Του Γιάννη Ιωάννου
Η κατάσταση στην Ουκρανία δείχνει να έχει περιέλθει σε μια κατάσταση στην οποία έχουν εγκιβωτιστεί τρεις δυναμικές: Στην προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανή η διαπραγμάτευση Δύσης-Μόσχας –την οποία η πρωτοβουλία του Γάλλου Προέδρου Μακρόν, την Κυριακή, προκειμένου να υπάρξει μια νέα συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν επιτρέπει ένα μικρό περιθώριο αισιοδοξίας ως προς το σενάριο της αποκλιμάκωσης. Ο μικρόκοσμος της σύγκρουσης στις ανατολικές επαρχίες στις οποίες υπάρχει ένταση –που ξεπέρασε κατά πολύ και την κρίση του 2018-2019 ως προς την παραβίαση της εκεχειρίας του Μινσκ- καθώς κι ένας έντονος πόλεμος πληροφοριών που στο σενάριο της περαιτέρω κλιμάκωσης θα εξυπηρετούσε την αιτιολόγηση για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης σε κάθε πλευρά. Και τέλος, το σημαντικότερο ίσως, η συνεχιζόμενη κινητικότητα των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων επί του συνόλου των συνόρων της Ουκρανίας. Δυναμική που δείχνει προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις αναφορικά με την συνέχεια.
Τρομερή ισχύς πυρός
Τα μεγέθη των ρωσικών στρατιωτικών κινήσεων στα σύνορα με την Ουκρανία είναι τεράστια και δεικνύουν σαφέστατα προς το κακό σενάριο σε σχέση με την τρέχουσα κρίση. Για να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος αρκεί να αντιληφθεί ότι σχεδόν το 70-75% των συμβατικών ενόπλων δυνάμεων –επί του συνόλου του επιχειρησιακού ρωσικού στρατού για άμεση ανάπτυξη πλην των εφεδρειών- έχει αναπτυχθεί στα ρωσοουκρανικά σύνορα. Αυτό πρακτικά μεταφράζεται σε σχεδόν 120 από τους 160 σχηματισμούς σε επίπεδο Battalion Tactical Group (BTG είναι μια τυπική μονάδα, σε επίπεδο τάγματος, συνδυασμένων όπλων που αναπτύσσει ο ρωσικός στρατός σε περιόδους επιχειρησιακής ετοιμότητας) να βρίσκονται εντός ακτίνας δράσης σε σχέση με το ουκρανικό έδαφος. Μια ολόκληρη δηλαδή «στρατιωτική πολιτεία» με όλα τα Μέσα που διαθέτει ένας στρατός σε επιθετική διάταξη: άρματα και θωρακισμένα οχήματα, ΑΤ κι ΑΑ όπλα, πυροβολικό κάθε είδους, στρατηγικά όπλα όπως οι βαλλιστικοί πυράυλοι, κινητά νοσοκομεία, μηχανικό, κοκ.
Το πως ένα σενάριο εισβολής θα μοιάζει μπορεί να είναι μόνον αντικείμενο υπόθεσης –μετά από προσεκτική ανάλυση- ωστόσο διαφαίνεται ήδη έντονα πως οι 2+1 βασικές περιοχές συγκέντρωσης των ρωσικών δυνάμεων είναι:
• Ένας «κεντρικός τομέας» εισβολής όπου ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να κινηθούν προς την κατεύθυνση του Κιέβου από τα βόρεια και δυτικά σύνορα (με την Λευκορωσία). Το εν λόγω μέτωπο στη παρούσα φάση δείχνει να αποτελεί παραπάνω ένα αντικείμενο ισχύος και δυνητικής στρατηγικής εξαπάτησης παρά η κύρια προσπάθεια –και σαφώς ένδειξη για το πόσο διατίθενται να ρισκάρει η Ρωσία του Πούτιν, αν η τελευταία επαληθευτεί ως τέτοια.
• Ένα «νοτιοανατολικό μέτωπο» στον άξονα Λουγκάνσκ (στα ανατολικά)-Χαρκόβου.
• Ένα «παραθαλλάσιο μέτωπο» που με βάση την Κριμαία και την θάλασσα του Αζόφ θα μπορούσε να δημιουργήσει ρήγματα σε παραθαλλάσιες πόλεις όπως το Κέρσον και η Μαριούπολη με τον σχεδιασμό ναυτικής απόβασης (ήδη από το Σάββατο έχουν εισέλθει στην Αζοφική αποβατικά πλοία).
Την τρομερή ισχύ των χερσαίων δυνάμεων συμπληρώνει η έντονη παρουσία της ρωσικής αεροπορικής ισχύος με πάνω από 500 μαχητικά και βομβαρδιστικά να μπορούν να επιχειρήσουν, δυνητικά, στο θέατρο της Ουκρανίας, σε συνδυασμό με πολλαπλά αντιαεροπορικά μέσα (πάνω από 30 τάγματα). Με τέτοια υπερσυγκέντρωση δυνάμεων καθίσταται σαφές συνεπώς πως το σενάριο της αποκλιμάκωσης παραμένει –ακόμη- απομακρυσμένο (όχι ακατόρθωτο).
