ΓΙΟΥΝΑ ΓΚΑΛΑΝΙ / REUTERS BREAKINGVIEWS
Η προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ να ευθυγραμμίσει την εξωτερική βοήθεια με την πολιτική του «Η Αμερική πρώτα» είναι πολύ ωμή και με θανατηφόρους συνέπειες. Αντί να προωθούν απλώς τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον, οι ενέργειες του προέδρου των ΗΠΑ μπορεί να υποδαυλίσουν την επόμενη κρίση χρέους στις φτωχότερες χώρες. Η εντολή για «πάγωμα» των κεφαλαίων που εκταμιεύθηκαν από τον Οργανισμό Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID), έως ότου ολοκληρωθεί η αναθεώρησή τους εντός 90 ημερών, ίσως προαναγγέλλει μια δραματική στροφή σε περισσότερες συναλλακτικές δωρεές. Ο Τραμπ έδειξε το ίδιο πρόσωπο, όταν προειδοποίησε ότι δυνητικά θα μπορούσε να παύσει τη στήριξη της Ιορδανίας και της Αιγύπτου εάν αρνηθούν να δεχθούν Παλαιστίνιους εκτοπισμένους από τη Λωρίδα της Γάζας για να την καταλάβει εκείνος, βάσει των σχεδίων του. Η USAID αντιπροσωπεύει σχεδόν το 65% της συνολικής εξωτερικής βοήθειας των 72 δισ. δολ. της Ουάσιγκτον με όρους του 2023. Τα κονδύλια, σχεδόν όσο το 1,2% των ετήσιων ομοσπονδιακών δαπανών, καθιστούν τις ΗΠΑ τη μεγαλύτερη δωρήτρια στον κόσμο.
Η βοήθεια μεταφέρει την ήπια ισχύ των ΗΠΑ, αναπτύσσει αγορές στο εξωτερικό για τις εταιρείες και τους αγρότες τους, ενισχύει τη συλλογή πληροφοριών και την ικανότητα της Ουάσιγκτον να ανταποκρίνεται στις παγκόσμιες κρίσεις. Το να αφαιρεθεί αιφνιδίως αυτή η υποστήριξη και να απολυθεί το αρμόδιο προσωπικό είναι επικίνδυνο για όλο τον πλανήτη. Η άμεση σύγχυση, που προκλήθηκε, έχει αφήσει στον αέρα τις παγκόσμιες προσπάθειες για την ανακούφιση της πείνας και εμπόδισε τη διανομή φαρμάκων, όπως όσων αφορούν θεραπεία, που εμποδίζει τις μητέρες να μεταδώσουν τον HIV στα παιδιά τους. Υπάρχει, αναμφίβολα, περίπτωση μεταρρύθμισης του κλάδου παροχής διεθνούς βοήθειας, ο οποίος είναι διογκωμένος και αναποτελεσματικός. Μόλις το 4% της χρηματοδότησης της USAID διατέθηκε σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες, που αποτέλεσαν καίριο τμήμα των παρεμβάσεων βοήθειας μεταξύ 2019-2021, σύμφωνα με την Oxfam. Το 2021, η USAID έθεσε ως στόχο να αποστείλει το 25% σε τοπικούς οργανισμούς έως το 2025.
Παρατηρείται κάποια αδράνεια στον τομέα διεθνούς βοηθείας, ίσως διότι τόσο πολλές ζωές εξαρτώνται από αυτόν, όπως επισημαίνει ο Αλαν Μπόσγουελ, διευθυντής έργου στο Crisis Group για το Κέρας της Αφρικής. Προειδοποιεί ότι, ενώ οι ηγέτες της Αφρικής δεν θα χάσουν τα προγράμματα εκδημοκρατισμού και της κοινωνίας πολιτών, που χρηματοδοτεί η USAID, το «πάγωμα» καταλύει όλο τον ευρύτερο κλάδο, διότι οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο δωρητή ως κράτος. Το μείζον θέμα σήμερα έγκειται στην αυτονόμηση των φτωχών χωρών από την εξωτερική βοήθεια. Από τη Συρία έως την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Αφγανιστάν, το Μπουρούντι, τη Σομαλία, το Νότιο Σουδάν, τη Μοζαμβίκη, τη Νιγηρία, τη Λιβερία, την Υεμένη και το Μαλάουι, λόγου χάριν, η υπερακτια αναπτυξιακή βοήθεια αποτελούσε το 11%- 52% του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος το 2023, σύμφωνα με στοιχεία της ForeignAssistance.gov. Κατά το ΔΝΤ, οι έξι από τις δέκα μεγαλύτερες παραλήπτριες της αμερικανικής βοήθειας είτε έχουν μη βιώσιμο χρέος είτε κινδυνεύουν να περιπέσουν σε τέτοια συνθήκη.
Ο δε αυξανόμενος ρόλος της Κίνας στην αντιμετώπιση των εκκρεμοτήτων του δημόσιου χρέους αιτιολογεί αναμφισβήτητα γιατί οι ΗΠΑ ακολουθούν μια περισσότερο ανταλλακτική προσέγγιση. Το πρόβλημα είναι ότι οι φορείς των δωρητριών χωρών δεν έχουν καμία επιρροή στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης χρέους, που διεξάγονται σε τεταμένο κλίμα, όπως τόνισε ο Ραφαέλ Ρομέου, διευθύνων σύμβουλος της DevTech Systems και ανώτερος συνεργάτης για την ευημερία και την ανάπτυξη στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
