Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Στο βασικό σενάριο της Διεύθυνσης Επενδύσεων της UBS για το 2025, αναμένεται διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη στις ΗΠΑ, η οποία υποστηρίζεται από την υγιή κατανάλωση, τη χαλαρή δημοσιονομική πολιτική και τα χαμηλότερα επιτόκια. Όπως σημειώνεται στις προβλέψεις της UBS, Year Ahead 2025, οι απειλές δασμών αποτελούν αντίβαρο για την Ασία και την Ευρώπη. Εάν επιβληθούν, θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν εν μέρει από αντιδραστικά μέτρα τόνωσης στην Κίνα, ενώ η UBS αναμένει ότι η ανάπτυξη στην Ευρώπη θα βελτιωθεί συγκρατημένα καθώς τα επιτόκια θα μειώνονται.
Στην από κοινού συνέντευξή τους, o επικεφαλής οικονομολόγος Ευρωζώνης και Ηνωμένου Βασιλείου της UBS Global Wealth Management, Dean Turner και ο επικεφαλής του EMEA Investment Office Global της UBS, Θέμης Θεμιστοκλέους μιλούν για τις επιπτώσεις πιθανών δασμών που θα επιβληθούν με την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ, για τα επιτόκια της ΕΚΤ, για τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η Κύπρος, αλλά και για τις πρόσφατες αναβαθμίσεις της από τους Οίκους Αξιολόγησης.
Στην έκθεση καταγράφεται πως, στην Ευρώπη η ανάπτυξη θα είναι πιθανότατα άνιση και υποτονική, αλλά αναμένεται να βελτιωθεί, καθώς η αύξηση των μισθών παραμένει ισχυρή, ενώ τα επιτόκια μειώνονται. Η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία αναμένεται να καταγράψουν υπεραπόδοση με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 1%, σε σύγκριση με μια πιο μέτρια ανάπτυξη της τάξης του 1% στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία.
- Ποιες είναι οι κύριες γενικές προβλέψεις σας για την παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα και με την πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση της UBS Year Ahead 2025;
- Τέρνερ: Όσον αφορά τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, εξακολουθούμε να αναμένουμε επέκταση το επόμενο έτος, αναμένουμε να δούμε κάποια ανθεκτικότητα, αλλά η ανάπτυξη θα είναι πιθανότατα λίγο πιο αργή από ό,τι είδαμε το 2024. Μεγάλο μέρος αυτής της «ιστορίας» θα αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ανάπτυξη στις ΗΠΑ ήταν αρκετά ανθεκτική, ισχυρότερη από ό,τι περιμέναμε φέτος, αλλά αναμένουμε ότι θα μετριαστεί λίγο το επόμενο έτος. Αυτό συμβαίνει επειδή προφανώς οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο που θα συμπαρασύρει τους συνολικούς παγκόσμιους αριθμούς ανάπτυξης.
Περνώντας στα της Ευρώπης, η Ευρώπη δεν είχε κακή χρονιά. Η ανάπτυξη θα κυμανθεί πιθανότατα κάπου στο 0,7 - 0,8% για φέτος, λίγο κάτω από το 1%, ενώ πιθανότατα θα δούμε κάτι παρόμοιο στο επόμενο έτος. Θα μπορούσε να είναι λίγο ισχυρότερη, αλλά υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το τι συμβαίνει στη βόρεια Ευρώπη ειδικότερα, τη Γερμανία και σε μικρότερο βαθμό τη Γαλλία, που ανησυχεί η κατανάλωση.