Τι να αναμένουμε
Καθώς η κατάσταση στις ανατολικές επαρχίες παραμένει τεταμμένη ο τρόπος με τον οποίο η Μόσχα θα μπορούσε να κινηθεί επιθετικά στην Ουκρανία θα μπορούσε να είχε πολλές μορφές ως προς τον την χρονική διάρκεια, το modus operandi, την διεθνή αιτιολόγηση και το ιδεολογικό και πολιτικό αφήγημα περιλαμβάνοντας λόγους που θα μπορούσαν να επεκτείνονται από μια μιμητική συμπεριφορά (πχ ανθρωπιστική επέμβαση) σε σχέση με τις στρατιωτικές επεμβάσεις της Δύσης/ΝΑΤΟ στο παρελθόν μέχρι μια απροκάλυπτη επίθεσης ευρύτερης κλίμακας. Ωστόσο αυτό που πρέπει να αναμένουμε είναι το πως θα συνδυαστεί, πάντα κατά το worst case scenario, η επίτευξη της χρήσης στρατιωτικής βίας με την επίτευξη πολιτικών στόχων. Μια χρυσή δηλαδή τομή ως προς την κλαουζεβιτσιανή, διαχρονική, προσέγγιση της συνέχισης της πολιτικής με άλλα Μέσα –ως προς τον ορισμό του πολέμου. Σε αυτό το επίπεδο η Ρωσία θα μπορούσε να μην εστιάσει «προς το Κίεβο», όπως η διεθνής ανάλυση τείνει να πιστέψει αναλύοντας τις στρατιωτικές της κινήσεις, αλλά να κινηθεί σε ένα άξονα όπου θα επιτύχει:
• Περαιτέρω εμπέδωση των «γραμμών του Μινσκ» σε σχέση με τις de facto αποσχισθείσες περιοχές του Ντονμπάς (Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ) και την προσάρτηση της Κριμαίας προκειμένου να επεκτείνει τον de facto έλεγχό της στις εν λόγω περιοχές με μια, επί του πεδίου, «συνένωσή» τους. Αυτή η προοπτική δείχνει αρκετά προς την κατεύθυνση των εχθροπραξιών προς αυτή την περιοχή έναντι πχ του Κιέβου και έχει ήδη προετοιμαστεί σε πολιτικό κι επικοινωνιακό επίπεδο (εκκένωση, αφηγήματα για γενοκτονία και ύπαρξη μαζικών τάφων, η απόφαση της ρωσικής Δούμα για την περιοχή, κοκ) καθώς και με την απόφαση του ρωσικού Συμβουλίου Ασφάλειας για αναγνώριση των δύο αυτοανακηρυχθείσων δημοκρατιών στο Ντονμπάς (NPR και LPR).
• Στη χρήση αεροπορικών βομβαρδισμών προκειμένου να εξουδετερώσει ένα σημαντικό μέρος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων (σ.σ. εδώ επανέρχεται και η σημασία του τακτικού αεροπορικού interdiction/DAS).
• Πίεση προς τη Μαριούπολη –η οποία αποτελεί μια μητροπολιτική περιοχή σε μια πολύ στρατηγικής σημασίας τοποθεσία.
Στη παρούσα φάση κάθε επιθετική κίνηση της Ρωσίας θα μπορούσε και, θεωρητικά, να αποφευχθεί ιδίως υπό το βάρος ενός νέου ρωσοαμερικανικού διαλόγου σε επίπεδο, μάλιστα, Προέδρων. Και φυσικά έχει και πολλαπλό κόστος για την ρωσική εξωτερική πολιτική, την διακυβέρνηση Πούτιν και την ρωσική οικονομία. Ωστόσο σε μια λίστα dos και don’ts για τον Ρώσο Πρόεδρο η ανάλυση (και η Δύση) δεν πρέπει να ξεχνά πως ένα σενάριο απευθείας σύγκρουσης Ρωσίας-ΝΑΤΟ δεν μπορεί να συμβεί, πως το να καταλάβει η Μόσχα το Κίεβο δεν είναι ένας ρεαλιστικός αντικειμενικός στόχος αλλά και πως ο Πούτιν παραμένει ο πολιτικός κατά την διάρκεια της θητείας του δεν δίστασε να προχωρήσει διεξάγοντας σειρά στρατιωτικών επεμβάσεων.
Και το ξανάδαμε στη Γεωργία, την Ουκρανία το 2013-2015 και την Συρία μετά το 2015. Το αν θα το ξαναδούμε σύντομα μένει να φανεί καθώς τα τανκς των ρωσικών στρατευμάτων εισέρχονται στο Βόλγκοροντ και ο πόλεμος των fake news με φόντο τα ανατολικά μαίνεται εδώ και ημέρες. Μαζί με τις βολές των όλμων, 120χλστ.
Μετά δε και το διάγγελμα το βράδυ της Δευτέρας, του Πούτιν, η Ουκρανία φαίνεται να είναι εγγύτερα, στην τρέχουσα κρίση, από ποτέ στο ενδεχόμενο ενός πολέμου.
