Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Οι δείκτες της κυπριακής οικονομίας στην παρούσα φάση ευημερούν, με τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ να αναμένεται πάνω από το 3%, με την ανεργία να έχει μειωθεί κάτω από 5% του εργατικού δυναμικού το 2024, αλλά και με την ιδιωτική κατανάλωση να παραμένει σημαντικός παράγοντας της οικονομικής ανάπτυξης. Κι όμως, κατά την επίσκεψη των διεθνών δανειστών (Τρόικα) που ξεκίνησαν τον 18ο μεταμνημονιακό έλεγχο της Κύπρου τη Δευτέρα, προκύπτει ότι υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για τέσσερα ζητήματα. Στο «ραντάρ» της Τρόικα είναι οι κρατικές δαπάνες, που ανακαλύπτει ότι συνεχώς αυξάνονται με ιδιαίτερη αναφορά να γίνεται στο κρατικό μισθολόγιο, το κόστος του ρεύματος με κύρια εστίαση στο κόστος της ΑΗΚ, η μεταρρύθμιση των δικαστηρίων στην Κύπρο και γενικότερα η δικαιοσύνη στη χώρα, αλλά και οι δημόσιες προσφορές και τα έργα του δημοσίου που παραμένουν ανολοκλήρωτα.
Μπορεί η εποχή που εστίαζαν σε ερωτήσεις για τράπεζες, ρυθμούς ανάπτυξης και ζητήματα συμμόρφωσης να έχει περάσει ανεπιστρεπτί, ωστόσο όπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχουν πράγματι ζητήματα και δεν είναι όλα «ρόδινα». Οι αυξήσεις του κρατικού μισθολογίου, μέσω συμφωνιών με τις συντεχνίες, αυξάνοντας συνεχώς την ΑΤΑ και άλλα ωφελήματα στον δημόσιο τομέα δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστους τους διεθνείς δανειστές και έτσι η προσοχή τους είναι μεγάλη. Γενικότερα η αύξηση του μίγματος των δαπανών είναι ανησυχητική κατά τους «τροϊκανούς», όπου στις μέχρι τώρα συναντήσεις τους προχώρησαν σε πολλές ερωτήσεις επ’ αυτού. Και η ανησυχία τους για τις δαπάνες σε γενικότερη βάση, αλλά και με το κρατικό μισθολόγιο να δείχνει συνεχώς αυξητικές τάσεις, είναι ορθή. Υπενθυμίζεται πως, στην τελική έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου για το τέλος του 2024, γραφόταν ότι η πορεία των ανελαστικών δαπανών εξακολουθεί να είναι αιτία προβληματισμού καθώς κινείται γύρω στο 60% των συνολικών δαπανών, με αύξησή τους στο 70% μέχρι το 2027, με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο δημοσιονομικός «χώρος» για την άσκηση διακριτικής πολιτικής από πλευράς της εκτελεστικής εξουσίας. Εξ αυτών, οι δαπάνες προσωπικού παραμένουν η κύρια κατηγορία δαπανών, η οποία φτάνει στο 31,7% των συνολικών δαπανών του κράτους μέχρι το 2027.
Πάντως, παρόλο που ανησυχεί το επίπεδο και το μίγμα των δαπανών, το δημόσιο χρέος κατά τους δανειστές μπορεί να εξυπηρετείται και δεν τέθηκε οποιοδήποτε ζήτημα.
Πάντως, παρόλο που ανησυχεί το επίπεδο και το μίγμα των δαπανών, το δημόσιο χρέος κατά τους δανειστές μπορεί να εξυπηρετείται και δεν τέθηκε οποιοδήποτε ζήτημα.
Ρεύμα και ημικρατικοί
Επόμενο μεγάλο κεφάλαιο για την Τρόικα και για τους χειρισμούς της Κύπρου είναι ο τομέας της ενέργειας - ρεύματος, εστιάζοντας στους ημικρατικούς οργανισμούς, πόσο στοιχίζουν στην ανάπτυξη της χώρας και με την ΑΗΚ να είναι ψηλά στη λίστα. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ΑΗΚ ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους, καθώς και σε προηγούμενους μεταμνημονιακούς ελέγχους, όπως αυτός που είχε γίνει πριν από δύο χρόνια, η ΑΗΚ κατά την Τρόικα έχει μεγάλο ρόλο να παίξει στην πράσινη και ενεργειακή μετάβαση της χώρας.
Δικαστήρια και δικαιοσύνη
Ένας άλλος μεγάλος αστερίσκος της Τρόικα για την Κύπρο, που χρονολογείται από εποχές που επισκέφθηκε για πρώτη φορά το νησί, αλλά και παραμένει, είναι η μεταρρύθμιση των δικαστηρίων και γενικότερα η βελτίωση της δικαιοσύνης στην Κύπρο. Το έργο της παρακολούθησης των διαδικασιών απονομής της δικαιοσύνης στην Κύπρο για τους «τροϊκανούς» παίζεται σε επανάληψη, εξ ου και ήταν και μέσα στις μεταρρυθμίσεις - προαπαιτούμενα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).
Ατέλειωτα έργα
Ανησυχία που δεν υπήρχε, αλλά έχει πλέον γεννηθεί «για τα καλά» στην Τρόικα, είναι οι δημόσιες συμβάσεις στην Κύπρο. Ειδικότερα, για το «μοτίβο» δημοσίων συμβάσεων οι οποίες δεν ολοκληρώνονται, «πέφτουν», ή καθυστερούν, αλλά και έργα μεγάλης σημασίας για την Κύπρο που συνδέονται με την ενέργεια, όπως το Βασιλικό. Η Τρόικα, όπως πληροφορείται η «Κ», έχει θορυβηθεί με τα άνω σημεία, καθώς θεωρεί πως πηγαίνουν πίσω την ανάπτυξη της χώρας.
ΓεΣΥ και τράπεζες καλά
Οι συναντήσεις της Τρόικα προφανώς δεν έχουν ολοκληρωθεί και ακόμα «τρέχει» η διαδικασία, αλλά όπως μπορεί να πληροφορηθεί η «Κ», πλέον το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) της Κύπρου έχει φύγει από το «ραντάρ» ανησυχιών της. Υπήρχαν συναντήσεις κατά τις οποίες το ΓεΣΥ μονοπωλούσε το ενδιαφέρον των διεθνών δανειστών, αλλά πλέον εκτιμούν πως ναι μεν το κόστος υγείας στην Κύπρο είναι υψηλό, αλλά κινείται μέσα στο πλαίσιο. Μάλιστα, εκτιμούν πως έχει τον χαμηλότερο πληθωρισμό από όλες τις κατηγορίες δαπανών.
Για τις τράπεζες τα νέα είναι πολύ καλά. Κατά τη συνάντηση των δανειστών με τους φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας οι απαντήσεις στις ερωτήσεις τους κρατούσαν περί τα 10 δευτερόλεπτα η κάθε μία, δείχνοντας ότι όλα βαίνουν καλώς στο παρόν στάδιο και δεν υπάρχει κάποιο σημάδι ανησυχίας.
Οι συναντήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του 18ου Προγράμματος Εποπτείας της Κύπρου. Ο μεταμνημονιακός έλεγχος της Τρόικα θα γίνεται μέχρι να αποπληρωθεί το 75% του ποσού του δανείου που έχει συνάψει η Κυπριακή Δημοκρατία από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
