ΠΗΓΗ: Reuters
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στοχεύει στη συνέχιση της 20ετούς διακυβέρνησής του στις επερχόμενες εκλογές της χώρας, στις οποίες δεν θα αποφασιστεί μόνο ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρός της αλλά και το μέλλον της οικονομίας της και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει σε ό,τι αφορά τις εχθροπραξίες σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.
Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, οι οποίες θα γίνουν κατά πάσα πιθανότητα τον Ιούνιο, θα είναι η μεγαλύτερη πολιτική πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ ο Ερντογάν, ο οποίος υποστηρίζει τη θρησκευτική ευλάβεια, τη στρατιωτική διπλωματία και τα χαμηλά επιτόκια. Εάν χάσει, οι αντίπαλοί του υπόσχονται να φέρουν ριζικές αλλαγές.
Τι διακυβεύεται στις τουρκικές εκλογές
Ο Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK) έχουν απομακρύνει την Τουρκία από το κοσμικό αποτύπωμα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος ίδρυσε τη σύγχρονη τουρκική δημοκρατία πριν από έναν αιώνα.
Ο Ερντογάν έχει επίσης συγκεντρώσει την εξουσία γύρω από μια εκτελεστική προεδρία – με έδρα ένα παλάτι με 1.000 δωμάτια στην Άγκυρα – η οποία χαράζει την πολιτική της Τουρκίας σε ζητήματα πολιτικής, οικονομίας, ασφαλείας και διεθνών υποθέσεων.
Οι επικριτές του Ερντογάν αναφέρουν ότι το καθεστώς του «φιμώνει» κάθε διαφορετική άποψη και έχει θέσει υπό τον έλεγχό του το δικαστικό σύστημα – κατηγορία την οποία αρνούνται οι αξιωματούχοι, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση έχει θωρακίσει τους πολίτες απέναντι σε σημαντικές απειλές για την ασφάλειά τους, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016.
Οι οικονομολόγοι λένε ότι οι εκκλήσεις του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια είχαν ως αποτέλεσμα να εκτοξευθεί ο πληθωρισμός στο 85% το περασμένο έτος, τιμή που αποτελεί ρεκόρ 24ετίας. Παράλληλα, η λίρα κατρακύλησε στο ένα δέκατο της αξίας της έναντι του δολαρίου κατά την τελευταία δεκαετία.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δεσμευθεί να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, να απομακρυνθούν από το συγκεντρωτικό καθεστώς του Ερντογάν και να εισαγάγουν ένα σύνταγμα που να κατοχυρώνει το κράτος δικαίου.
Οι σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο
Υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει προβεί σε επίδειξη στρατιωτικής ισχύος στη Μέση Ανατολή αλλά και πέρα από αυτήν – πραγματοποιώντας τέσσερις επιδρομές στη Συρία, διεξάγοντας επιθέσεις εναντίον Κούρδων μαχητών εντός του Ιράκ και στέλνοντας στρατιωτική βοήθεια στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν.
Η Τουρκία εμπλέκεται πλέον και σε μια σειρά από διπλωματικές συγκρούσεις με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ, ενώ τεταμένες είναι οι σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με τα θαλάσσια σύνορα στην ανατολική Μεσόγειο.
Παράλληλα, η αγορά ρωσικών συστημάτων αεράμυνας από τον Ερντογάν είχαν ως αποτέλεσμα να επιβληθούν κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας από τη βιομηχανία όπλων των ΗΠΑ, ενώ οι στενές σχέσεις του Τούρκου προέδρου με τον Βλαντιμίρ Πούτιν κάνουν πολλούς να αμφισβητούν την αφοσίωση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, οι ενστάσεις της Άγκυρας σε ό,τι αφορά την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στη Συμμαχία, ήταν μία ακόμη αιτία εντάσεων.
Ωστόσο, η Τουρκία μεσολάβησε για την επίτευξη της συμφωνίας εξαγωγών των ουκρανικών σιτηρών, υπογραμμίζοντας έτσι τον ρόλο που μπορεί ενδεχομένως να διαδραματίσει ο Ερντογάν στις προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου. Δεν είναι σαφές εάν ένας πιθανός διάδοχός του θα καταφέρει να διαμορφώσει ένα παρόμοιο προφίλ σε παγκόσμιο επίπεδο – κάτι που ο Ερντογάν είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει ως επιχείρημα υπέρ του στην προεκλογική του εκστρατεία.
Είναι η οικονομία η «αχίλλειος πτέρνα» του Ερντογάν;
Ενώ η πρώτη δεκαετία του Ερντογάν στην εξουσία χαρακτηρίστηκε από ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, τα τελευταία 10 χρόνια υπήρξε μια πτωτική τάση που έπληξε τη δημοτικότητά του.
