Του Γιάννη Ιωάννου
Η εξίσωση της ένταξης της Σουηδίας (κυρίως) και την Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ -ιδίως υπό το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία- δείχνει να αποδεικνύεται δύσκολη αλλά όχι δισεπίλυτη. Φυσικά η διάσταση που δεσπόζει είναι η αποδοχή της ένταξης των δύο χωρών στη Συμμαχία από την Τουρκία -πεδίο στο οποίο η Τουρκία του Ερντογάν παίζει… hardball για σειρά λόγων που συνδέονται τόσο με τα επιμέρους στοιχεία των διμερών τους σχέσεων όσο κι αναφορικά με την παρατεταμένη κρίσης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Toν περασμένο Ιούλιο στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη η Άγκυρα κατόρθωσε να θέσει την ατζέντα ως προς την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, αφίχθη στην Άγκυρα για τριήμερες διαβουλεύσεις με τον Τούρκο Πρόεδρο και τους ΥΠΑΜ και ΥΠΕΞ της χώρας (σ.σ. στην ατζέντα υπάρχει και το ζήτημα των ουκρανικών σιτηρών) κι αυτό που δείχνει να ξετυλίγεται είναι το τελικό μίλι της τουρκικής έγκρισης της φινλανδικής και σουηδικής ένταξης στη Συμμαχία -για το οποίο ήδη το πρακτορείο Bloomberg ανέφερε πως δεν θα συμβεί μέχρι τον χρονικό ορίζοντα (δυνητικά) ακόμη και των τουρκικών εκλογών (σ.σ. τον Ιούνιο του 2023). Το σκληρό παζάρι του Ερντογάν δείχνει να εστιάζει περισσότερο στη περίπτωση της Σουηδίας, για λόγους που θα αναλύσουμε στη συνέχεια.
Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ως, το 31ο και 32ο αντίστοιχα, μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας θα ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού -υπό το βάρος της ρωσικής επιθετικότητας μετά την εισβολή στην Ουκρανία- στο ευρύτερο υποσύστημα της Βαλτικής. Πηγή: Warsaw Institute
Η δύσκολη περίπτωση της Σουηδίας
Toν περασμένο Ιούλιο στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη η Άγκυρα κατόρθωσε να θέσει την ατζέντα ως προς την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ. Πέραν της μεγάλης εικόνας σε σχέση με το πως η Τουρκία του Ερντογάν έχει εργαλειοποιήσει (Tι πήρε και τι δεν πήρε ο Ερντογάν) την εν λόγω διαπραγμάτευση για να πιέσει τις ΗΠΑ και την ΕΕ, να αποκομίσει οφέλη αλλά και να εκμεταλλευτεί -σε μια δύσκολη προεκλογική για τον Τούρκο Πρόεδρο- την εσωτερική διάσταση του «αντιδυτικισμού» για σκοπούς συσπείρωσης καθίσταται σαφές. Στη περίπτωση ωστόσο της Σουηδίας το πρόβλημα δείχνει να είναι βαθύτερο και σε διμερές επίπεδο:
• Η Σουηδία φιλοξενεί, μετά το 1975, μια μεγάλη και συμπαγή κοινότητα Τούρκων κουρδικής καταγωγής ή Κούρδων (συριακής και κυρίως ιρακινής προέλευσης) που αγγίζει τις 110 χιλιάδες και που έχει ζωηρή παρουσία στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας (σ.σ. πέντε βουλευτές στη Σουηδία είναι κουρδικής καταγωγής)
• Οι σχέσεις Σουηδίας-κουρδικών οργανώσεων (όπως το PKK ή οι «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις»-SDF) έχουν αναπτυχθεί εδώ και χρόνια -με ιδιαίτερο δυναμισμό μετά το 2016 και την φερόμενη παροχή στρατιωτικής βοήθειας στις δυνάμεις SDF από την Στοκχόλμη, πτυχή που η ίδια αρνείται ενώ η Άγκυρα επιμένει πως σουηδικά αντιαρματικά όπλα κατέληξαν -μέσω SDF- στο PKK
• Μετά το 2016, επίσης, σειρά Τούρκων αντικαθεστωτικών ή μελών του «δικτύου Γκιουλέν» έχουν καταφύγει στη χώρα. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αφορά στον -ιδιαίτερα δημοφιλή στην ελληνόφωνη δημόσια σφαίρα- δημοσιογράφο Αμπντουλά Μποζκιούρτ, που ασκεί δριμεία κριτική στην Άγκυρα μέσω του ερευνητικού ιστότοπου “Nordic Monitor” ο οποίος προβαίνει σε αποκαλύψεις
H Σουηδία συνεπώς παραμένει το δυσκολότερο κομμάτι για την διαπραγμάτευση ΝΑΤΟ-Άγκυρας δεδομένου πως η δεύτερη έχει συγκεκριμένη λίστα αιτημάτων που αφορούν στην έκδοση προσώπων στην Τουρκία, αίτημα που τόσο εντός ορισμένων κύκλων της νέας κυβέρνησης στη Στοκχόλμη όσο και στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες θεωρείται ως «μαξιμαλιστικό» αλλά όχι και ακατόρθωτο.
Η εκτίμηση πάντως είναι πως η κατάληξη θα είναι αίσια δεδομένου πως ο Ερντογάν τηρεί και στάση αναμονής ενισχύοντας την θέση του έναντι της Δύσης εκμεταλλευόμενος, στη τρέχουσα συγκυρία, δύο στοιχεία: α. τις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ και β. την αναβάθμιση του ρόλου του για την Δύση λόγω της εμπλοκής στο Ουκρανικό και στη συμφωνία για τα σιτηρά. Σε αντίθεση πάντως με την Φινλανδία, η περίπτωση της Σουηδίας θα έχει αρκετό ενδιαφέρον ως προς την διελκυστίνδα που δημιουργείται με την Τουρκία. Με την μόνη σοβαρή ένδειξη σε αυτό το επίπεδο για τους έμπειρες παρατηρητές να αντλείται από το πως η Στοκχόλμη θα χειριστεί -σε micro επίπεδο- κάποιες περιπτώσεις Κούρδων διαμενόντων στη χώρα που για το τουρκικό apparatus ασφάλειας έχουν ξεχωριστή σημασία και πρέπει να παραδοθούν.