Πρέπει να σκεφτούμε ωστόσο και την Ασία. Πρέπει να έχουμε επίγνωση ότι με την προεδρία Τραμπ το ενδεχόμενο δασμών θα μπορούσε να επιβαρύνει την κινεζική ανάπτυξη και, για να είμαστε δίκαιοι, θα είναι ένα πιθανό σοκ για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη ανάλογα με το πώς θα είναι οι δασμοί. Ο συνδυασμός των ανησυχιών γύρω από τους δασμούς και σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της αγοράς ακινήτων που βλέπουμε να παρατηρείται στην Κίνα, η ανάπτυξη θα είναι ενδεχομένως λίγο πιο αδύναμη και εκεί το επόμενο έτος. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι όλα αρνητικά. Διότι, έχουμε ήδη δει μια σειρά από δημοσιονομικά μέτρα να ανακοινώνονται για την Κίνα και η ανάπτυξη της τάξεως του 4% στο επόμενο έτος φαίνεται απολύτως εφικτή.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος Ευρωζώνης και Ηνωμένου Βασιλείου της UBS, Ντιν Τέρνερ
-Μιας και αναφερθήκατε για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, πώς θα επηρεάσει την ευρωπαϊκή οικονομία η εκλογή του;
- Τέρνερ: Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να σκεφτούμε, αλλά εκεί που πρέπει να εστιάσουμε είναι το εμπόριο. Νομίζω ότι είναι λογικό να υποθέσουμε ότι κάποια στιγμή αργότερα στο επόμενο έτος η Ευρώπη θα βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής της κυβέρνησης Τράμπ. Αυτό σημαίνει ότι έρχονται δασμοί; Είναι πιθανό. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι και η Ευρώπη έχει επιβάλει και τους δικούς της. Κοιτάξτε, νομίζω ότι όπως έχουν τα πράγματα, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι θα υπάρξουν κάποιες εμπορικές προστριβές, αλλά σίγουρα θα υπάρξουν διευθετήσεις και διαπραγματεύσεις.
Θεμιστοκλέους: Πιθανόν θα υπάρξει εξίσωση των δασμών σε διάφορα αγαθά και είναι κάτι που ενδεχομένως θα επιβαρύνει την ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Το άλλο ερώτημα με τον πρόεδρο Τραμπ είναι τι θα πράξει με τις διάφορες δαπάνες, διότι είναι πολύ πιθανό ότι θα ζητήσει ακόμη περισσότερες. Και όπως συζητήσαμε με τον κ. Τέρνερ, κατά κάποιο τρόπο οι περισσότερες δαπάνες είναι καλές για την οικονομία. Αλλά τότε δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσο παραγωγικές είναι αυτές οι δαπάνες. Νομίζω ότι η άλλη οπτική γωνία που πρέπει να έχουμε κατά νου με την προεδρία Τραμπ είναι ο αντίκτυπος που θα μπορούσαν να έχουν οι δασμοί στην Κίνα και στην Ευρώπη. Είναι πιθανόν οι δασμοί να επιβαρύνουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη καθώς προχωράμε αργότερα στο 2025, αλλά πιθανώς θα γίνει μεγαλύτερο πρόβλημα ή ανησυχία για το 2026. Αυτά τα πράγματα θα χρειαστούν χρόνο για να «φιλτραριστούν», αλλά είναι σαφώς κάτι που πρέπει να έχουμε στα ραντάρ μας.
Ο επικεφαλής του EMEA Investment Office Global της UBS, Θέμης Θεμιστοκλέους.
- Ποιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν οικονομίες όπως η Κύπρος να επιτύχουν ισχυρότερη ανάπτυξη το 2025;
- Θεμιστοκλέους: Καθώς πολλές προκλήσεις περιλαμβάνονται γύρω από αυτό τον τομέα, θα έλεγα ότι χρειάζεται μεταρρύθμιση το δικαστικό σύστημα της Κύπρου, όπως άλλωστε και της Ελλάδας. Η Κύπρος βασίζεται κυρίως στις εξωτερικές επενδύσεις και για τον επενδυτή που σκέφτεται να επενδύσει στην Κύπρο, είναι σημαντικό να είναι βέβαιος πως θα έχει σωστή προστασία από το δικαστήριο. Γνωρίζετε νομίζω τις υποθέσεις με την ενοικίαση σπιτιών που μετά δεν μπορούσε ο κάτοχος του ακινήτου να βγάλει έξω από την οικία του τον ενοικιαστή, ή ότι όταν υπάρχει μια δικαστική υπόθεση, χρειάζονται 10 χρόνια για να τελεσιδικήσει. Η Κύπρος έχει δρόμο να διανύσει σε αυτό τον τομέα.
