Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Κύπρος κατέχει τη δεύτερη θέση στην απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων από τα Ταμεία Συνοχής για την περίοδο 2014-2020. Συγκεκριμένα, είναι πίσω από την Εσθονία, ενώ την πεντάδα συμπληρώνουν η Λιθουανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία. Η Κύπρος έχει προχωρήσει στο διάστημα 2014-2020 στην απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής μεγέθους 876 εκατομμυρίων ευρώ, με την καθαρή προχρηματοδότηση (net prefinancing) να φτάνει τα 58 εκατ. ευρώ (7%) και τις καθαρές ενδιάμεσες πληρωμές (net interim payments) τα 817 εκατ. ευρώ (93%). Στα αντίστοιχα ποσοστά της Εσθονίας που παίρνει το «χρυσό», οι ευρωπαϊκοί πόροι από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής που έχει απορροφήσει φτάνουν τα 3,7 δισ. ευρώ, με την καθαρή προχρηματοδότηση της (net prefinancing) να φτάνει τα 321 εκατ. ευρώ (9%) και τις καθαρές ενδιάμεσες πληρωμές (net interim payments) στα 3,3 δισ. ευρώ (91%). Το «χάλκινο» που λαμβάνει η Λιθουανία αντιστοιχεί σε ευρωπαϊκούς πόρους 7 δισ. ευρώ, με καθαρή προχρηματοδότηση (net prefinancing) στα 591 εκατ. ευρώ (8%) και με καθαρές ενδιάμεσες πληρωμές (net interim payments) στα 6,4 δισ. ευρώ (91%).
Όπως αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών σε σχετικό σχολιασμό της έρευνας για την απορρόφηση των κονδυλίων, «με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κύπρος συνεχίζει να κατατάσσεται στις πρώτες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με 100% απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων των Ταμείων Συνοχής για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, αξιοποιώντας στο μέγιστο τη χρηματοδότηση προγραμμάτων που προάγουν την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη». Συμπληρώνει ότι, «με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ολοκληρωθεί έργα και δράσεις τα οποία διαμορφώνουν το μέλλον του τόπου και έχουν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία και το περιβάλλον. Αξιοσημείωτος και ο οικονομικός αντίκτυπος των Ταμείων Συνοχής στην Κύπρο κατά την περίοδο 2014-2020: αύξηση κατά 5% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και 24.0000 νέες θέσεις εργασίας».
Οι επενδύσεις
Αναφέρεται επίσης ότι με τα χρήματα που απορροφήθηκαν από την Κύπρο, «υλοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, το Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Κέντρο Καινοτομίας στην παλιά Λευκωσία, το Σύστημα Πληροφορικής του ΓεΣΥ, σχέδια στήριξης και προώθησης της επιχειρηματικότητας για νέους και γυναίκες, σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας στα σπίτια και επιχειρήσεις, έργα για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και στερεών αποβλήτων, νέα προγράμματα σπουδών τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και πρακτικής εξάσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος και νέων επιστημόνων και υλοποιήθηκαν υποδομές και υπηρεσίες για κοινωνική ένταξη ευάλωτων ομάδων πληθυσμού όπως η κατ’ οίκον φροντίδα για ΑμεΑ».
Στον κατάλογο του υπουργείου Οικονομικών υπάρχει η ανάπτυξη του Εμπορικού Τριγώνου Μακαρίου-Στασικράτους και της Πλατείας Ελευθερίας και του περιβάλλοντος χώρου, η δημιουργία πολυδύναμου κέντρου κοινωνικής μέριμνας «Ζέτα Αιμιλιανίδου» και η αναζωογόνηση του κέντρου της Πάφου μέσω αναπλάσεων των Πλατειών Κέννεντυ και 28ης Οκτωβρίου, η δημιουργία της νέας Δημοτικής Αγοράς και η ανάπλαση του κτιριακού συμπλέγματος και πλατείας «Ζουχούρι» στη Λάρνακα, το έργο αστικής κινητικότητας «Τεύκρου Ανθία» στην Αγία Νάπα και η διαμόρφωση του ποταμού «Γαρύλλη» σε γραμμικό πάρκο.
Το πλάνο του 2021-2027
Ο υπουργός Οικονομικών κος Μάκης Κεραυνός, σε γραπτή του δήλωση επεσήμανε ότι η επόμενη πρόκληση αλλά και δέσμευση της κυβέρνησης είναι η πλήρης αξιοποίηση των ακόμη μεγαλύτερων επενδύσεων του προγράμματος «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», οι οποίες φθάνουν τα 1,8 δισ. ευρώγια έργα και παρεμβάσεις που θα προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη.
Υπενθυμίζεται πως, στα μέσα Δεκεμβρίου η Κύπρος προχώρησε στο αίτημα εκταμίευσης της 2ης και 3ης δόσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και έτσι αναμένει 152,3 εκατ. ευρώ να εκταμιευθούν. Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, η Κύπρος ολοκλήρωσε επιτυχώς 16 στόχους-ορόσημα για τη 2η δόση και 22 για την 3η, ενώ μετά την εκταμίευση της προκαταβολής τον Σεπτέμβριο του 2021 και της 1ης δόσης ένα χρόνο αργότερα, στο επόμενο διάστημα θα έχει εκταμιεύσει 400 εκατ. ευρώ. Παραμένουν ακόμη επτά αιτήματα πληρωμής από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που συνδέονται όλα φυσικά με την επίτευξη αριθμού στόχων και οροσήμων μέχρι και το τέλος του 2026. Το αναθεωρημένο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της χώρας περιλαμβάνει 136 μέτρα και αφορά τόσο σε μεταρρυθμίσεις (61 μέτρα) όσο και σε επενδύσεις (75 μέτρα - Έργα και Σχέδια Χορηγιών).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε θετικά το τροποποιημένο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, το οποίο περιλαμβάνει και ενεργειακά μέτρα, με ειδικό κεφάλαιο, το «REPowerEU». Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει διαθέσιμα κονδύλια για την Κύπρο ύψους 1,22 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα, το κεφάλαιο της Κύπρου για το «REPowerEU» αποτελείται από δύο νέες μεταρρυθμίσεις, πέντε κλιμακούμενες επενδύσεις που βασίζονται σε πέντε υφιστάμενα μέτρα, και δύο νέες επενδύσεις με σκοπό την επίτευξη των στόχων του σχεδίου «REPowerEU» για την απεξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030. Οι τροποποιήσεις του αρχικού σχεδίου της Κύπρου, οι οποίες υπερβαίνουν το νέο κεφάλαιο για το «REPowerEU», έχουν συνολικά 28 μεταρρυθμίσεις και 50 επενδύσεις. Σημειώνεται πως, το τροποποιημένο σχέδιο εστιάζει περισσότερο στην πράσινη μετάβαση, καθώς διαθέτει το 45% (από 41% στο αρχικό σχέδιο) των διαθέσιμων κονδυλίων σε μέτρα που στηρίζουν τους στόχους για το κλίμα.
Σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό της Ε.Ε., τα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα πρέπει να περιλαμβάνουν μια συνεκτική δέσμη κοστολογημένων μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2026. Οι εν λόγω παρεμβάσεις θα πρέπει να ανταποκρίνονται στην αντιμετώπιση των κύριων προκλήσεων που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντοπίζει στις οικονομίες των κρατών-μελών.
