Του Γιάννη Ιωάννου
Έτος συγκρούσεων αλλά και καταληκτικής διαμόρφωσης του πολέμου στην Ουκρανία καθίσταται το 2023. Με την τελευταία, αναπόφευκτα, να ορίζει το πως θα κινηθούν στα επόμενα χρόνια όχι μόνο τα βασικά συστατικά του διεθνούς συστήματος αλλά και η αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης, οι ευρωατλαντικές σχέσεις και η ισορροπία ισχύος Δύσης-Ανατολής.
Στην ανατολική Μεσόγειο και τον χώρο ΜΕΝΑ δεσπόζουν οι προσπάθειες για την τελική ισορροπία ως προς τις διπλωματικές διμερείς σχέσεις όλων των κρατών της περιοχής, με το Ιράν -στο οποίο συνεχίζονται οι διαμαρτυρίες- να αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο εστίασης. Σε Ελλάδα και Κύπρο ωστόσο οι εκλογές στη Τουρκία και το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν μονοπωλούν το ενδιαφέρον.
Στο υποσύστημα της Ασίας τόσο η Ταϊβάν όσο και οι εντάσεις στη νότια σινική θάλασσα με φόντο την Κίνα έχουν επιμέρους ενδιαφέρον ενώ εντός του 2023 θα μπορούσε να μας απασχολήσει και η άγνωστη διασυνοριακή σύγκρουση Κίνας-Ινδίας στην οροσειρά των Ιμαλαίων.
Τέλος τόσο η κλιματική αλλαγή -που περνά συχνά απαρατήρητη- όσο και οι εσωτερικές πολιτικές διεργασίες που θα διαμορφώσουν στις ΗΠΑ το εκλογικό σκηνικό των προεδρικών του 2024 αποτελούν δύο ενδιαφέρουσες εξελίξεις που πρέπει να παρακολουθήσει κανείς στη νέα χρονιά.
Η Ουκρανία κρίνει την χρονιά
Το 2023 δεν είναι μόνο ένα έτος που κρίνει την έκβαση του πολέμου αλλά και την επόμενη ημέρα για την Ουκρανία. Πηγαίνει πολύ πέραν αυτών και κρίνει το πως θα είναι σε διεθνές επίπεδο ολόκληρη η χρονιά. Τρεις είναι οι σπουδαιότερες πτυχές των εξελίξεων που θα δούμε, εντός του 2023, στο Ουκρανικό:
• Tην έκβαση του πολέμου και το πως η επόμενη ημέρα θα διασφαλίσει την ασφάλεια και την ανεξαρτησία μιας χώρας που πλέον ανήκει -με αίμα, δάκρυα και ιδρώτα- στο σκληρό πυρήνα της Δύσης
• Στο πως μια καταληκτική κατάσταση ως προς τις εχθροπραξίες θα διαμορφώσει την μελλοντική σχέση Ρωσίας-Δύσης και
• Ποια θα είναι η νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας που θα διέπει την ως άνω υπό διαμόρφωση κατάσταση. Πτυχή που αγγίζει όχι μόνο τον εξωτερικό προσανατολισμό της Ουκρανίας αλλά και τον πυρήνα των σχέσεων ΝΑΤΟ-ΕΕ, την ευρωατλαντική, στη προκείμενη, διάσταση αλλά και το ίδιο το μέλλον της ΕΕ ως προς την στρατηγική της ολοκλήρωση
Ο Ερντογάν μας αφορά
Στη περιοχή μας σημασία έχει να δούμε πως θα διαμορφωθούν οι τελικές διμερείς σχέσεις των κρατών της περιοχής και πως το Ιράν θα συνεχίσει να αποτελεί -για τη σειρά των γνωστών λόγων- το κατεξοχήν αντικείμενο τριβής στον χώρο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Οι αντικαθεστωτικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας δεν θα μειωθούν, εντός του 2023, στη χώρα χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει πως θα δημιουργήσουν ισχυρά ρήγματα.
Οι εκλογές στη Τουρκία ωστόσο αφορούν ιδιαίτερα την Ελλάδα και τη Κύπρο. Όχι μόνο για το μέλλον των ελληνοτουρκικών, του Κυπριακού και των ευρωτουρκικών σχέσεων αλλά και για το αν η επιβίωση Ερντογάν ή η απομάκρυνσή του από την εξουσία θα εγκαινιάσουν μια σύντομη -αλλά έντονη σε κάθε περίπτωση- διαδικασία πολιτικής μετάβασης στη χώρα τα απόνερα της οποίας θα φτάσουν τόσο στο Αιγαίο όσο και στο τραπέζι -αν υφίσταται- των συνομιλιών του Κυπριακού. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει πως είναι πολιτικός survivor, οπότε δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο ότι θα ηττηθεί στις 18 Ιουνίου.
Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας αναμένεται να ενταθεί σε οικονομικό κι εμπορικό επίπεδο το 2023. Η Ταιβάν ωστόσο παραμένει, διαχρονικά, ένα δυνητικό πεδίο σύγκρουσης στην Ασία το οποίο όχι μόνο συμπαρασύρει όλα τα κράτη της περιοχής αλλά έχει και παγκόσμιο αποτύπωμα
Ο Κινέζος ασθενής
Το 2023 δεν προβλέπεται να υπάρξει μείωση των εντάσεων με φόντο τον ανταγωνισμό Κίνας-Δύσης, την Ταιβάν αλλά και το υποσύστημα της νότιας σινικής θάλασσας. Παρά το γεγονός πως το Πεκίνο υπήρξε ιδιαίτερα προσεκτικό στο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία, τηρώντας διακριτικές αποστάσεις από την Μόσχα, στην περιοχή διατηρεί -έστω και σιωπηρά- έναν ήπιο αναθεωρητικό τόνο που σε συνδυασμό με την οικονομική, πληθυσμιακή και πολιτιστική ανάπτυξη διαμορφώνει σταδιακά την μεγάλη εικόνα ενός νέου διπολικού διεθνούς συστήματος που στις επόμενες δεκαετίες μπορούμε να βιώσουμε με συγκρουσιακούς όρους.
Το 2023 επίσης δεν πρέπει να μας εκπλήξει ως χρονιά αναζωπύρωσης της άγνωστης σχετικά διασυνοριακής σύγκρουσης Ινδίας-Κίνας με φόντο τα Ιμαλάια. H οποία αφενός θα εκτόνωνε την σύγκρουση Δύσης-Κίνας αλλά, αφετέρου, θα προσέθετε ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσής τους -δια αντιπροσώπων.
H διαμόρφωση του 2024
Το 2023 έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για το πολιτικό, υπό διαμόρφωση, σκηνικό στις ΗΠΑ μιας και εντός της χρονιάς θα διαμορφωθούν οι τάσεις για τις υποψηφιότητες των προεδρικών εκλογών του 2024. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει εδώ το αν προσωπικότητες στο ύφος του Τραμπ θα μπορούσαν να αποκτήσουν δυναμική ισχύος καθώς και φυσικά το πως διαμορφώνεται, με φόντο τον Τζο Μπάιντεν, η επόμενη ημέρα στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών.
Η κλιματική αλλαγή παραμένει μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για το 2023. Που μόνο μέσω μιας συλλογικής προσπάθειας σε διεθνές επίπεδο για μείωση των ρύπων μπορεί να αντιμετωπιστεί