Το κόμμα του, ωστόσο, παραμένει το ισχυρότερο όλων και αναμένεται να παραμείνει μια σημαντική δύναμη στην Βουλή, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ερντογάν έχει πλέον να αντιμετωπίσει υπολογίσιμους αντιπάλους στην κούρσα για την προεδρία.
Γνωρίζοντας ότι το αυξανόμενο κόστος ζωής απειλεί τις προοπτικές επανεκλογής του, ο Ερντογάν ανακοίνωσε τον διπλασιασμό του κατώτατου μισθού στο πλαίσιο ενός πακέτου μέτρων που θα επιτρέψουν σε περισσότερους από δύο εκατομμύρια εργαζομένους να βγουν πιο νωρίς στη σύνταξη.
Τι υπόσχονται τα άλλα κόμματα;
Τα δύο βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης, το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κεντροδεξιό εθνικιστικό Κόμμα IYI, έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα κόμματα σε ένα πολιτικό σχήμα που θα μπορούσε να αντιστρέψει πολλές από τις πολιτικές που φέρουν την «υπογραφή» του Ερντογάν.
Έχουν δεσμευτεί να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και να καταργήσουν τις ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Τούρκου προέδρου. Επιθυμούν επίσης να ανατρέψουν την εκτελεστική μορφή διακυβέρνησής του και να επιστρέψουν στο κοινοβουλευτικό σύστημα που ίσχυε πριν από αυτόν.
Επιπλέον, οι προσπάθειες του Ερντογάν για ανατροπή του Άσαντ απέτυχαν, τη στιγμή που στην Τουρκία υπάρχουν 3,6 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες, οι οποίοι γίνονται όλο και πιο ανεπιθύμητοι εν μέσω ενός δυσχερούς οικονομικού τοπίου. Η αντιπολίτευση δεσμεύεται τώρα να στείλει πίσω αυτούς τους πρόσφυγες.
Ο Ερντογάν ευθυγραμμίστηκε πρόσφατα με τις εκκλήσεις της αντιπολίτευσης για γεφύρωση των διαφορών με τη Δαμασκό και έκανε λόγο για επιστροφή κάποιων εκ των προσφύγων, παρ’ όλο που ούτε ο Τούρκος πρόεδρος ούτε η αντιπολίτευση έχουν εξηγήσει πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο με ασφάλεια.
Οι δυσκολίες για την αντιπολίτευση
Τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης προσπαθούν να διαμορφώσουν μια ενωμένη συμμαχία αλλά δεν έχουν καταφέρει ακόμα να συμφωνήσουν για το ποιος θα είναι ο αντίπαλος του Ερντογάν για την προεδρία στις επερχόμενες εκλογές.
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, θεωρείται ότι πραγματοποιεί μια αδύναμη εκστρατεία. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, από την άλλη, καταδικάστηκε σε φυλάκιση και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων τον Δεκέμβριο με την κατηγορία ότι προσέβαλε εκλογικούς αξιωματούχους – μια καταδίκη την οποία ο ίδιος απορρίπτει.
Στο μεταξύ, το ανώτατο δικαστήριο της Τουρκίας εκδικάζει υπόθεση σχετικά με τον αποκλεισμό του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος της βουλής, το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), ενώ έχει παγώσει κάποιους από τους λογαριασμούς του. Ο πρώην ηγέτης του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, βρίσκεται στη φυλακή από το 2016 λόγω κατηγοριών για προσβολή του προέδρου.
Όταν αρχίσει η προεκλογική εκστρατεία, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ίσως δυσκολευτούν να κάνουν τα μηνύματά τους να ακουστούν. Στις προεδρικές εκλογές του 2018, έδωσαν μάχη για τηλεοπτικό χρόνο σε τουρκικά κανάλια, τα οποία υποστηρίζουν τον Ερντογάν.
Τι θα συμβεί στη συνέχεια;
Παρ’ όλο που οι εκλογές αναμένονται να λάβουν χώρα περίπου στα μέσα Ιουνίου, το κόμμα του Ερντογάν έχει αναφέρει ότι ίσως διεξαχθούν νωρίτερα.
Η επιλογή υποψηφίου για την προεδρία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα είναι καθοριστικής σημασίας για τις πιθανότητες που έχουν να κερδίσουν, μαζί με άλλους παράγοντες όπως η αντιμετώπιση της αύξησης του πληθωρισμού.
Ο Ερντογάν εξετάζει, τέλος, το ενδεχόμενο μιας συνόδου κορυφής με τον Άσαντ, ένα πιθανό πρώτο βήμα συνομιλιών για το μέλλον των προσφύγων. Την ίδια στιγμή, η Άγκυρα έχει προειδοποιήσει εδώ και μήνες ότι προετοιμάζεται για μια νέα επίθεση στη βόρεια Συρία με στόχο Κούρδους μαχητές – κάτι που επίσης θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση του Ερντογάν πριν από την εκλογική αναμέτρηση.
