Του Γιάννη Ιωάννου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία καλά κρατεί και η αντίσταση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων αλλά και του συνόλου των πολιτών, υπό τον Πρόεδρο Ζελένσκι, έχει μέχρι στιγμής κερδίσει τις καρδιές και το μυαλό της παγκόσμιας κοινής γνώμης –η οποία εστίασε τις τελευταίες τρεις ημέρες στην μάχη για την κατάληψη του Κιέβου. Το πολιτικό θάρρος που επέδειξε ο Ουκρανός Πρόεδρος δείχνει να άλλαξε την εικόνα για τον ίδιο ως αυτή ενός «πρώην κωμικού» ενώ στο τακτικό κι επιχειρησιακό επίπεδο υπάρχει μια τεράστια συζήτηση για τις αστοχίες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και το κόστος τους σε απώλειες τα πρώτα δύο εικοσιτετράωρα –εξέλιξη που καταρρίπτει τον μύθο των αήττητου ρωσικού στρατού αλλά κι επιφέρει πολιτικό και οικονομικό κόστος στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ωστόσο μεταξύ της ασύλληπτης ροής πληροφοριών που καταφτάνει, καθώς ο πόλεμος εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, των υβριδικών διαστάσεων που αποκτά η αναμέτρηση σε επίπεδο στρατιωτικών πληροφοριών, εικόνας, βίντεο και των επιμέρους ιδεολογικών αφηγημάτων της κάθε πλευράς, τα σενάρια για την σύγκρουση της Ρωσίας με την Ουκρανία, αποκτούν ξεχωριστή σημασία για την συνέχεια. Με επιπτώσεις που πηγαίνουν πολύ πέραν του αναπόφευκτου –όπως αποδείχτηκε- πολέμου στην Ουκρανία. Αυτά τα σενάρια δοκιμάζουν, ως προς τον έλεγχο της θεωρίας, τις προβλέψεις/αναλύσεις αλλά και την έκβαση της τρέχουσας κρίσης –δηλαδή το αποτέλεσμα του πολέμου- δύο σημαντικά στοιχεία:
- To πόσο ορθολογικός ή μη (rational ή irrational) δρώντας είναι ο Ρώσος Πρόεδρος ως προς την διαδικασία λήψης αποφάσεων σε σχέση με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία
- Το πως αυτός ο ορθολογισμός (ή ανορθολογισμός) του θα επηρεάσει την σύγκρουση αναφορικά με την εξέλιξή της τα επόμενα 24ωρα
Ως προς την πρώτη διάσταση καθίσταται σαφές πως ο Ρώσος Πρόεδρος δεν θα υποχωρήσει από την στρατιωτική πίεση στην οποία έχει υποβάλλει την χώρα. Κι αυτό είναι το ορθολογικό πλαίσιο αποτίμησης της απόφασης του να επιτεθεί στην Ουκρανία. Ωστόσο στο σημείο αυτό υπεισέρχεται το κόστος στο α. εσωτερικό επίπεδο της ρωσικής κοινής γνώμης β. στη διάδρασή του με την διεθνή κοινότητα γ. στο οικονομικό σκέλος (δεδομένου ότι το ζήτημα των κυρώσεων, από ΗΠΑ-ΕΕ-Δύση, προχωρήσει σε κλιμάκωση) και δ. ως προς την ίδια την λογιστική κι επιχειρησιακή διαχείριση του πολέμου. Ως προς την δεύτερη διάσταση το ζήτημα είναι πιο πολύπλοκο και περνάει μέσα από την ίδια την στρατηγική ξεδίπλωση του πολέμου. Την επιχειρησιακή και λογιστική της διάσταση, το ζήτημα των απωλειών, το κόστος για να διεξάγεις στρατιωτικές επιχειρήσεις, την αποτελεσματικότητα ως προς τους ΑΝΣΚ. Με το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου να εδράζεται σε μόνο ένα ζήτημα: Τι διατίθεται να κάνει ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν για να καταλάβει το Κίεβο και πως κάτι τέτοιο επηρεάζει την σύγκρουση;
Tα σενάρια της επόμενης ημέρας
Δύο είναι τα (γενικά) κυρίαρχα σενάρια για το πως θα εξελιχθεί ο πόλεμος:
- Αυτό ενός παρατεταμένου σε διάρκεια και φθορά (long protracted war) που μετά την πτώση του Κιέβου και την επίτευξη ενός σκοπού δορυφοροποίησης της χώρας από την Ρωσία θα οδηγήσει σε μια σύγκρουση –μέσω μιας κατάστασης αντίστασης και γενικευμένου insurgency- που θα δημιουργήσει, για πολλά χρόνια, μια ανοικτή πληγή στη καρδιά της Ευρώπης με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ΕΕ σε πολλαπλά επίπεδα (προσφυγικό, ασφάλεια, οικονομία, ενέργεια) αλλά και την Ρωσία που θα αντιμετωπίζει μια μόνιμη εστία πολεμικής σύγκρουσης στη χώρα και ταυτόχρονα, σε διεθνές επίπεδο, θα έχει λάβει το στάτους του κράτους-παρία
- Αυτό ενός συντομότερου πολέμου που ανεξαρτήτως αποτελέσματος –που θα ομοιάζει ωστόσο σε στρατηγικό επίπεδο με ένα stalemate με την Ρωσία να έχει υποστεί στρατηγικό κόστος- θα οδηγήσει, συνολικά, την Δύση στο να εμπλακεί ενεργά σε σχέση με την ανατροπή Πούτιν σε μια στρατηγική τύπου «Γκαντάφι 2011», εξέλιξη που εμπεριέχει τα ποιοτικά εκείνα χαρακτηριστικά, επίσης, μιας μακράς αντιπαράθεσης με φόντο την Ουκρανία
Φυσικά σε κάθε σενάριο ενυπάρχουν πολλές επιμέρους εκδοχές με το ερώτημα στο τέλος της ημέρας να επαναφέρεται στην ένταση με την οποία η ρωσική επιθετική πρωτοβουλία θα κινηθεί μέχρι τις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Το στρατηγικό δίλημμα για την Ουκρανία παραμένει προφανές: Να πέσουν μέχρι ενός στο Κίεβο. Το ίδιο όμως ισχύει και για την ρωσική στρατηγική –με τον Πούτιν να αντιμετωπίζει σοβαρά διλήμματα μετά από τις πρώτες 72 ώρες συγκρούσεων.
Επίσης, κάθε σενάριο δείχνει υπό το βάρος των εξελίξεων να είναι ανησυχητικό για ολόκληρο το μέλλον του διεθνούς συστήματος και δη την Ευρώπη –ως ήπειρο- που θα κληθεί να επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος των συνεπειών από δύο τέτοιες εξελίξεις.
Βέβαια υπάρχει και το σενάριο επανάληψης του «θαύματος του Βιστούλα», όταν οι Πολωνοί απέκρουσαν και συνέτριψαν τον Κόκκινο Στρατό κατά τον ρωσοπολωνικό πόλεμο του 1920, στην περίπτωση του Κιέβου. Κάτι τέτοιο θα ανέτρεπε τα σχέδια Πούτιν μετά από μια εβδομάδα-10μ εχθροπραξιών. Χωρίς ωστόσο αυτό να αναιρεί τον πόλεμο που ξεκίνησε από την περασμένη Πέμπτη: Έναν χαμένο (νικηφόρο) πόλεμο του Πούτιν.
