ΠΗΓΗ: ΒΒC
Κάθε χρόνο περίπου 90.000 πλοία διέρχονται από τη στενή θαλάσσια οδό του Στενού της Malacca, που συνδέει τον Ινδικό Ωκεανό με τον Ειρηνικό.
Το φορτίο τους -σιτηρά, αργό πετρέλαιο και κάθε άλλο εμπόρευμα κάτω από τον ήλιο- είναι ουσιαστικά περίπου το 40% του παγκόσμιου εμπορίου.
Πάνω από αυτά τα πλοία βρίσκεται μία από τις πιο πολυσύχναστες αεροπορικές διαδρομές στον κόσμο, και κάτω από αυτά, κατά μήκος του πυθμένα της θάλασσας, υπάρχει μια πυκνή συστοιχία υποθαλάσσιων καλωδίων Διαδικτύου.
Μαζί, αυτοί οι παράγοντες καθιστούν το Στενό της Malacca μία από τις πιο ζωτικές αρτηρίες της παγκόσμιας οικονομίας. Εχει χαρακτηριστεί ως σημείο εμπορικής ασφυξίας σε εκθέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών για την Ενέργεια και του Chatham House του Λονδίνου.
Οπότε από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι αν υπάρχει κάποια καταστροφή σε αυτό το στενό τα προβλήματα που θα προκύψουν θα είναι πάρα πολλά.
Η τεχνολογία παρακολούθησης πλοίων αποκαλύπτει πόσα ακριβώς πλοία ταξιδεύουν μέσω του Στενού της Μάλακα (Πηγή: Alamy)
Δυστυχώς, όμως, από την πλευρά τους οι ερευνητές υποστηρίζουν πως είναι θέμα χρόνου να πλήξει την περιοχή μια φυσική καταστροφή, όπως ένας σεισμός ή μια έκρηξη ηφαιστείου.
Οι μεγαλύτερες απειλές για το Στενό της Malacca, το οποίο χωρίζει τη χερσόνησο της Μαλαισίας από το ινδονησιακό νησί Σουμάτρα, βρίσκονται στη φύση. Οι επιστήμονες έχουν επικεντρωθεί στους χάρτες με τα ενεργά ηφαίστεια και στους πρόσφατους σεισμούς ανά τον κόσμο.
Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι κατά μήκος της ακτής της Σουμάτρας και του νοτιότερου τμήματος της Ιάβας υπάρχει μια ζώνη σεισμικής δραστηριότητας και αρκετά ηφαίστεια. Συγκεκριμένα, στην Ιάβα δύο ηφαίστεια, το Semeru και το Merapi, έχουν εκραγεί προσφάτως.
Στο Στενό της Σούντας, που χωρίζει την Ιάβα από τη Σουμάτρα, βρίσκεται το Κρακατόα και δυτικότερα το Ταμπόρα, η έκρηξη του οποίου, το 1815, κατέστρεψε όλες τις καλλιέργειες από την Ευρώπη μέχρι τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έκρηξη του Ταμπόρα είχε μέγεθος VEI7 στον δείκτη ηφαιστειακής εκρηκτικότητας (VEI), σε μια κλίμακα όπου το υψηλότερο είναι το VEI8. Ενα τέτοιο γεγονός σαν αυτό του 1815 μπορεί να συμβεί μία ή δύο φορές ανά χιλιετία. Ωστόσο, μια έκρηξη δεν χρειάζεται να είναι τόσο υψηλού μεγέθους για να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε ένα τόσο πολυσύχναστο σημείο.
Εάν το ηφαίστειο Semeru στην Ινδονησία προκαλέσει σημαντική έκρηξη, η αναστάτωση θα μπορούσε να είναι παγκόσμια.
Το 2018, ερευνητές του Κέντρου Μελετών Κινδύνου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ προέβλεψαν τις επιπτώσεις που θα είχε μια υποτιθέμενη έκρηξη κλίμακας VEI6 στο Μαράπι.
