Kathimerini.gr
Νεκταρία Σταμούλη
Η Ευρωπαϊκή Ενωση παρακολουθεί μουδιασμένη τις κινήσεις του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που εκμεταλλεύεται ένα εξαιρετικά ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον, με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ ουσιαστικά να τον ενθαρρύνει. Καθώς η Αμερική απομακρύνεται διαρκώς από την Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι χρειάζονται τη βοήθεια του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ, αυτού της Τουρκίας, για στήριξη με στρατεύματα σε μια ενδεχόμενη ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία. Ακόμη, η Ευρωπαϊκή Ενωση εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην Τουρκία για να κρατήσει μακριά από τα σύνορά της τα κύματα των προσφύγων.
«Η αντίδραση της Ε.Ε. στις εξελίξεις στην Τουρκία ήταν υποτονική και προσεκτική, πράγμα που είναι το μόνο που μπορεί να κάνει αυτή τη στιγμή, δεδομένων των συναλλακτικών σχέσεων», λέει ο Εμρέ Πέκερ, ο οποίος μελετάει την Τουρκία για την Eurasia Group.
Πράγματι, η πιο σκληρή δήλωση μέχρι στιγμής έχει έρθει από την απερχόμενη κυβέρνηση στη Γερμανία, τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς και την υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ. Η κοινή δήλωση που εξέδωσαν η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. Κάγια Κάλας και η επίτροπος Διεύρυνσης Μάρτα Κος ήταν χαμηλότερη των προσδοκιών και απογοήτευσε πολλούς. «Η υποτονική αντίδραση της Ε.Ε. στη σύλληψη του Ιμάμογλου, φαίνεται να είναι το τελευταίο περιστατικό όπου η Realpolitik υπερισχύει των αρχών», αναφέρει ο Πέκερ.
Ο Ντιμιτάρ Μπετσέφ, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνεργάτης του Atlantic Council στην Ουάσιγκτον αναφέρει ότι η λέξη «συναλλαγή» μάλλον δεν είναι η κατάλληλη. «Η σχέση Ε.Ε. – Τουρκίας είναι διαρθρωτική, όχι μια εφάπαξ διαδικασία (συναλλακτική)», τονίζει. «Ακόμη και οι συμφωνίες που περιλαμβάνουν χρήματα με αντάλλαγμα την απομάκρυνση των μεταναστών από την Ευρώπη δεν είναι πραγματικά “συναλλακτικές”. Είναι προϊόν της αλληλεξάρτησης μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας, η οποία δημιουργεί κίνητρα για συνεργασία, ανεξάρτητα από τις πολιτικές διαφορές».
Σύμφωνα με τον Μπετσέφ, μετά τις τελευταίες εξελίξεις η Ε.Ε. δεν θα δώσει πιθανότατα στην Τουρκία το πράσινο φως για συνομιλίες σχετικά με την επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης. Ακόμη, η συνεργασία στον τομέα της άμυνας, την οποία επιθυμεί άλλωστε η Ε.Ε., «δεν θα δημιουργήσει θετική δυναμική και σε άλλους τομείς, που έχουν να κάνουν με την οικονομική ολοκλήρωση». Αναφέρει δε πως η κριτική θα συνεχίζει να είναι μάλλον περιορισμένη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα είναι το πιο ηχηρό θεσμικό όργανο.
Ο Ερντογάν δεν θα προσκληθεί να συμμετάσχει στις συνόδους κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες. Αυτό βέβαια, όπως εξηγεί, δεν είναι τόσο σημαντικό, καθώς θα συνεχίσει να συναντάει τους ομολόγους του στην Ε.Ε. μέσω της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (σύνοδος κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στα Τίρανα τον Μάιο).
Ο Εμρέ Πέκερ σημειώνει πως ούτως ή άλλως οι Βρυξέλλες δεν είχαν μεγάλη επιρροή στην Αγκυρα, δεδομένης της έλλειψης ουσιαστικών οδών για την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων.
Το προσφυγικό
«Η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας έχει από καιρό νεκρώσει, η Ε.Ε. δεν θα προχωρήσει στην επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης, παρά την ισχυρή υποστήριξη της επιχειρηματικής κοινότητας, και η χρηματοδότηση της Ε.Ε. έχει ήδη περιοριστεί σημαντικά», αναφέρει.
Εξηγεί ακόμη πως η μείωση των πληρωμών ευρωπαϊκών κονδυλίων για τους Σύρους πρόσφυγες ή η μη υποστήριξη των τουρκικών προσπαθειών ανοικοδόμησης στη Συρία θα έβλαπτε την Ευρώπη, σε μια εποχή που δεν μπορεί να αντέξει τις μεταναστευτικές πιέσεις.
«Η αποφυγή του Ερντογάν, την ώρα που ο Τραμπ απειλεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια και υπονομεύει τους στόχους της Ε.Ε. στην Ουκρανία, θα ήταν αυτογκόλ». Η επιβολή κυρώσεων για μια ουσιαστικά δικαστική διαδικασία στην Τουρκία –ανεξάρτητα από το κατά πόσο η δίωξη γίνεται από την κυβέρνηση για πολιτικούς λόγους– είναι επίσης πιθανό να μην προχωρήσει στις Βρυξέλλες, δεδομένων των γεωπολιτικών ευαισθησιών.
