουν να κάνουν με τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, την ανυπαρξία κουλτούρας χρήσης φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς και στην απουσία εξοικονόμησης ενέργειας. Σε επικοινωνία της «Κ» με τον καθηγητή οικονομικών και σύμβουλο του κέντρου οικονομικών ερευνών Γιώργο Συρίχα αναφέρθηκαν τα πολλαπλά οφέλη που έχουν οι πράσινες φορολογίες. Ειδικότερα, η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση θα τακτοποιήσει τις τιμές των αγαθών με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να καθρεπτίζεται σε αυτές και το περιβαλλοντικό κόστος. Επιπρόσθετα, οι πράσινες φορολογίες ρυθμίζουν και τους φόρους των ρυπογόνων δραστηριοτήτων. Οι περιβαλλοντικοί φόροι συμβάλλουν καλύτερα και στη δημιουργία κουλτούρας από τους καταναλωτές η οποία δυστυχώς –και βάσει αποτελεσμάτων– δεν ενισχύεται ικανοποιητικά από εκστρατείες επιμόρφωσης ή νομοθετικές ρυθμίσεις. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι το γεγονός πως τα ποσά από τους πράσινους φόρους δεν θα καταλήγουν στα πάγια ταμεία του κράτους αλλά θα επιστρέφονται στους καταναλωτές μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων για πράσινα έργα. Επίσης, μετά την επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση τα κράτη-μέλη θα πρέπει να παράσχουν επιπλέον οικονομική βοήθεια για πολίτες ή επιχειρήσεις που επενδύουν σε καθαρές τεχνολογίες συμβατές με το περιβάλλον. Σύμφωνα πάντως με τα ευρήματα της έκθεσης του ΚΟΕ, οι πράσινες φορολογίες θα οδηγήσουν μέχρι το 2030 σε 3,5% μείωση των εκπομπών ρύπων ενώ το ολικό κόστος συμμόρφωσης με τις πράσινες απαιτήσεις θα μειωθεί περίπου σε 35-50 εκατ. ευρώ.
Τα αντισταθμιστικά μέτρα
Σε ό,τι αφορά την πτυχή των αντισταθμιστικών μέτρων που στοχεύουν να μετριάσουν τις επιπτώσεις στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και θα είναι μέρος της επικείμενης φορολογικής μεταρρύθμισης αναφορά έκανε ο Γιώργος Συρίχας. Πρώτα από όλα, η νέα δέσμη μέτρων πρέπει να έχει βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα αφού οι διεθνείς νέες εξελίξεις δημιουργούν την ανάγκη τα μέτρα να μπορούν να προσαρμοστούν σε ενδεχόμενες νέες πραγματικότητες. Ακόμη, το υπουργείο θα πρέπει να υπολογίσει ποια μέτρα θα μπορούν να αλλάξουν την συμπεριφορά των Κύπριων καταναλωτών για να αποθαρρύνονται συνεχώς να προσφεύγουν σε ρυπογόνες πηγές ενέργειας. Το «κλειδί» για την ολοκλήρωση της πράσινης φορολογικής μετάβασης και την ανάπτυξη βρίσκεται στο γεγονός ότι μέχρι τώρα τα αντισταθμιστικά μέτρα προέβλεπαν επιστροφή χρημάτων στους καταναλωτές. Αυτή η παράμετρος δεν βοηθά στην αλλαγή κουλτούρας. Επιπλέον –και σύμφωνα με τις εισηγήσεις του καθηγητού Γ. Συρίχα– στην προσπάθεια της πράσινης μετάβασης η Πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίσει την δίκαιη μετάβαση και των νοικοκυριών. Ούτως η άλλως για να είναι βιώσιμη αυτή η προσπάθεια, τα αντισταθμιστικά μέτρα πρέπει να στοχεύουν στη δημοσιονομική ουδετερότητα και όχι στο άνοιγμα άλλων «τρυπών» στην οικονομία της χώρας.
Σημαντικό επίσης να αναφερθεί πως η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση δεν θα έχει μόνιμο χαρακτήρα αλλά προσαρμοστικό, αφού δεν γνωρίζουμε τι θα φέρει ο χρόνος. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε στο μέλλον τι καύσιμα θα χρησιμοποιούνται, τουλάχιστον όπως συμβαίνει σήμερα.
Στρατηγικός σχεδιασμός
Η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και την επίτευξη των στόχων της Ε.Ε. για μηδενισμό των εκπομπών του θερμοκηπίου. Μέσω της υιοθέτησης πράσινων φορολογικών κινήτρων αλλά και αντικινήτρων ενθαρρύνεται η μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές. Παράλληλα, η ουσία της προσπάθειας έγκειται στη δημιουργία οικονομικών κινήτρων που θα συμβάλουν σε μία ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη. Αν λάβουμε πάντως υπόψη τα χαρακτηριστικά και τα οικονομικά στοιχεία της Κύπρου, εκτός των θετικών, η κυβέρνηση θα πρέπει να ολοκληρώσει έναν επαρκή στρατηγικό σχεδιασμό για τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις τον οποίο θα ακολουθεί τα επόμενα χρόνια. Αυτό σίγουρα θα κάμψει και τις όποιες ανησυχίες του επιχειρηματικού κόσμου ο οποίος προσπαθεί ώστε οι πράσινες αλλαγές στην Κύπρο να μην επηρεάζουν αρνητικά τον ρυθμό ανάπτυξης.