Τι θα συνέβαινε σε περίπτωση έκρηξης ηφαιστείου ή σεισμού;
Η έκρηξη θα μπορούσε να παράγει σύννεφα τέφρας κατά μήκος του Στενού της Malacca προς τη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία. Οι επακόλουθες ζημιές στις τοπικές υποδομές και τις αλυσίδες εφοδιασμού, με τις αερομεταφορές να πλήττονται ιδιαίτερα σοβαρά, θα μπορούσαν, σε συνδυασμό με παγκόσμια πτώση της θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό C, να εξαλείψουν περίπου 2,3 τρισ. ευρώ από το παγκόσμιο ΑΕΠ σε μια πενταετία.
«Η τελευταία έκρηξη VEI4 του Μαράπι ήταν το 2010. Μια έκρηξη κλίμακας VEI6 στο Μάραπι συγκεντρώνει λίγες πιθανότητες» λέει η Λάρα Μάνι, ηφαιστειολόγος στο Κέντρο Μελέτης Υπαρξιακών Κινδύνων του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
Ας φανταστούμε ότι ένα από αυτά τα ενεργά ηφαίστεια παράγει μια έκρηξη που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μεγέθους VEI5 ή VEI6. Τότε, μάγμα εκρήγνυται από τον κρατήρα, στάχτη εκτοξεύεται στον ουρανό, οι δονήσεις συγκλονίζουν τις τοπικές πόλεις, όλη η εναέρια κυκλοφορία στα Στενά της Malacca καθηλώνεται και στην επιφάνεια της θάλασσας συσσωρεύονται σχεδίες ελαφρόπετρας.
Εκτός των παραπάνω, αν γινόταν μια έκρηξη οι αρμόδιοι θα είχαν αποκλείσει το πέρασμα αναγκάζοντας τα πλοία να ακολουθήσουν διαφορετική διαδρομή. Η αλλαγή διαδρομής των πλοίων θα είχε αντίκτυπο στο παγκόσμιο εμπόριο, λέει ο Τρίσταν Σμιθ, ειδικός σε θέματα Ναυτιλίας του University College του Λονδίνου.
Φωτογραφία: AP
Υπάρχει ακόμα το θέμα των καθηλωμένων αεροσκαφών. Η έκρηξη του Eyjafjallajökull στην Ισλανδία το 2010 προκάλεσε εξαήμερη απαγόρευση του εναέριου χώρου, με αποτέλεσμα την αναστάτωση εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πώς μπορεί λοιπόν να γίνει το στενό της Malacca λιγότερο ευάλωτο στις καταστροφές;
Οι ειδικοί ξεκαθαρίζουν πως δεν μπορεί να γίνει τίποτα για να σταματήσουν οι σεισμοί.
Η Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή και η Unesco έχουν δημιουργήσει συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για γεγονότα όπως το τσουνάμι, και υπάρχει μια υπηρεσία (η Παγκόσμια Υπηρεσία Πλοηγικής Προειδοποίησης) που προειδοποιεί τα πλοία για μετεωρολογικές ή γεωλογικές καταστροφές.
Οσον αφορά τα ηφαίστεια, ίσως μια μέρα οι ειδικοί να μπορέσουν να αποτρέψουν τις εκρήξεις ελέγχοντας το μάγμα που βρίσκεται κάτω από αυτά, ωστόσο κάτι τέτοιο θα χρειαστεί χρόνια για να συμβεί.
Σε κάθε περίπτωση η καλύτερη προετοιμασία είναι η διαφοροποίηση. Περισσότεροι δορυφόροι Διαδικτύου θα βοηθούσαν. Οι τοπικές χώρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους με την τοποθέτηση νέων υποθαλάσσιων καλωδίων, που θα ακολουθούσαν διαφορετική διαδρομή από αυτές που υπάρχουν.