Ένας άλλος τομέας που είναι χρήσιμος και χρειάζεται μεταρρύθμιση - αναβάθμιση, είναι η ψηφιοποίηση. Η Κύπρος βασίζεται στις υπηρεσίες και όπως έχουμε δει, προσελκύει εταιρείες τεχνολογικής παροχής υπηρεσιών, οι οποίες εξ ορισμού θέλουν καλή ψηφιακή υποδομή. Είναι πολύ πιο δύσκολο να προσελκύσεις μεταποιητικές εταιρείες σε ένα μέρος όπως η Κύπρος και η χώρα θα πρέπει να εστιάσει σε μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση. Σε αυτό να προσθέσω πως, η Κύπρος έχει επίσης πρόβλημα με το κατάλληλο εργατικό δυναμικό για να δουλέψει σε αυτές τις επιχειρήσεις. Επειδή λοιπόν χρειάζεται σε κάποιο βαθμό διαφορετικών δεξιοτήτων προσωπικό που να γνωρίζει από ψηφιακή οικονομία, πρέπει να αποφασίσει αν θα δημιουργεί εγχώρια ταλέντα, ή θα προχωρά σε εισαγωγή ταλέντων. Σίγουρα πρέπει να ισορροπήσει σε αυτό τον τομέα και ως χώρα έχει δρόμο επίσης να διανύσει.
- Η Ευρώπη επενδύει σε μεγάλο βαθμό σε πράσινες τεχνολογίες και υποδομές. Πώς βλέπετε αυτές τις προσπάθειες να συνδέονται με το δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης το 2025;
- Τέρνερ: Νομίζω ότι για το 2025, ο αντίκτυπος δεν θα είναι τόσο μετρήσιμος. Η ιστορία των πράσινων επενδύσεων είναι μια μετάβαση πολλών δεκαετιών που θα ωφελήσει την οικονομία με διάφορους τρόπους στο μέλλον. Αλλά ξέρετε, υπάρχουν βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις και ένα μεγάλο μέρος της πράσινης νομοθεσίας ήταν πραγματικά δυνητικά αρνητική για χώρες όπως η Γερμανία, για την αυτοκινητοβιομηχανία της. Οπότε ναι, επενδύουμε σε αιολικά πάρκα, επενδύουμε στην ηλιακή ενέργεια, αλλά υπάρχουν μεταβατικές επιπτώσεις που πλήττουν ιδιαίτερα τη Γερμανία και άλλες βιομηχανικές χώρες βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα ωστόσο, ναι, είναι μια διαρθρωτική θετική ιστορία, αλλά τουλάχιστον για το 2025 δεν εστιάζω στα θετικά.
Θετική η πορεία της Κύπρου
- Τέλος, θέλω να σχολιάσετε την αναβάθμιση της Κύπρου από τους Οίκους Αξιολόγησης τις τελευταίες εβδομάδες.
- Θεμιστοκλέους: Η πορεία της Κύπρου είναι θετική, το δημόσιο χρέος έχει μειωθεί κατά πολύ και νομίζω ότι η πρόβλεψη είναι ότι θα έχουμε πτώση στο 60% μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Αυτό είναι ένα πολύ καλό οικονομικό δεδομένο που σίγουρα συνέβαλε στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου. Θα ήταν καλό να συνεχίσει η Κύπρος να μειώνει το δημόσιο χρέος της και όχι μόνο για να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι. Η Κύπρος είναι μια ανοικτή οικονομία και γνωρίζουμε ότι μπορεί να επηρεαστεί πολύ εύκολα από εξωτερικούς κλυδωνισμούς. Επομένως, πρέπει να έχει ένα μικρό «μαξιλάρι» ώστε να μην βρεθεί μελλοντικά σε κίνδυνο.
Μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ μέχρι τον Ιούνιο
- Ποια είναι η γνώμη σας για τις μέχρι τώρα μειώσεις επιτοκίων της ΕΚΤ;
- Τέρνερ: Θεωρούμε ότι η ΕΚΤ θα μειώνει τα επιτόκια σε κάθε συνεδρίαση τώρα μέχρι και τον Ιούνιο, μέχρι να φτάσουν στο 2%. Δεν πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ είναι σε θέση να επιταχύνει τις μειώσεις, γιατί ξέρετε, αν και υπάρχουν συζητήσεις για μειώσεις 50 μονάδων βάσης, θα φαίνονταν απίθανες σε αυτό το σημείο. Υπάρχει μια υπόθεση στις προβλέψεις μας για το επόμενο έτος και αυτή είναι ότι οι καταναλωτές δεν θα συνεχίσουν να αυξάνουν τις αποταμιεύσεις τους. Ωστόσο, αυτό που έχουμε δει στην Ευρώπη είναι ότι το ποσοστό αποταμίευσης έχει πράγματι αυξηθεί, κάτι που είναι κάπως ασυνήθιστο σε αυτό το σημείο του οικονομικού κύκλου. Bρισκόμαστε σε μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης, υψηλότερης απασχόλησης, αύξησης των μισθών και πτώσης του πληθωρισμού. Aναμένουμε ότι τα υψηλά πρόσφατα ποσοστά αποταμίευσης και τα αυξανόμενα πραγματικά εισοδήματα θα ενισχύσουν τις καταναλωτικές δαπάνες καθώς ο πληθωρισμός θα μειώνεται.
- Θέλω τη γνώμη σας για τη δήλωση του επικεφαλής οικονομολόγου της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να λαμβάνει μελλοντικές αποφάσεις νομισματικής πολιτικής με βάση τον επερχόμενο κίνδυνο και όχι τα τελευταία οικονομικά στοιχεία.
- Τέρνερ: Αυτό που λέει ο Philip Lane είναι απολύτως σωστό. Η πρόκληση όμως είναι πάντα το πώς ερμηνεύεις αυτά τα δεδομένα, διότι οι κεντρικές τράπεζες -δεν είναι ότι λέω κάτι κακό για την ΕΚΤ συγκεκριμένα- αλλά όλες οι κεντρικές τράπεζες δυσκολεύτηκαν να προβλέψουν με ακρίβεια τον βαθμό στον οποίο οι πληθωριστικές πιέσεις είτε αυξήθηκαν, είτε μειώθηκαν διανύοντας τον κύκλο πληθωρισμού. Ο κεντρικές τράπεζες πρέπει να είναι ευέλικτες, αλλά πρέπει πάντα να είναι προνοητικές. Ξέρετε, το τι συμβαίνει σήμερα είναι άσχετο, ουσιαστικά, όλα αφορούν το μέλλον.
- Πιστεύετε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χειρίστηκε καλά το θέμα του πληθωρισμού που ήταν το 2022 στο υψηλότερο σημείο του μέχρι τώρα;
- Τέρνερ: Νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως και όλες οι κεντρικές τράπεζες είχαν πολύ μικρό αντίκτυπο στην πορεία του πληθωρισμού. Και αυτό που εννοώ είναι ότι ο πληθωρισμός αυξήθηκε λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης που έπληξε την Ευρώπη. Καθώς οι τιμές σταθεροποιήθηκαν, έτσι και η αύξηση των τιμών σταθεροποιήθηκε. Εκεί που οι κεντρικές τράπεζες ίσως να βοήθησαν, είναι ότι, με την αύξηση των επιτοκίων κατάφεραν εν πολλοίς να περιορίσουν τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.
Να θυμηθούμε ότι η ΕΚΤ αύξησε για πρώτη φορά τα επιτόκια αργότερα από άλλες κεντρικές τράπεζες, αλλά τα αύξησε πολύ γρήγορα με ποσοστά 50 και 75 μονάδων βάσης. Μπορώ να θυμηθώ εκείνες τις μέρες καθαρά. Ξέρετε, καθόμασταν όλοι και σκεφτόμασταν αν θα είναι αρκετά γενναία η ΕΚΤ για να αυξήσει τα επιτόκια, ενώ βρισκόμασταν ακόμα στην «ουρά» μιας πανδημίας. Δεν είμαι εδώ για να υπερασπιστώ τους κεντρικούς τραπεζίτες, αλλά νομίζω ότι δέχονται λίγο υπερβολική κριτική αναφορικά με το ότι άργησαν να ξεκινήσουν τον κύκλο των αυξήσεων.
