Η πρώτη αναφορά για χρήση μιας «δηλητηριώδους ουσίας άγνωστης προέλευσης» κυκλοφόρησε το βράδυ της Δευτέρας, με το Κίεβο να αναφέρει ότι οι ρωσικές δυνάμεις στοχοποίησαν Ουκρανούς αμάχους και στρατιώτες που είχαν εγκλωβιστεί στην πολιορκημένη Μαριούπολη.
Σύμφωνα με τις περιγραφές, τα θύματα είχαν «αναπνευστική δυσχέρια», «παρεγκεφαλιδική αταξία», προβλήματα στο αιθουσαίο σύστημα που οδηγούσαν σε ζάλη, έμετο, συσπάσεις των ματιών και απώλεια ισορροπίας.
Αμέσως μετά το περιστατικό, πλήθως αναφορών έκανε λόγο ότι τα γεγονότα που περιγράφηκαν ήταν επίθεση με χημικά όπλα. Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας είπε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο διεξάγει επειγόντως έρευνα, ενώ εκπρόσωπος του Πενταγώνου είπε ότι οι αναφορές που δεν έχουν επιβεβαιωθεί: «αν αληθεύουν, είναι βαθιά ανησυχητικές».
Την ίδια ώρα, ορισμένοι παρατηρητές εμφανίζονται σκεπτικοί για το αν τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μια επίθεση με χημικά όπλα.
Τι πληροφορίες υπάρχουν;
Ένα βίντεο που δημοσίευσε το τάγμα «Αζόφ», περιγράφει γεγονότα και δείχνει μερικά από τα θύματα, τα οποία δεν φαίνονται να έχουν τραυματιστεί σοβαρά.
Ο πρώτος, ένας μεσήλικας, περιγράφει ότι είδε «έναν λευκό καπνό» να προέρχεται από το εργοστάσιο, πιθανότατα τη χαλυβουργία «Azovstal» στα ανατολικά της πόλης και μια από τις δύο τοποθεσίες όπου οι ουκρανικές δυνάμεις κρατούν. Ο καπνός ή η ομίχλη, όπως είπε αργότερα, είχαν «γλυκιά γεύση».
Ο άνδρας ισχυρίστηκε ότι «αρρώστησε αμέσως» και ότι υπέφερε από εμβοές, ταχυκαρδία και ότι λιποθύμησε. «Η μητέρα μου έχασε τις αισθήσεις της και τρεις φορές επανήλθε», πρόσθεσε ο άνδρας. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, που βρισκόταν σε ένα αυτοσχέδιο κρεβάτι, παραπονέθηκε ότι δεν μπορούσε ακόμα να περπατήσει.
Ένα τρίτο θύμα, ξαπλωμένο με εμφανώς ερεθισμένα μάτια, περιέγραψε επίσης μια «ομίχλη» μετά από έκρηξη. «Ήταν πολύ δύσκολο να αναπνεύσεις», είπε, και ανέφερε ότι ένιωθε ζάλη.
Ένας στρατιωτικός διοικητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «χρησιμοποιήθηκαν τοξικές ουσίες» – αλλά αναγνώρισε ότι δεν ήταν δυνατό να γίνει τοξικολογική ανάλυση επειδή οι περιοχή βρίσκεται υπό πολιορκία.
Azov has put out a video with details of the alleged chemical attack in Mariupol, with details of the symptoms from the attack. https://t.co/UAXqUcqo8M pic.twitter.com/bSBYNUXSTR
— Eliot Higgins (@EliotHiggins) April 12, 2022
Ήταν όντως επίθεση με χημικά όπλα;
Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι συνέβη. Ένας ειδικός στα χημικά όπλα, ο Νταν Κασζέτα, προειδοποίησε ότι η εξ αποστάσεως διάγνωση ήταν πάντα δύσκολη και αμφισβήτησε το περιστατικό γιατί -όπως είπε- στην αρχική αναφορά, είχε χρησιμοποιηθεί ο ιατρικός όρος περί «παρεγκεφαλιδικής αταξίας».
«Παραμένει ασαφές εάν είχαν χρησιμοποιηθεί χημικές ουσίες, πόσο μάλλον χημικά όπλα, με βάση τα αρχικά διαθέσιμα στοιχεία», είπε ο Κασζέτα, προσθέτοντας ότι στην τοποθεσία που δεχόταν επίθεση υπήρχαν «πολλά περιθώρια… για προβλήματα λόγω πυρκαγιών και συμβατικών εκρήξεων».
Από την πλευρά του, ο Έλιοτ Χίγκινς, ιδρυτής του ερευνητικού δημοσιογραφικού πρακτορείου Bellingcat, είπε ότι τα συμπτώματα που περιγράφονται στο βίντεο είναι «ασύμβατα με οποιοδήποτε νευρικό παράγοντα γνωρίζω».
Ωστόσο, είναι κρίσιμο για τις ουκρανικές δυνάμεις να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τυχόν πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν -η αρχική έκθεση ανέφερε ότι το αέριο είχε ρίξει ένα drone- κάτι που μπορεί να είναι δυνατό επειδή οι οβίδες χημικών όπλων έχουν σχεδιαστεί για να απελευθερώνουν το περιεχόμενό τους αντί να εκραγούν.
Τι ακολουθεί;
Οι έρευνες στο Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου συνεχίζονται, δήλωσε ο υφυπουργός, Τζέιμς Χίππεϊ, σημειώνοντας παράλληλα ότι «όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι» όσον αφορά την απάντηση του ΝΑΤΟ, εάν διαπιστωθεί ότι είχε χρησιμοποιηθεί χημικός παράγοντας.
Ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον περασμένο μήνα ότι η Δύση θα απαντούσε σε οποιαδήποτε χρήση χημικών όπλων από τη Ρωσία στην Ουκρανία.
Όμως, οι συνέπειες της καταγγελίας –με τρία θύματα στο βίντεο– φαίνονται περιορισμένες και είναι δύσκολο να δει κανείς ότι μπορεί να προκαλέσει στρατιωτική απάντηση σε αυτό το στάδιο. Με τη Μαριούπολη περικυκλωμένη από ρωσικές δυνάμεις, δεν υπάρχει καμία προοπτική ανεξάρτητης έρευνας για κανένα από τα θύματα. Πιθανές νέες πληροφορίες, όμως, θα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην τις εξελίξεις.
Πηγή: Guardian
