Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η ετοιμασία του Προϋπολογισμού του 2025 βρίσκεται στο τελικό στάδιο και μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου θα πρέπει να έχει περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο και ακολούθως να αρχίσει η συζήτησή του στη Βουλή. Θα είναι ο δεύτερος Προϋπολογισμός που ετοιμάζεται επί της διακυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη, ενώ με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του υπουργείου Οικονομικών, το δημοσιονομικό ισοζύγιο του έτους που μπαίνει προβλέπεται ότι θα είναι πλεονασματικό ύψους 936 εκατομμυρίων ευρώ. Στην αρχή της εβδομάδας ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης σε συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου -με κύριο θέμα τον Προϋπολογισμό του 2025- τόνισε ότι πρέπει να εμπεριέχονται στοιχεία ψηφιακού μετασχηματισμού, μεταρρυθμίσεων, κλιματικής αλλαγής, αλλά και στοιχεία που αφορούν στην αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας. Εκείνο πάντως που θέλησε να καταστήσει σαφές είναι ότι, ο Προϋπολογισμός του 2025 θα είναι πλεονασματικός.
Αν και ο Προϋπολογισμός του 2025 είναι «προς το τέλος του», δεν είναι απίθανο να δούμε να υιοθετούνται κάποιες προτάσεις από τους διεθνείς δανειστές για το μισθολόγιο.
Ένα σημείο ωστόσο που μπορεί να χρήζει περαιτέρω ερμηνείας, είναι η δήλωση του προέδρου ότι, σε καμία απολύτως περίπτωση δεν θέλει να ληφθεί υπόψη πολιτικό, ή άλλο κόστος για την ετοιμασία του. Αυτό πιθανώς -δίχως να έχει πει οτιδήποτε συγκεκριμένο- να σχετίζεται με την πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) σχετικά με το κρατικό μισθολόγιο και τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για περιορισμό του. Υπενθυμίζεται πως σε προσχέδιο έκθεσής του το ΔΝΤ αναφορικά με το κόστος του κρατικού μισθολογίου της Κύπρου προτείνει περικοπές μισθών, κατάργηση των ετήσιων προσαυξήσεων και κατάργηση ή περιορισμό της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ). Τι από τα παραπάνω ο υπουργός Οικονομικών κ. Μάκης Κεραυνός θα υιοθετήσει, δεν είναι ξεκάθαρο, καθώς δεν είναι θέματα που λύνονται άμεσα, εντούτοις έχει ξεκαθαρίσει από πλευράς του ότι δεν είναι περίοδος που μπορούν να γίνουν περικοπές μισθών. Αν και ο Προϋπολογισμός του 2025 είναι «προς το τέλος του», δεν θα είναι απίθανο να δούμε να υιοθετούνται κάποιες προτάσεις που έχει στα χέρια της η κυβέρνηση από τους διεθνείς δανειστές. Γι’ αυτό πιθανώς και το «τάιμινγκ» που ζητήθηκε η έκθεση από το ΔΝΤ να μην ήταν τυχαίο και να υπάρχει μικρός χώρος -χρονικά- για να υιοθετηθούν κάποιες δράσεις.
Στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2025-2028 γίνεται λόγος για διάρθρωση του μισθολογίου στον δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, και ότι οι υφιστάμενες πρακτικές και συστήματα προαγωγών/ανέλιξης, κινητικότητας προσωπικού και διοίκησης απόδοσης και αμοιβών επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα. Συγκεκριμένα επί τούτου, στοχεύει η κυβέρνηση τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, μέσω του εξορθολογισμού του κρατικού μισθολογίου καθώς και της υλοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής για κάλυψη των αναγκών της δημόσιας υπηρεσίας σε προσωπικό, μέσω της πλήρωσης μόνιμων θέσεων και όχι μέσω της πρόσληψης Εργοδοτούμενων Ορισμένου Χρόνου (ΕΟΧ). Σύμφωνα με το πλαίσιο, για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, η πολιτική απασχόλησης συνεχίζει να αποσκοπεί στη συγκράτηση της συνολικής απασχόλησης στον δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ώστε να επιτυγχάνεται η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, εντός του πλαισίου της οικονομικής ανάπτυξης.
Στο 4,9% τα έσοδα
Σύμφωνα με το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2025-2028 που εγκρίθηκε, το 2025, ο ρυθμός αύξησης των δημόσιων εσόδων προβλέπεται να φθάσει το 4,9% στη βάση της αναμενόμενης περαιτέρω αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας, ενώ κατά την περίοδο 2026-2028 τα δημόσια έσοδα αναμένεται να αυξηθούν κατά 2,9%, κατά μέσο όρο. Το 2025 ο ρυθμός ανάπτυξης των πρωτογενών δημόσιων δαπανών αναμένεται να είναι της τάξης του 4,9%, ενώ κατά την περίοδο 2026- 2028 οι δημόσιες δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,4%, κατά μέσο όρο. Λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις των εσόδων, καθώς και τους δημοσιονομικούς στόχους, το συνολικό ανώτατο όριο δαπανών για την κεντρική κυβέρνηση μεσοπρόθεσμα καθορίζεται στα 10.114 εκατ. (2025), 10.271 εκατ. (2026), 10.016 εκατ. (2027) και 10.517 εκατ. (2028).
Πόλεμοι, ΓεΣΥ, πληθωρισμός
Το Στρατηγικό Πλαίσιο 2025-2028, σύμφωνα με το επίσημο λεκτικό, ετοιμάστηκε αφού έλαβε υπόψη τόσο τις τρέχουσες εξελίξεις της κυπριακής οικονομίας, όσο και τις μακροοικονομικές προβλέψεις και τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν τεθεί. Πιο συγκεκριμένα, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι απορρέουν από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία, μετά από την εισβολή από τη Ρωσία καθώς και από τον πόλεμο στη Μ. Ανατολή. Οι δύο αυτοί πόλεμοι έχουν αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την αβεβαιότητα διεθνώς, ενώ έχουν οδηγήσει τα επίπεδα πληθωρισμού σε ψηλά επίπεδα, με συνεπακόλουθο, μεταξύ άλλων, τη σημαντική άνοδο των επιτοκίων. Η έκβασή τους θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Πιέσεις ενδέχεται να ασκηθούν και από το υπερβολικό κόστος που προκύπτει από την αυξημένη ροή μεταναστών. Επίσης, η συμπερίληψη νομικών και φυσικών προσώπων από την Κύπρο στις λίστες κυρώσεων των ΗΠΑ και του Η.Β. συνεχίζει να επηρεάζει τον τομέα παροχής υπηρεσιών στην Κύπρο. Οι εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα εξακολουθούν να θεωρούνται πιθανή πηγή κινδύνου κυρίως λόγω του ακόμη υψηλού (παρά τη σημαντική πρόοδο) ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. «Δεδομένης της εισβολής στην Ουκρανία, των κυρώσεων που επιβλήθηκαν, των επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία και της ανόδου των βασικών επιτοκίων, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια αύξηση των ΜΕΔ», αναφέρεται συγκεκριμένα. Επιπρόσθετα, δυνητικό κίνδυνο αποτελεί η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από το ΓεΣΥ, κυρίως μέσω των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ, τα οποία δύνανται να καλύπτει το κράτος κατά τα πρώτα έξι χρόνια λειτουργίας του, οι εργασίες του οποίου έχουν επιβαρυνθεί ιδιαίτερα λόγω της πανδημίας.
